Monday, August 2, 2010

Për një shoqëri civile ndryshe

Dy milion euro të dhëna nga komuniteti Evropian për restaurimin e monumenteve të kulturës shpenzohen për të shkatërruar monumente të kulturës. Shatërvani më i vjetër në kryeqytet, sipas disa njohësve të historisë së monumenteve më i vjetri në të gjithë vendin, i ndërtuar në vitin 1923, në kuadër të ndërtimit të Lulishtes Popullore, pësoi dhunën e ruspës së pushtetit në emër të një projekti të ri që ka pasur aprovimin si të pushtetit lokal të opozitës ashtu edhe të atij qendror të maxhorancës. Filozofia gjithshka fillon e mbaron me mua që kam pushtetin, gjithshka për të futur ndonjë lek në xhep, vazhdon të bëjë kërdinë e të mbjellë shëmtinë në vendin tonë. Tashmë kronika e këtij lajmi ka qarkulluar në të gjitha mediat dhe është harruar sëbashku me protestën e disa intelektualëve midis të cilëve dhe autori i këtyre rradhëve. Lajme të tjera të ububushme mbushën me të shpejtë mediat: thuajse një duzinë të ashtuquajturish biznesmenë që kapen me drogë, një ministër i maxhorancës që pasurohet me 1.8 milion euro brenda vitit dhe që, pa i bërë syri tërr, i kthehet kryetarit të opozitës dhe i thotë se është një i droguar që ka 200 apartamente të fituara me rryshfet; Prokuroria që rri e vështron yjet; vrasje, shumë vrajse; aksidente shumë asidente që i atribuohen nga policia emigrantëve të kthyer, çka tregon se s’kemi shpresë që njerëzit tanë të kthehen disi më të qytetëruar nga Perëndimi; ambasadori amerikan që ikën mandatmbaruar i qarë nga opozita dhe i përqeshur nga maxhoranca; presidenti Topi që sulmohet nga maxhoranca nuk dihet saktë se pse. E ke të vështirë të ulesh e t’i komentosh të gjitha. Por edhe sikur të ulesh e të shkruash, e çfarë pastaj? Kush e çan kokën?
Ja kjo është çështja e çështjeve për të cilën duhet shkruar dhe menduar: si të bëjmë që “këta” të çajnë kokën. Kush janë këta? Të pushtetshmit, ata që vendosin për shkatërrimin e shatërvanëve e me rradhë. Po çfarë ka ndodhur që këta s’çajnë kokën, që u duket vetja të paprekshëm. Pse s’kanë frikë? Po nga kush duhet të kenë frikë? Sigurisht jo nga gjykatësit e prokurorët se ata i kanë zgjedhur vetë? Po atëhere nga kush? Ndoshta nga shoqëria, nga opinioni. Dhe ja ku erdha tek tema që e kam për zemër: shoqëria civile si kundërpeshë e pushtetit nga e cila duhet të ketë frikë pushteti më shumë se nga çdo gjë edhe pasi ajo nuk zgjidhet nga “ata” apo “këta”.
Mirëpo kur ne bëmë protestën e shatërvanit Drejtori i Institutit të Monumenteve tha: këta janë të krahut tjetër, ku ishin këta kur Rama prishi lulishten prapa Skenderbeut? Disa të tjerë ngulmuan se na kishte nxjerrë Sali Berisha kundër Edi Ramës. Të tjerë u ngritën e thanë: këta po protestojnë sepse atje, te shatërvani, nuk janë interesat e ndonjë të forti që ndërton se, përndryshe, nuk do të kishin bërë zë. Reagime që tregojnë për nivelin e mosbesimit ndaj shoqërisë civile që i bashkohet mosbesimit ndaj institucioneve të tjera; dhe s’ke se si të mos mendohesh kur ke parasysh se çfarë ka ndodhur.
Ka kaluar një e treta e kohës (60 vjet) që parashikonte Ralf Darhedorfi për ndërtimin e shoqërisë civile në vendet ish komuniste (“Letër një miku çekosllovak” (1989)). Ku është shoqëria civile sot në Shqipëri? A kanë mbijetuar dot ndoca nga fidanet që u mbollën në vitet 90 nga perëndimorët, a kanë lëshuar ndonjë degë të tyren, a ka filluar të lindë ndonjë gjë nga vetë trualli shqiptar? Përgjigja ndaj këtyre pyetjeve, sipas mendimit tim, është “jo”. Pas njëzet vjetësh ne meritojmë të flitet për shkretëtirën e shoqërisë civile ku dallohen ca oaze OJQ-sh të sponsorizuara nga të huajt që janë si ato ekonomitë e mbyllura brenda familjes, që prodhojnë sa për të ngrënë vetë.
