Saturday, October 24, 2015

E diela pa makina si metaforë e punëve të qeverisë


Para disa kohësh duke dashur të shpreh kontradiktën midis disa ideve të mira që kërkon të aplikojë Rama në atë që shumëkush sot e quan operacion fasadë, vetëm për tu dukur sikur po zhbën gabime të së shkuarës, dhe efekteve negative që ato kanë prodhuar, kam përdorur metaforën e hapjes së një trupi që i ka të sëmura të gjitha organet me pretendimin se mund të bësh operacion në të gjitha njëherësh, çka rezulton me vdekjen dhe jo shërimin e të sëmurit.  Duke vëzhguar si këmbësor dhe si shofer operacionin e ndalim qarkullimit në qendrën e Tiranës ditën e dielë mu duk se gjeta një metaforë më konkrete për të ilustruar se si idetë e mira mund të kthehen në të kundërtën e tyre.
Le ta përshkruaj metaforën e së dielës:
Nuk ka dyshim se ndotja e ajrit dhe pengesa e qarkullimit si këmbësor në Tiranë është bërë dramatike. Duhet thënë se kjo është kryer veçanërisht gjatë viteve 2000 - 2010 kur Tirana pësoi transformimin kryesor nga qytet i ndërtuar për këmbësorë në qytet të makinave. Megjithë sugjerimet që i janë bërë ish Kryetarit të Bashkisë Rama dhe oligarkëve ndërtues që e sollën në pushtet se qendra historike kryesisht duhej të restaurohej kurse ndërtimet e mëdha duhet të bëheshin në periferi sipas një plani urbanistik që do të parashikonte më së pari ndërtimin e infrastrukturës, dhe pastaj ndërtesat, u bë e kundërta: ndërtimet e larta, që shtuan densitetin e popullsisë në mënyrë dramatike, u kryen në qendër që nuk kishte infrastrukturë për t'i mbajtur ato dhe, po ashtu, edhe kur u bënë jashtë unazës u bënë duke u ndërtuar fillimisht pallatet e pastaj rrugët, pa përfillur asnjë parim të raportit ndërtim gjelbërim apo ndërtim infrastrukturë, sepse synohej vetëm rritja maksimale e sipërfaqes së shitëshme të ndërtimit. Për t'i krijuar popullsisë që u rras veçanërisht në qendër sadopak vend për makinat u krye zgjerimi i rrugëve që rezultoi thjesht si krijim i një radhe parkimi makinash dhe përgjysmim, në mos edhe krejt zhdukje, të trotuareve të këmbësorëve. Si përfundim në lagjet e banuara të Tiranës sot nuk gjen gjë tjetër përveçse pallate me dendësi të paparë, rrugë dhe rrugica dhe ndonjë shesh të mbetur ende pa u ndërtuar  - të gjithë të zaptuar me makina në lëvizje ose në parkim. Tirana ka dalë kështu krejtësisht jashtë standardeve evropiane përsa i përket jo vetëm cilësisë së ushqimit më primar të njeriut: ajrit, por edhe shumëçkaje tjetër që ndikon në cilësinë e jetës së qytetarit si hapësirat e gjelbëra, fushat e sportit, shëtitoret, trotuaret ku mund të ecësh i qetë etj.. Sigurisht kjo kërkon një ndryshim. Po a mund të jetë i suksesshëm operacioni që na u imponua me urdhër që të lemë makinat dhe të kthehemi në këmbësorë apo biçiklistë duke ndërprerë qarkullimin e makinave në qendër një herë në muaj.
I kujtoj lexuesit se këtë rast po e përdor si metaforë të thuajse të gjitha punëve të qeverisë.
E pra, çfarë ndodhi të dielën në Tiranë?
