Kriza ekonomike dhe opozita

Ditët e fundit Partia socialiste akuzat për krizën ekonomike që po përjeton vendi i ka vendosur thuajse në një plan, përsa i përket fortësisë së denoncimit, me akuzat për vjedhjen e votës. Me dy fjalë lideri Rama e ka riformuluar oponencën e tij ndaj maxhorancës duke thënë se këta njerëz, që kanë vjedhur votën, nuk janë përgjegjës ndaj votuesit dhe kjo i bën të papërgjegjshëm edhe ndaj vendit, duke rreshtuar, më një anë, pasojat e kësaj papërgjegjshmërie: faturat e papërballueshme që duhet të paguajnë njerëzit për elektrikun, telefonat, ilaçet etj., faktin se shumë familje nuk arrijnë të mbyllin dot majin me ushqime dhe, më anë tjetër, korrupsionet e pushtetit.

Gjykoj se akuzat për krizën ekonomike janë të drejta dhe se retorikat e qeverisë për një vend me ekonomi në lulëzim janë krejtësisht boshe dhe jo bindëse. Bashkohem, pra, me shumë nga akuzat e opozitës ashtu sikurse edhe me ato për mungesë transparence dhe për manipulim të të dhënave si dhe me akuzat për politika korruptive me grupet e saj të interesit. Nëse dikush do të më pyeste se si e mas krizën do t’i përgjigjesha se, në mungesë të transparencës qeveritare dhe të institucioneve të besueshme matëse, e mas me atë çka shoh e dëgjoj nëpërmjet kontaktit të përditshëm me vendin dhe njerëzit ku vështirësitë konkrete të lidhura me mungesat e të hollave për të përballuar jetën i shoh të shoqëruara me një rritje edhe më të madhe se vite më parë të pasigurisë së të ardhmes të shoqëruar me një papërgjegjshmëri edhe më të madhe të aktorëve që kanë në dorë fatet e vendit.

Problemi që kam unë me opozitën fillon pas kësaj. PS i mungojnë dy gjëra që më duken thelbësore. Së pari një analizë e thellë, e sinqertë dhe vetëkritike se pse ka ardhur kjo krizë dhe, së dyti, lidhur ngushtësisht me të parën, mungesa e një alternative bindëse. PS mjaftohet t’ia atribuojë krizën thjesht e vetëm qeverisë së Berishës dhe pastaj, me një lidhje të shkurtër, të na lerë të kuptojmë se, me ardhjen e saj në pushtet, meqënëse ajo e ka denoncuar këtë qeveri, do ta zgjidhë krizën e shkaktuar prej saj.

Gjykimi im është se kriza ku ndodhemi i ka shkaqet shumë më thellë sesa paaftësia e qeverisë apo e Berishës. Kjo krizë buron nga shkuarja drejt falimentimit të sistemit ekonomik që është ngritur në Shqipëri gjatë gjithë këtyre njëzet vjetëve. Vendi është mbajtur në këmbë kryesisht nga të ardhurat e sjella nga emigracioni, më së pari dhe nga ekonomia kriminale më së dyti. Ekonomia jonë ka qenë dhe mbetet një ekonomi shërbimesh ku shërbimi kryesor ka qenë pikërisht ndërtimi i shtëpive për shumë emigrantë dhe familjarë të tyre, si dhe i kafe bareve, restoranteve, hoteleve, moteleve për shumë pastrues të drogës dhe të prostitucionit. Sigurisht ka edhe shërbime të tjera si ato të produkteve ushqimore, të telefonive celulare, të turizmit, etj., që e bëjnë më komplekse situatën, por me siguri di të them se prodhimi në këtë vend nuk i përgjigjet kurrsesi nivelit të shërbimeve. Po ashtu sot dihet me siguri se ka qenë industria e ndërtimit që ka mbajtur gjallë pjesën më të madhe të shoqërisë dhe se, nëse vendi është në krizë, është pikërisht kriza e kësaj industrie që e bën më të dukshme krizën e përgjithëshme. Por, nga ana tjetër, më duket e vështirë t’ia atribuosh këtë krizë qeverisë sepse kjo industri është zhvilluar pavarësisht nga qeveria ashtu sikurse edhe emigracioni. Ose, të paktën, argumentet se qeveria po e pengon këtë industri mungojnë. Kurse nëse ajo po pengon industrinë e drogës për këtë duhet përgëzuar, por nuk jam i sigurtë se po e bën këtë.

Personalisht gjykoj se përgjegjësia e qeverisë është se nuk ka ndërtuar politika ekonomike që do ta zhvendosnin qendrën e gravitetit të ekonomisë në sektorë prodhimi. Madje gjykoj se jo se nuk ka menduar, por ka menduar t’i dalë përpara krizës duke thelluar ekonominë e shërbimeve duke venë truallin dhe ambjentin shqiptar dhe krahun e punës shqiptare në shërbim të të huajve në formë investimesh të të huajve për parqe industriale, fabrika çomentoje, hidrocentrale e tece e ku di unë, shumica e të cilave, edhe nëse mund të sjellin disa të holla e pak punësim, do të sjellin një impakt ambiental vrastar dhe një zhvillim të paqëndrueshëm që do të na kushtojë edhe më shumë nesër e që jo vetëm, por nuk jep asnjë garanci se mund të na nxjerrë nga kriza.

Por, pa dashur të përsëris gjëra që edhe i kam thënë lidhur me krizën dhe shkaqet e saj, më duhet të them se mosnjohja e origjinës shumë më të thellë të krizës nga Partia Socialiste dhe mungesa e projekteve të qarta dhe bindëse alternative (seç flitet për bujqësinë, por asgjë nuk ka marrë dimensione të tilla që të njihet gjerësisht nga publiku) për të nxjerrë ekonominë në një tjetër hulli e bëjnë shumë problematik opozicionin e saj nga pikpamja e besueshmërisë. Në këtë kontekst duhet thënë se Partia Socialiste nuk duhet të harrojë të kaluarën e saj të pas vitit 97-të. Në atë kohë njerëzit u ngritën në këmbë për shkak të një krize ekonomike shumë akute, siç ishte humbja e parave. Lideri socialist Nano asokohe në fushatën elektorale premtoi kthimin e parave të vjedhura, gjë që jo vetëm nuk ndodhi, por njerëzit panë se sistemi ekonomik i ngritur shërbeu për të pasuruar edhe më një pjesë të madhe që ishin marrë edhe më parë direkt ose indirekt me ekonominë mashtruese piramidale e se, në thelbin e vet, socialistët ndërtuan një sistem piramidal më të sofistikuar, që do të falimentonte ca më vonë, siç po falimenton. Prandaj sot t’u thuash njerëzve se kanë mbetur jetim dhe t’u ofrosh atësi, pa u premtuar asgjë bindëse, është një përgjegjësi e madhe sepse njerëzit nuk janë aq fëmijë sa ç’ishin më 1997.

Ja pse mendoj se më shumë sesa denoncime me fjalë të rënda sot njerëzit kanë nevojë për oponenca që të burojnë nga një analizë e thellë dhe bindëse e shkaqeve të krizës, nga qëndrime të sinqerta vetëkritike konkrete të shoqëruara me projekte serioze alternative të paraqitura këto në Parlament, në takime me njerëzit, në studio televizive në takime me të huajt etj.. Për fat të keq jemi shumë larg kësaj qasjeje. (Korrieri, 19 prill 2010)