Nëse do të bënim pak historik do të na duhet të themi se shoqëria civile tentoi të ndërtohet në Shqipëri në vitet 92 – 97 si kunderpeshë e pushtetit, si kontrollues i tij, kryesisht me ndihma perëndimore apo, më saktë, ekskluzivisht. Roli i saj ishte goxha emancipues në ato vite, por fatkeqësisht ajo u njesua shumë me opozitën e asaj kohe në luftë me autoritarizmin e pushtetit të Berishës, çka bëri që të mos dallohej saktë se ku mbaronte njëra dhe ku fillonte tjetra. Pas ardhjes së socialistëve në pushtet kjo lidhje ndikoi që pushtatërët e rinj ta trajtojnë shoqërinë civile si partnere të tyre e, nga ana tjetër, për shak të interesave, një pjesë e mirë e njerëzve të shoqërisë civile u lidhën më lehtë kësisoj me pushtetin. Krahas kësaj ndodhi edhe një fenomen tjetër, si faqja tjetër e medaljes. Shumë intelektualë, gazetarë e njerëz publikë që mbijetonin me paratë e donatorëve, çka do të thotë se edhe mund të bënin kundërpeshën ndaj pushtetit, sepse ishin të pavarur ekonomikisht prej tij, pas vitit 1997, me lulëzimin e oligarëve që filluan të hapin gazeta e televizione private nisën të punësohen atje dhe, gjithnjë e më pak punonin për të bërë kundërpeshën e pushtetit/eve, për të implementuar institucionet demokratike, për të futur ide të reja, e gjithnjë e më shumë për interesat e këtyre pronarëve të rinj që, nga ana tjetër, kishin lidhje të ngushta me politikën, për të mos thënë që shumë shpejt e kapën atë. Shumë ish pjestarë të shoqërisë civile të asaj kohe, pra, i pamë të fillojnë punë o në politikë o në këto media. Ndërkaq edhe shumë fondacione të tilla si Soros ndërruan projekt: filluan të mos investojnë më për të inkurajuar shoqërinë civile si watch dog apo si kundërpeshë e pushtetit, por për të forcuar administratën e pushtetarëve socialistë mes tjerash edhe nëpërmjet të ashtuquajturit brain gain (kthim i trurit) në Shqipëri.
Për mua – e kam thënë që në atë kohë dhe e përsëris edhe tani – ky ka qenë korruptim i shoqërisë civile të posalindur pasojat e rënda të të cilit sot duken qartazi. Sikur politikanët ta kishin respektuar shoqërinë civile në rolin e saj të viteve 92- 97 dhe donatorët të kishin vazhduar të investonin në këtë vizion të saj dhe, çka është më kryesorja, sikur pjestarët e shoqërisë civile të kishin ngulmuar në vazhdimin e rolit të tyre si kundërpeshë e pushtetit besoj se shumë gjëra do të kishin rrjedhur ndryshe përsa i përket demokracisë e sot nuk do të ishim në këtë derehxhe.
Dikush do të më kujtojë se donatorët provuan edhe në një moment të dytë, në fillimvitet 2000, për të inkurajuar shoqërisë civile si kundërpeshë e pushtetit me lëvizjen Mjaft. Sipas meje asnjëherë nuk u morr vesh qartë nëse ishte kështu apo lindja e Mjaftit u përdor në kuadrin e një lobingu që u bë për të përkrahur pushtetarin e ri Edi Rama që, ashtu si gjeorgjiani Shakazhvili, iu shit perëndimorëve si shpresa e vendit për një politikë ndryshe nga ajo e politikanëve të vjetër. Mënyra se si bëri kundërpeshë Velia me shokë, duke akuzuar vetëm Berishën dhe Nanon pa thënë asnjë herë ndonjë fjalë për pushtetarin me moshë më të re, por me mendësi po aq të vjetër Rama (për këtë mjafton të shohësh se si e trajton edhe sot e kësaj dite median ky: i ul gazetarët në të njëtën tryezë që drejton vetë sikur t’i ketë pjesëtarë të kabinetit të tij; duke i mikluar kështu me idenë se po ndan pushtetin me ta) pastaj transformimi i Mjaftit në G99 e pastaj shkrirja e tij me PS provoi këtë të dytën.