Ndërkohë që në bulevard një pjesë këmbësorësh ecnin të lirë nga makinat, në rrugët paralele dhe tërthore me bulevardin, si ajo që kalon  prapa Bankës dhe prapa Parkut Rinia si dhe në rrugë të tilla kryesore si ato në të dy anët e Lanës shihje një lum makinash që ecnin më ngadalë se këmbësorët pasi nuk kishin se ku të kalonin nga ndalimi i qarkullimit në arterien kryesore. Dhe e para gjë që të vinte në mendje ishte pikërisht ndotja e ajrit. Mjafton të bësh një kalkulim të shpejtë për diferencën e ndotjes që krijon një makinë që ecën shpejt dhe kalon nga njëri cep i bulevardit në tjetrin për të dalë jashtë qytetit dhe ndotjes që prodhon një makinë që rri e ndezur dhe ecën me hapin e breshkës nëpër rrugët e qytetit për të dalë në konkluzionin se ndotja e ajrit mund të jetë edhe më e madhe me këtë operacion. Kam takuar njerëz që më kanë thënë se për të dalë nga Rruga e Elbasanit për të shkuar tek rruga Dom Bosco në pasditen e së dielës u është dashur një orë e gjysmë. Ndotjes katastrofike të ajrit që prodhojnë këto makina duhet t'i shtosh pastaj edhe disa dëme të tjera, pa llogaritur fare shpenzimet e karburantit. Psh. jeta e banorëve në pallatet ku kalon ky lum makinash shndërrohet në ferr jo vetëm përsa i përket ajrit, por edhe zhurmës. Po ashtu duhet llogaritur ajri i ndotur që thith tërë ajo mori njerëzish që rrinë brenda lumit të makinave që lëvizin me shpejtësinë e breshkës. Nuk po i hymë fare humbjes së kohës apo stresit psikologjik.
Dikush mund të thotë po pse lëvizin këta me makinë sepse aksioni i Baskisë synon pikërisht pakësimin e tyre? Këtu vijmë edhe një herë tek problemet që kemi akumuluar pa korrigjimin në bazë të të cilave operacione të tilla kthehen në të kundërtën e tyre. Siç e thashë një nga problemet e mëdha të qytetit tonë është se, përveç qendrës, nuk gjen më lulishte apo  një park për njerëzit të dalin të shëtisin apo të ulen e të bëjnë muhabet, ku nuk ka një fushë sporti ku të rinjtë të luajnë futboll apo basketboll, por vetëm pallate rrugë, parkingje dhe ndonjë kafe. Prandaj, për të mbetur vetëm tek ajri, një të mirë aq të madhe për cilësinë e jetës që e kemi pasur gratis: natyrën dhe ajrin e pastër sot, përveçse tek Parku i Liqenit duhet ta kërkojmë jashtë qytetit, paradoksalisht duke ndotur ajrin dhe duke thithur një ajër të superndotur derisa të dalim atje, sepse për të dalë nuk ka mundësi tjetër veçse të marrësh makinën. Kurse po u ndalove njerëzve këtë mundësi ua bën të dielën edhe më të mërzitëshme. Ja kështu pra, në një kohë kur pretendohet se po i jep qytetarëve një ditë më të mirë në kuptimin  e një ajri më të pastër dhe të mundësisë për të lëvizur në qytet lirshëm si këmbësor krijohet një qytet që jo vetëm ndoshta ndotet edhe më shumë por bëhet edhe më i padurueshëm në shumë aspekte të tjera.
Rikujtoj edhe një herë se kjo është një metaforë për të shprehur se sa e vështirë është t'u gjesh  vetëm me mjete policore, pa u konsultuar dhe bashkëpunuar me qytetarët zgjidhjen e duhur problemeve që janë mahisur e bërë mullar, e se, edhe idetë e mira, po nuk u aplikuan në kontekstin e duhur, me seriozitetin dhe përgjegjësinë e duhur, rezultojnë ose si operacion fasadë ose si papjekuri dhe marrëzi - siç po rezultojnë shumë nga ato të qeverisë Rama. (Panorama, 21 tetor 2015)

Wednesday, October 14, 2015

Afera CEZ dhe Reforma në Drejtësi


Kush kërkon të masë se sa ka ecur Shqipëria nga shteti totalitar në drejtim të shtetit të së drejtës, apo në çfarë drejtimi ka ecur, duhet t'i referohet skandalit CEZ dhe luftës politike që po zhvillohet rreth tij, si një test bazë i vitit 2015 që shënon një çerek shekulli nga fillimi i kalimit nga partia shtet në pluralizëm politik.  Ky test duhet tu shërbejë shumë edhe atyre që po merren sot me të ashtuquajturën reformë në drejtësi.