Sot është shumë e vështirë të gjesh një shoqëri civile që të ngrerë çëshje parimore mbi të cilën të mos bjerë akuza apo mosbesimi i thellë se ajo po instrumentalizohet nga njëri krah ose nga krahu tjetër çka, tek e fundit, është njëlloj sikur ta asgjësosh shoqërinë civile sepse, po qe se ajo konsiderohet si levë e partisë/ve atëhere njerëzit më mirë dëgjojnë direkt dorën e partisë/ve.
Rasti i reagimeve që përmenda në krye të shkrimit ndaj protestës së shatërvanit tregoi tërë këtë mosbesim. Por, nga ana tjetër, konstatova se ajo protestë ngjalli edhe shpresë sepse, tek një pjesë, u duk se u bë diçka që nuk po dinin ta vendosnin në shërbim të njërit apo tjetrit pushtet, pra ngjalli shpresën se në këtë vend mund të ndodhë edhe ndonjë diçka që bëhet për interesin e të gjithëve dhe jo për pushtetin dhe paranë e njërës apo tjetrës palë. Nga komentet pozitive që dëgjova m’u përforcua bindja se një numër jo i vogël njerëzish me mend kanë arritur në përfundimin se cikli i kësaj klase politike e i kësaj kategorie intelektualësh e gazetarësh, që kanë mbizotëruar skenën publike këto njëzet vjetë, është mbyllur dhe se duhet filluar një diçka e re?
E kam vështirë të them një propozim që të mos duket idealist apo jorealist për një fillim të ri në Shqipëri. Por do të thoja se, nëse bëhet fjalë për fillim, ky nuk do të ishte “pushteti ndryshe”, por shoqëria civile ndryshe. Çka do të thotë një shoqëri civile që heq dorë nga partneriteti me pushtetin e maxhorancës apo opozitës dhe bën kundërpeshën dhe kontrollorin e tyre, një shoqëri civile që pushtetet nuk mund ta akuzojnë se po bën lojën e kundërshtarit duke e diskredituar dhe njëherësh duke u mbrojtur kështu nga sulmet e saj që mund të jenë të drejta. Një shoqëri civile të tillë, ndryshe nga kjo që kemi pra, jam i bindur se pushteti do të fillonte ta kishte frikë dhe kjo do të lindte herët ose vonë edhe një pushtet ndryshe. (Panorama, 30 korrik 2010)

9 comments:

miri said...

Eshte shume e vertet kjo qe thoni Ju zoti Lubonja por fatkeqesia eshte se shoqeria per te cilen Ju flisni eshte e kalbur deri ne rrenje dhe ska antidote ta sheroje. Brezi i atyre intelektualeve te viteve 92-97 jane tashme korruptuar dhe te rinjte qe dalin nga universitet smarrin diplomen e specilisimeve por ate te mesimit se si te shkojne ne pune per te vjedhur.
E vetmja menyre qe vendi te ket nje fije shprese me duket se e kam then por po e perserise prape jane vetem nje opozite emigrantesh me ne krye intelektualet qe mbarojne ne perendim universitetin, masterin apo doktoraturen por jo ata femijet e atyre politikaneve apo te atyre qe jane pasuruar duke vjedhur pasurin e ketij vendi qe vijne ketej per mastera bejne pushime dhe pastaj ua konvertojne ne diploma ne ministrin e arsimit sikur kane mbaruar.

Endri said...

Komentin e ndava ne disa pjese per efekt gjatesie
-----

Tema e shoqerise civile eshte nje nga temat me te rendesishme per zhvillimin e shendetshem te nje vendi dhe desha ta falenderoj se pari autorin per trajtimin e kesaj teme te rendesishme si dhe per kurajon civile per pjesemarrjen ne protesten qe permendet tek shkrimi. Tek pesha e shoqerise civile jam plotesisht i nje mendimi me Z. Lubonja. Jam poashtu i nje mendimi me autorin mbi nevojen per nje shoqeri civile te re pasi per ate prezente 15-20 vitet e fundit, nese e ka merituar ndonjehere emrin, mund te thuhet pa frike se ka deshtuar rrenjesisht.

E megjithate mendoj se historiku i shkurter i shoqerise civile shqiptare ne kete shkrim nuk eshte bere i plote dhe rrjedhimisht dhe zgjidhjet qe jepen nga autori nuk me duken te sakta.

Shoqeria civile qe u ngrit ne Shqiperi ishte dicka artificiale e ushqyer ekskluzivisht nga donacionet e huaja dhe pikerisht per kete ka patur per mendimin tim jo vetem efekt zero por ka qene kontraproduktive ne zhvillimin e vendit. Le te vijojme tek pyetja kryesore. Perse mendoj se ka patur efekt negativ?

Endri said...

Pjesa dy
----------

Sepse pavaresia qe i jepnin donacionet e huaja kesaj pjese shoqerie ndikoi njekohesisht ne dy zhvillime negative.

Se pari ne shkeputjen nga realiteti dhe nga baza shqiptare e kesaj pjese shoqerie. Nuk mund te trasplantoje nje shoqeri civile sipas modelit perendimor ne Shqiperine e viteve 90-te, nje vend pa me te voglin precedent me dicka te ngjashme. Te mos harrojme se brenda ish-kampit komunist Shqiperia ishte i vetmi vend ku disidenca (per mua forma me e ngjashme me shoqerine civile sot gjate komunizmit) nuk ekzistonte. Ajo cfare i bente disidentet te besueshem dhe popullore ne Rusi, Cekosllovaki, Poloni e gjetke ishte pikerisht pozicioni i njejte i varesise prej pushtetit komunist me ndjekesit e tyre te shumte dhe sfida e tyre ndaj ketij pozicioni varesie. Imagjinoni se sa te besueshem e cfare impakti do te kishte Valesa, Saharov etj. nese do te financoheshin nga Amerika (sado te drejta te ishin ato cfare thonin).

Sa vete e njihnin Sorosin etj dhe projektet e tyre ne fshatrat e shumta shqiptare apo ne qytetet e tjera shqiptare pa llogaritur ate grusht njerezish qe kishte lidhje te drejtperdrejta me fondacionet e projektet ne fjale? Zhvillime si Mjaft jane simptomatike e mund te krahasohen me zhvillimin e pergjithshem te shoqerise civile ne Shqiperi. Me kujtohet koha kur kjo organizate nisi e pati njefare jehone mediatike themeluesit e saj filluan te quheshin si "kelyshet e sorosit" e shiheshin gjithkund me mosbesim te thelle pikerisht sepse ishin e silleshin si mish i huaj. Ishte financimi i huaj ajo qe e coi Mjaft dhe organizata te ngjashme indirekt ne duart e pushtetit, aspak sepse ato u mbeshteten nga te huajt per tu bere leva te pushtetit por pikerisht se financimi i huaj e beri ngritjen e tyre pa nje baze te brendshme mbeshtetjeje dhe mungesa e mbeshtetjes dhe forces se brendshme i coi ata pas disa perpjekjeve fillestare per te qendruar vete me kembe ne kerkim te dores se ngrohte te pushtetit politik ekzistues. Ketu qendron dhe nje mekat i imi dhe i shume bashkemoshatareve te mi. Nen pretekstin se ato nuk ishin sic i donim (pak a shume perfekte) shume nga ne nuk i dhame mbeshtetjen e duhur duke i lene pa me te voglin dyshim ne duar te pushtetareve, duke i shkaterruar me pasivitetin tone pa i lejuar te ngrihen akoma mire. Por une dhe njerez te ngjashem jemi te ri e nga gabimet mund te mesojme.