E pra për mua ky test jep të dhëna dramatike. Ai tregon se struktura e sistemit të kaluar të partisë shtet vazhdon të dominojë strukturën e sistemit aktual jo vetëm përsa i përket raportit piramidal të pushteteve, por edhe përsa i përket mendësisë që buron prej këtij raporti, që, në një rreth vicioz, mbështet strukturën piramidale. Flas për mendësinë pasi për mua është skandaloz fakti  që shumica e atyre që plazmojnë opinionin publik, me në krye partitë, po përdorin një gjuhë enveriste në analizimin e skandalit ÇEZ. Ç’dua të them me këtë? Të gjithë ata që e kanë jetuar kohën e diktaturës dhe veçanërisht pastrimet e njerëzve të pushtetit e kujtojnë mirë se, kur bëhej fjalë për zbulimin e armiqve dhe dënimin e tyre, këta i zbulonte partia dhe udhëheqësi kryesor dhe po ashtu i dënonte partia. Kurse Drejtësia ishte thjesht ekzekutorja e vendimeve të marra në Plenium, në Byro apo në shtëpinë e Enver Hoxhës. Edhe kur bëhej fjalë për faljen apo riabilitimin e tyre edhe kjo ishte një punë e partisë. Drejtësia punonte disi më e lirë vetëm mbi ata që kryenin krime që quheshin ordinere, por edhe në këto raste biografia politike ishte shumë e rëndësishme në vendimet që merreshin.
Në thelb e njëjta mendësi po reflektohet edhe në këtë rast. Publiku u ndesh me një megaskandal vjedhjeje, ku dalin të përfshira të tre partitë kryesore, liderët e tyre dhe oligarkët rreth tyre. Mirëpo ky skandal nuk u vendos në kontekstin e një shteti demokratik, si një çështje e drejtësisë, si krim ordiner, por i gjithë skandali u vendos - në praninë e një Drejtësie krejtësisht impotente që e ndjek atë si spektatore - në kontekstin e luftës politike për pushtet midis të fortëve të partive: se kush do të fitojë dhe kush do të humbasë, se kush e ka bërë intrigën apo se çfarë thonë ndërkombëtarët. “Pakt midis Ramës dhe Bashës për likuidimin e Metës”, “Detantë midis Ramës dhe Metës”, “Rama shkon në zyrën e Metës”, “Meta i kërkon Ramës kokën e dy ministrave”. Këto janë disa nga kryetitujt e aferës ÇEZ që u janë transmetuar njerëzve me një gjuhë që jo rastësisht të kujton likuidimet e dikurshme, ndërkohë që fakti i megavjedhjes shërben thjesht si pretekst për luftë dhe mund të harrohet krejt në momentin që këta vendosin të bëjnë paqe. Dhe ndërkohë shohim që prokurorët tanë, me urdhër të kryetarit të këtyre luftëtarëve nxitojnë tu venë prangat gjynahqarëve që s’kanë  paguar një faturë energjie.
Sigurisht ky sojsorrollop prokurorësh e gjyqtarësh enveristë ngjall neveri. Por ama, ashtu sikurse kur gjykojmë sistemin enverist themi se e keqja e ka pasur një jerarki, edhe e keqja e sotme e ka një të tillë, e, pa dyshim, kokë e së keqes sot nuk është Drejtësia, sikurse po kërkojnë të na e shesin reformatorët e rrejshëm të saj.
Çështja e drejtësisë sipas meje duhet të shtrohet ndryshe dhe sipas një arsyetimi shumë të thjeshtë. Ne synojmë të bëjmë shtet të së drejtës. Kjo do të thotë t’u heqim pushtetin të fortëve dhe t’ia japim atë ligjit. Atëherë, që të arrijmë këtë, duhet të përcaktojmë se cilët janë të fortët sepse pikërisht atyre duhet tua heqim pushtetin. Dhe testi ÇEZ flet qartë se këta të fortë nuk i përkasin, Drejtësisë por janë autorët e megavjedhjes me në krye liderët e partive. Kurse drejtësia ka mbetur, si dikur, në rolin e pushtetit më të dobët, më saktë të shërbëtorit, instrumentit të tyre.