Endri said...

Pjesa 3
------

Ishte financimi i huaj ajo qe e beri shoqerine civile te ishte pionierja e korrupsionit masiv qe sot ka ate fare shtrirje kapilare te llahtarshme qe te gjithe e njohin. Nese shoqeria civile do te ushqehej nga resurse te brendshme nuk do te kishte mundesi te zhvillohej ai lloj korrupsioni dhe do te kishte nje sens shume me te theksuar pergjegjesie me financimet e me mundin qe duhet per tu ngritur ato financime nga shqiptaret e ngrate.

Zhvillimi i dyte negativ dhe per mendimin tim akoma me me rendesi ishte qe kjo shoqeri civile artificiale me rroga artificialisht te larta te paguara nga donatoret e huaj i rrembeu menjehere kontigjentin me te mire te intelektualeve e eksperteve qendrave te pushtetit e tregut privat ne nje kohe kyce, kur keto sapo kishin filluar te zhvilloheshin. Nese ata eksperte e intelektuale qe u punesuan ne projekte shoqerie civile do ta kishin bere luften e tyre brenda partive shqiptare te fillimviteve 90-te per te mbijetuar do te kishin qene shume me te suksesshem te mos i linin partite ne duar te hajvaneve e horrave sic ndodhi ne te vertete. Kultura dhe zhvillimi i partive shqiptare nese nuk do tu kishte ikur ai kontigjent i mire intelektualesh e ekspertesh do te ishte shume me i ndryshem sot. Cfare do te kishte ndodhur ne Poloni sikur Valesa te ishte bere anetar i komitetit te helsinkit polak duke ja lene presidencen nje ish-anetari te byrose polake ne vend qe te ishte bere president i suksesshem e vetem pas mandatit te kaloje tek shoqeria civile. Askush nuk mund ta di por me mire nuk do te kishte qene.

Per te dyja keto aresye zgjidhja qe jep Z. Lubonja per fokusimin e donacioneve te huaja perseri tek shoqeria civile nuk me duket e plote per te mos thene e pasakte. Eksperienca na tregon se nje shoqeri civile qe nuk mund te mbahet me kembet e veta e nga burime kryesisht te brendshme nuk e meriton te mbijetoje e sa me pare te liroje vendin aq me mire eshte per te gjithe.

Endri said...

Pjesa 4
---------

Po ku do te mund te zhvillohet shoqeria civile atehere nese nuk do te mbahet gjalle nga te huajt. Kjo nuk eshte pyetje e lehte per nje vend te vogel si Shqiperia dhe meriton vemendje te vecante kur flitet per shoqeri civile. Per mendimin tim vendi me i pershtatshem per zhvillimin e nje shoqerie civile qe do te ushqehej nga resurse te brendshme do te ishte tek universitetet. Universitetet jane qendra mendimi e multiplikatore njekohesisht. Ato ndikojne fuqimisht ate brezin e ri per zhvillimin e deritanishem e te cunguar te te cilit askush nuk do tja dije. Eshte tek universitetet, tek standartet dhe sidomos liria e tyre (financiare e administrative) aty ku duhet perqendruar lufta e madhe ligjore e civile e intelektualeve sot pasi vetem aty mund te krijohet nje berthame intelektualesh e te rinjsh neser te pacenuar nga kthetrat e partiakeve te sotem e te ardhshem. Jane universitetet ato qe mund te perqendrojne forca intelektuale jashte Tiranes duke e bere te mundur zhvillimin e nje qendre alternative intelektuale ne gjendje ta sfidoje seriozisht katundarine e Tiranes se sotme (per kete teme une kam shkruar me pare ketu).

Fokusimi i deritanishem tek liria e mediave ka qene i gabuar per mendimin tim. Liria e universiteteve eshte shume me e rendesishme dhe mbase me e lehte per tu fituar. Sigurisht mediat kane efekte imediate por dhe shume me te percipta ne shoqeri ndersa sistemi shkollor e universitetet ne vecanti kane efekte afatgjata e te qendrueshme. Andaj per ate liri duhet luftuar shume pasi universitetet mund te jene punedhenesit e ardhshem te shume prej zerave te sotem qe kerkojne nje shoqeri me te mire, e qe sot ju duhet te punojne tek mediat trushkulese tiranase ku jane shume me te kontrolluar sesa cdo te ishin ne universitete.

Selfmaderadio said...

Endri,

problemi me lirine e universitetit eshte pak a shume ai i lirise se mediave apo edhe i NGO: liria eshte nje term abstrakt i importuar ashtu sic edhe NGO. Askush nuk e di se cfare fytyre t'i japi kesaj lirie, e kam fjalen, cfare duan tamam-tamam pervec lirise si ideal abstrakt.

Mua me duket iluzore te mendosh se universiteti duhet te jete epiqendra nga duhet te filloje zhvillimi i NGO. Teorikisht do te duhej te ishte keshtu. Por, universiteti eshte pjese e sistemit, punon per riperteritjen e sistemit. Jo me kot: Ne keto 20 vite asnje levizje emancipuese nuk ka nisur nga Universiteti. Per me teper, mos harrojme qe Universiteti shqiptar funksionon sipas parimit te gradimit sipas moshes dhe jo sipas meritave. Ky sistem (eshte edhe ne Itali me te njejtat konsekuenca) eshte vdekjeprures per te rinjte e ambicionuar dhe sidomos per ata qe jane edukuar jashte e qe duke iu rikthyer Shqiperise do te conin ne ndryshimin e kuadrit universitar, e bashke me te edhe te cilesise se universitetit, e si rrjedhim edhe te nevojes per liri. Ata qe kthehen, jane nen hierarkine e te vjetrit dhe luajne lojen e tij. Cdo perpjekje per te rrezistuar e inicuar levizje rrezikon asgje me pak sesa vete karrieren/ekzistencen e ketyre njerezve. Situata e njerezve si, psh, Myqerem Tafaj, qe jane pergatitur ne akademi te huaja dhe jane ne gjendje te implementojne nje vizion te ri e emancipues per universitetin eshte e tille, qe cdo perpjekje per te dale kunder interesave partiake e rrezikon qe te ngelet i papune. Kthimi mbrapa ne akademite ku jane pergatitur eshte i pamundur mbas shkeputjeve te tilla nga kerkimi akademik. Pra, keta njerez qe do te duhet te shperthenin murin (sepse i tille eshte universiteti, nje mur, hermetik), jane te kapur ne carkun e ekzistences. Eshte ky cark i ekzistences, mekanizmi i ndertuar per t’i mbajtur njerezit ne kete cark te ekzistences, qe mban peng gjithe zhvillimin e vendit, jo vetem ate te universiteteve apo NGO.

Pershtypja ime nga vizitat e herpashershme eshte qe ne Shqiperi mungon nje interesim i sinqerte per problemet e tjetri. Mungon respekti per tjetri, per vuajtjen e tjetri. Tematikat qe ndjekin NGO e krijuara (e bile edhe temat e kerkimeve neper universiteteve) sygjerohen nga te huajt: nuk ka asnje motivim te brendshem per te ndryshuar ndonje gje, per t’iu kushtuar ndonje gje. Dhe pa kete motivim te brendshem, pa nje nevoje te brendshme per t’iu dedikuar interesit te njeriut, komunitetit eshte e pamundur te ndertosh nje shoqeri civile. Shoqeria civile edhe kur nuk shnderrohet ne nje lloj kolonialisti ne vendin e vet, eshte thjesht virtuale, sepse punon mbi probleme gati-gati virtuale, qe nuk i sheh ne realitet, nuk i prek – ja sygjerojne, ja tregojne. NGO jane thjesht nje poze, sepse nuk kane kontekst natura.