Sigurisht ka disa ndryshime me të kaluarën enveriste. Drejtësia nuk sundohet më nga partia e vetme e Enverit, por nga disa parti të lidhura me një numër oligarkësh, pronarë dhe jo pronarë mediesh. Kjo bën që, kur bëhet fjalë për luftëra politike si kjo, nuk kemi më propagandën mediatike të një partie, por të disave, të cilat kanë fuqi ta nxisin apo frenojnë veprimin e Drejtësisë varësisht nga raporti i forcave midis tyre. Këto raporte deri tani kanë diktuar një pakt të heshtur midis këtyre partive dhe Drejtësisë sipas të cilit politikanët mund të bëjnë shfaqje në Parlament duke akuzuar njëri tjetrin për vjedhje milionash, por drejtësia nuk ka kurrsesi të drejtë të fusë hundët në këtë shfaqje. Banga e të akuzuarit për ta mund të jetë vetëm në Parlament sepse krimet e tyre mund të jenë vetëm politike jo ordinere, pra s'mund të jenë tagër i Drejtësisë sonë. Sa për sy e faqe herë pas  here në këtë shfaqje në Parlament bëhet edhe thirrja që akuzat e tyre t'i shkojnë drejtësisë ndërkombëtare sepse të gjithë e dinë se kjo është e pamundur. Edhe akuzat për vjedhje janë thjeshtë pretekst për luftë politik. Prandaj dhe vjen justifikimi: kjo po më bëhet për arsye politike. Dhe fatkeqësisht, siç e tregon afera CEZ, kjo është e vërtetë pasi nga dhjetë kompani që janë të përfshira në megavjedhjen përmendet vetëm njëra duke krijuar idenë se po grinden se njëri nga krerët e partive nuk i ka qëndruar paktit të ndarjes së plaçkës dhe se për këtë po instrumentalizon drejtësinë kundër tjetrit për çka destabilizim. mirëpo ky tjetri kërcënon me destabilizim duke rikthyer stabilitetin e vjetër.
Ndërkaq, në këtë kontekst, po flitet për një reformë në Drejtësi duke u përhapur ideja se burimi i të keqes në Shqipëri është Drejtësia, "e degjeneruar” - siç u shpreh kryetari i kastës. Për fat të keq në këtë lojë të Kryeministrit janë futur edhe ndërkombëtarët, pa kuptuar se ajo që kërkon ai, duke sulmuar kësisoj Drejtësinë, nuk është heqja dorë nga pushteti personal për t'ia dhënë këtë ligjit, por që të bëhet ai garanti i vetëm i drejtësisë, që do të thotë që drejtësia të prishë paktin me partitë e tjera dhe të bëhet instrument vetëm i tij.  Ideja që po tenton të shesë Kryeministri për të arritur këtë qëllim është ajo sipas së cilës ndërkohë që anija e politikës (së tij) ecën përpara ajo e drejtësisë tërheq nga prapa, sepse është e degjeneruar. Mirëpo të thuash që e keqja e këtij vendi vjen nga drejtësia është sikur të thuash se fajin që këta na kanë vjedhur miliona nëpërmjet CEZ-it e ka Drejtësia, dhe se lekët e vjedhura i ka futur në xhep Drejtësia.
E vërteta, siç e provoi edhe rasti i fundit ÇEZ, është e kundërta: është anija e politikës ajo që tërheq e para nga e keqja, vjedhja, kurse Drejtësia i vjen prapa nga halli apo nga qejfi. Madje edhe pushteti i katërt, ai mediatik, është më i fortë se Drejtësia në këtë tërheqje drejt vjedhjes, pasi është edhe më i lidhur me këto parti/banda. Prandaj unë ngulmoj se nuk mund të ketë vendosje të ligjit në pushtet me Drejtësisë si ruajtëse dhe shërbëtore të tij, nëse nuk u heqim pushtetin partive banda/shtet që sot mund të kenë në krye Sali Berishën, Edi Ramën, Ilir Metën, Luzim Bashën dhe nesër të tjerë duke bërë ndarjen e pushteteve që këta vazhdojnë t'i mbajnë nën kontroll.
Dikush në këtë pikë të argumentit mund të thotë: po pikërisht Drejtësia është ajo që duhet të veprojë e t’i procedojë e t’i dënojë këta, duke e prishur rrethin vicioz e duke bërë, kësisoj, që të mos guxojë kush t’i hyjë politikës për të vjedhur. Kundër këtij argumenti është ai që thashë më lart, se këta, duke qenë më të fortë se Drejtësia, pasi tek ne vazhdojnë të funksionojnë strukturat e mendësia e partisë shtet, kanë pushtet ndaj saj. Këtë e përforcon edhe argumentin se janë po këta që kërkojnë drejtësi ndërkombëtare duke e konsideruar drejtësinë tonë instrument të qeverisë. Shtoi këtij edhe argumentin se para pak kohësh kur nga ndërkombëtarët, e besuar si arbitër i paanshëm, doli një raport (ai i OSBE-së) që i akuzonte për të korruptuar këta shpejt e shpejt i delegjitimuan duke i akuzuar si vegël të tjetrit. Dhe kështu vijmë tek rrethi vicioz që duhet këputur dhe tek pyetja se nga duhet filluar këputja. Sipas meje, po t’i referohemi edhe historisë së heqjes së pushtetit nga njeriu dhe dhënies të tij ligjit në vende të tjera, kjo këputje duhet të fillojë nga politika. Në njërën nga demokracitë më të vjetra në botë, atë Britanike, kjo punë është kryer duke ia hequr pushtetin mbretit nëpërmjet Revolucionit të Lavdishëm, siç e quajnë britanikët dhe hartimit të Bill of Rights (1689). Edhe tek ne nuk mund të ketë reformë të vërtetë në drejtësi pa vënien nën pushtetin e ligjit të  të fortëve tanë që s'ka nevojë t'i kërkosh me qiri se janë të tërë të përfshirë në skandalin ÇEZ.  Po s'u bë kjo nëpërmjet një "revolucioni të lavdishëm" ne do të vazhdojmë t'i shohim këta duke akuzuar njëri tjetrin për vjedhës, duke kërkuar herë pas here drejtësinë ndërkombëtare apo dhe paqeruajtësit ndërkombëtarë dhe Drejtësinë tonë duke ndjekur si spektatore në televizion skandalin e tyre të radhës, siç kemi bërë këta 25 vjet. (Panorama, 12 tetor 2015)

Friday, October 2, 2015

U mbars mali dhe polli një foto seksi shatërvançe

Të gjithë çoç prisnin nga kjo afera e CEZ-it sepse lufta politike u duk sikur arriti një zhvillim kulmor. Disa - ata më optimistët - prisnin që, më në fund, në Shqipëri të fillojë të bëhet drejtësi: zullumet e grabitqarëve të parasë e pronës publike nuk mund të vazhdojnë pa fund;  ja ku erdhi dita e gjyqit final. E mbështesnin këtë edhe me idenë/shpresën se kësaj radhe amerikanët dhe evropianët e kanë seriozisht, kanë vendosur të spastrojnë oligarkinë shqiptare sepse sisteme të tilla oligarkike rrezikojnë stabilitetin në rajon. Shihni se ç’ndodhi në Ukrainë. Për disa të tjerë raporti PS + LSI > PD po prishej në favor të një raporti të ri ku më të shumtit parashikonin zhdukjen e LSI. Edhe variantet e pastrimit të Metës qenë të ndryshme. Për disa pastrimi i tij do të bëhej nëpërmjet marrëveshjes së fshehtë Rama - Basha, sigurisht me shtysën e amerikanëve, duke nxjerrë jashtë politikës me këtë rast edhe Berishën. Kështu do të fillojë rilindja e vërtetë - shtonin pjesa socialiste e këtij varianti sepse Rama, pas kësaj fitoreje kundër Metës as nuk e llogarit më Bashën. Por për disa të tjerë ky sulm ndaj Metës qe produkt i pa kalkuluar mirë i Ramës në funksion të forcimit të pushteti të tij putinist. Për të tjerë akoma ishte një sulm i organizuar nga Basha – Berisha jo vetëm kundër Metës, por kryesisht për të sulmuar pastaj edhe Ramën. E çfarë nuk u tha.