Perceptimi im eshte se elitat (NGO brenda tyre) ne thelb duan vetem te ruajne statuskuone, privilegjet qe i kane krijuar e qe i mbajne pa merita.

miri said...

Llogjika juaj, Endri me duket e sakt ne parim por qe ne te vertet zgjidhja qe ju jepni nuk mund te realizohet per sa kohe qe edhe ne universitetet tona korrupsioni eshte galopant. E kam fjalen : qe te nxjerresh nje produkte te mire nje firme i duhet ne radhe te pare je lende e pare cilesore, nje impjante cilesore perpunimi dhe njerez te specialisuar dhe profesionist. Sot universitetet tona jo vetem qe si kane keto perveç lendes se pare qe seshte ne doren e tyre por qe edhe aty mesueset dalin nga universiteti, por edhe ne rekrutimin qe ata kane ber keto 19 vjetet e fundit ata kane marre njerez te pa afte qe sjane as per ne fillore jo te bejne pune edhe shkencore.
Per sa i perket mjaftit une ne 2006 - 07 kam denoncuar nje rektor ne KLD dhe ne Ministrin e Arsimit per shperdorimin e fondeve publike ne 5 vjetet e fundit dhe cfare beri mjaftit(ai erjon veliaj me shoke) ne vend qe te me perkrahnin shkuan dolen ne krah te rektorit dhe me ndihmen edhe te Ministrit vendosen rregulla te reja per statusin e qeveris studentore per te me hequr dhe ja dolen mbane. Dua te them qe "mjafti" asnjeher ska qene nje levizje per te luftuar korrupsionin apo padrejtesit e ndryshme qe jane ber ne ket vend. Fundi e tregoj qe secili prej drejtuesve mori vendin ku i kishin premtuar. Une nuk kam besim tek universitetet edhe po te marrin pavarsi te plot pasi ata edhe keshtu si jane i kane monopolizuar duke futur si petagoge femijet e tyre niperit e ku di une. Ata kane kohe qe sfunksionojne me si qendra edukimi, formimi dhe specializimi por si ndermarrje private ku i vetmi qellim eshte maximizimi i fitimit.
Zgjidhja per mua mbetet vetem ata qindra dhe mijra emigrante qe kerkojne te kthehen ne vedin e tyre dhe te drejtohen nga ata intelektuale qe jane dhe diplomohen ne perndim. Kam degjuar njeher Lubonja kur i ka then Erjon velias qe mire eshte shkosh te mbarosh dokoraturen jashte shtetit... Une te pakten po ndjek keshillen e tij.

Endri said...

Self & miri,

jam i ndergjegjshem per gjendjen mjerane te universiteteve aktualisht dhe te veshtiresive te akdemikeve te rinj per te ndryshuar dicka. Por mediat jane ne gjendje akoma me mjerane pasi ndryshe nga universitetet aty nderthuren interesa politike te drejtperdrejta te vete politikaneve nga njera ane e te pronareve e bizneseve te medha nga ana tjeter.

Neper universitete nuk e kemi kete nderthurje toksike interesash. Gjendja e keqe e universiteteve sot nuk implikon medoemos fatalitet e pamundesi ndryshimi. Universitetet kane qene e jane akoma institucionet me te pershtashme per ngritjen e nje berthame intelektuale ne gjendje te artikuloje nje mendim te pavarur. Dhe cfare eshte me e rendesishme universitet financohen nga taksapaguesit e jo nga te huajt. Tema e universiteteve eshte shume e ndjeshme per qindra mijera shqiptare dhe lufta ligjore per te nuk do te mbetej skutave e korridoreve te pushtetit por do te ishte nje teme qe mobilizon pjese te medha te shoqerise. Prandaj them se per universitetet duhet luftuar shume me teper sesa per mediat. Duhet luftuar qe ato te mos jene pre e nderhyrjeve politike deri ne nivel pastruesi dhe te mos behen prona te dekaneve. Nese kjo lufte mund te fitohet sot pas njezet viteve do te kemi nje pol te pavarur zerash te lindur e zhvilluar me burime lokale e i afte ti kalle daten politikes sic postulon me te drejte dhe Lubonja.