Pse them “u tha” dhe jo “thuhet” sepse, për mua, ky akt i dramës“CEZ– i” për momentin u mbyll. I gjithi ky mal i mbarsur me të vërteta dhe gënjeshtra, me ëndrra dhe pasione për pushtet për para dhe për një Shqipëri më të mirë nuk prodhoi asgjë më shumë për publikun se sa dy fotografi seksi të Dritan Priftit me një femër. Edhe ato nuk kishin asgjë të re sepse pozicioni ishte krejt i rëndomtë: burrat e quajnë “shtërvançe” sepse penisi e hedh spermën nga poshtë lart, siç hedhin ujin disa lloj shatërvanëtsh, kurse gratë e quajnë “kaluar” sepse gruaja kalëron burrin.
Sipas meje nuk kishte se si ndodhte ndryshe në moçalin shqiptar. Mjaft të lexoje me kujdes informacionet që vinin për aferën CEZ nga të gjitha burimet. E përsëris: nga të gjitha burimet sepse mali u mbars me informacione që sekush i lexonte në njërin prej burimeve. Po të lexoje burimet pranë qeverisë do të shihje se përgjegjësia për megavjedhjen CEZ-i është e Sali Berishës i cili ka bërë një privatizim korruptiv pikërisht me synimin për të vjedhur. Po të lexoje ato pranë PD-s do të shihje se hetimi duhet të përqendrohej tek kompania DIA me lidhje korruptive me Metën dhe tek qeveria Rama që e mbylli çështjen CEZ-i duke u shkaktuar shqiptarëve humbje qindra milionëshe. Kurse sipas LSI-së së Ilir Metës hetimi duhej gjithëpërfshirës dhe ndërkombëtar duke aluduar se përveç kompanisë DIA në aferën e megavjeljes apo megavjedhjes janë edhe një tufë (tetë) kompanish të tjera, që kanë mbledhur 80% të parave, emrat dhe pronarët e të cilave nuk i përmend askush sepse, pas shumë gjasash, janë të lidhura me PD-në  edhe me PS-në.  Shkurt, ndërkohë që po t’i mbledhësh e t’i lexosh sëbashku të gjitha informacionet del qartazi se në paratë e vjedhura nëpërmjet CEZ-it i kanë futur duart të gjithë shantazhuesit, madje edhe ndërkombëtarët me mbiemrin “çeku”, të gjithë kërkojnë të hetohet tjetri, dmth. të gjithë shantazhojnë njëri tjetrin me thirrjen “kapeni hajdutin”.
E vërteta sipas meje është se s’mundet kurrsesi as të pritej as të pritet që Prokuroria jonë të ngrihet mbi të gjithë këto palë dhe të hapë një proces gjithëpërfshirës për këtë vjedhje gjigante që i është bërë nga këto parti/banda popullit shqiptar sepse dihet se Prokuroria jonë nuk punon në interes të popullit të vjedhur, por në interes të pushtetit të tyre. E vërteta është se ajo që pritej nga protagonistët e konfliktit, sipas hesapeve të tyre, ishte që lufta politike pas aferës CEZ të nxirrte një fitues që për disa do të ishte Rama, për të tjerë Rama - Basha, kundër Metës e për të tjerë Basha  kundër Rama - Metës. Ata prisnin edhe që Prokuroria të vepronte në emër të më të fortit, ku më me gjasa ky do të ishte Rama dhe më i dobëti Meta, si më i diskredituarri edhe në sy të ndërkombëtarëve. Mirëpo Meta reagoi fare pak, sa për t’i kujtuar Ramës se lufta kundër Metës do duar të pastra jo duar të zhytura në moçalin me ngjala të korrupsionit e gjithshka u kthye për momentin në ekuilibrin e mëparshëm. Rama nxitoi të deklarojë nga SHBA se koalicioni është shëndoshë e mirë dhe gjithë këtë zhurmë e kanë bërë disa maskarenj të medies.

Kështë, shqiptarët që prisnin çudinë mund të kënaqen për momentin duke masturbuar me foton porno të Dritan Prifit. Personalisht do t’i këshilloja të kërkojnë në google “free sex” sepse atje gjen foto e video me një cilësi shumë më të lartë, me pozicione shumë më interesante dhe aktorë shumë më seksi. Dhe gratis, të kuptohemi. Kurse nëse vërtet duan të dalin nga moçali i megavjedhjeve PS-PD-LSI & Co duhet ta dinë se kjo nuk është një gjë që mund t’u dhurohet gratis. (Panorama, 2 tetor 2015)