Si mbyllje vete Ralf Dahrendorfi qe permendet nga Z. Lubonja tek shkrimi i mesiperm ka qene gjithe jeten e tij i punesuar ne akademi si profesor universiteti ne gjermani dhe nje koke e madhe intelektuale europiane.

miri said...

Eshte e vertet qe duhet luftuar por si kur keta rektor apo dekane jane çimentuar si bunkeret e enverit. U permend aty edhe ministri i arsimit si njeri qe perpiqet te ndryshoj systemin por edhe ai eshte infektuar nga politika e njerzeve te korruptuar dhe vepron sikur ska qen kur jashte dhe se sa mundim i eshte dashur te mbaroj doktoraturen ne Gjermani. Rasti i fresket qe me kane ndodhur mua jo me shume se 1 muaj dhe kjo eshte e vertetueshme se kam dal edhe tek TVSH per fondin e exelences dhe si per çudi une sfitoj qe kam mbaruar masterin ne France dhe studente qe mbarojne vetem universitetin ne shqiperi fitojne burse per doktorature. Prandaj dhe skam besim as tek Myqeremi e as tek ata qe mund te dalin nga sistemi qe krijone njerez si ai. Per mua kam then dhe e them akoma te vetmit qe mund te ndryshojne ate vend jane emigrantet dhe nje parti e krijuar prej tyre dhe te drejtuar nga studente dhe doktorante te perndimit por jo si Myqeremi. Nepermjet rjeteve sociale te internetit mund te organisohen pa pasur nevoj per mediat shqiptare. Per sa i perket sociologut dhe ekonomistit Ralf Gustav Dahrendorf ne qoft se flasim per te njejtin person une nuk mund te jap nje mendim te sakt se se kam studjuar teorin e tij por di te them se edhe pse ka krijuar teorin e konfliktit social eshte shume e veshtire ti besh krahasim me shoqerin shqiptare. Teorit krijohen ne base te interesit financiar dhe shoqeror ku autori ka jetuar (Angli e Gjermani per autorin). Qe ne momentin qe thot se konfliktet sociale jane lufte per te mbajtur dhe rishperndare pushtetin dhe se eshte kunder mendimit te Marksit qe thot se ato vijne nga lufta per te zotruar faktoret e prodhimit une sbie dakort. Domethen eshte e vertet ajo qe thot por eshte po aq e vertet edhe ajo qe thot Marx pasi ne radhe te pare pushteti eshte pasuri dhe pasuria eshte burim prodhimi pra faktore prodhimi. Ne kohen e Zogut thuhej nje grame pushtet nje okë (kg) flori. Si mund te dalesh kunder teoris se Marxit edhe pse vet Marxi nuk qe marxiste por qe ne thelb eshte nje teori qe i qendron akoma kohes deri ne momentin kur puntoret te zvendesohen komplet prej roboteve. Per me teper vet Max Weber para vdekjes se tij thote qe "Sinqeriteti i nje intelektuali sot mund te matet nga menyra ne te cilen ai vendoset ne raport me Nietzsche dhe Marx". Ai citon gjithashtu se "Bota intelektuale ne te cile jetojme ka qen ne pjesen me te madhe formuar nga Marx dhe Nietzsche". Dua te them qe sduhet te mendojme se dikush krijone nje teori dhe sidomos ne shkencat sociale dhe kjo teori eshte e mire pasi autori ka marre nje çmim noble pasi shumica teorive te tyre jane thjesht ne sherbim te institucioneve finaciare (FMN,BB) apo atyre qe drejtojne shteteve e fuqishme.