.jpg)
A nuk është shumë thuajse çerek shekulli që jetojmë
një lloj pluralizmi ku partitë tona të maxhorancës dhe opozitës kanë nevojë ende
për ndërhyrjen e ndërkombëtarëve që të bashkëpunojnë në interes të këtij vendi -
siç treguan edhe ditët e fundit? A mund ta quajmë këtë një sëmundje foshnjore të
demokracisë apo mund të themi se kjo foshnjëri po zgjat tepër, prandaj kemi të
bëjmë me një sëmundje, një gjë anormale? Sipas meje kjo situatë mund të
konsiderohet tashmë si sëmundje kronike, pasi, në një rreth vicioz, po na mban
në një gjendje antidemokratike e cila gjeneron, si pasojë, të tilla situata
destruktive. Pse them antidemokratike? Sepse, nëse dialogu dhe bashkëpunimi
midis partive është në interes të demosit shqiptar, përse atëherë nuk është demosi
shqiptar që t’ua imponojë atyre hyrjen në Parlament, por të huajt? Përse
opozita për të vënë në vend dinjitetin e vet nuk ka mjete brenda sistemit tonë,
të ashtuquajtur demokratik, por i duhet t’u drejtohet të huajve? Këtyre
pyetjeve që flasin për mungesë demokracie në vend e të tjerave rreth tyre, - si
p.sh. sa duhet t’ia atribuojmë këtë sëmundje të kaluarës totalitare dhe sa
duhet t’i kërkojmë rrënjët e saj në sistemin e ri që kemi ngritur - ka ardhur
koha tu jepet një përgjigje e qartë, të identifikohen mirë përgjegjësit, dhe të
kërkohet një zgjidhje serioze, jo si kjo e fundit.
***
Si parantezë më duhet të them se për
konfliktualitetin midis partive në demokraci dhe faktin se ato shpenzojnë shumë
energji në luftë me njëra tjetrën ka studime edhe në botën demokratike. Ka nga
ata, madje, që thonë se më efikas sesa sistemi kompetitiv/konfliktual midis
partive - siç është në përgjithësi ai
perëndimor - vlen sistemi zviceran i cili quhet sistem bashkëpunues ku,
pas zgjedhjeve, zgjidhet një qeveri me ministra nga të gjitha partitë,
varësisht nga përqindja e votave që ka marrë njëra apo tjetra, kurse vendimet e
rëndësishme merren me referendum.
Nuk dua me këtë rast të propozoj sistemin zviceran,
sepse, me sëmundjen që kemi ne, partitë tona do ta pervertonin atë në
monopartitizëm fashist, por thjesht të zgjeroj këndvështrimin e problemit. Dhe jo
si ngushëllim, por për të vënë në dukje se konfliktualiteti dhe destruktiviteti
ynë janë një përjashtim në raport me demokracitë që përmenda – në rastin më të
mirë mund të quhen një karikaturë e tyrja. Sipas meje një çerek shekulli destruktivitet
i tillë janë jo vetëm shenjë dështimi të kësaj klase politike, por edhe një gjë
e turpshme, shumë e turpshme për atë se si na bën ajo të ndjehemi përpara vetes
dhe përpara botës. Imagjinoni se si mund të tallet Kukani me të njohurit e vet
kur bije fjala për udhëtimet e tij të shpeshta në Tiranë për këtë muhabet. Por
unë do të thoja se është tregues dështimi dhe punë e turpshme jo vetëm për ne,
por edhe për këta evropianët që nuk reshtin së përgatituri vizita e më the të
thashë për të pajtuar politikanët tanë. Kjo histori është bërë tashmë si një
serial televiziv banal ku një herë në gjashtë muaj apo në vjet do të na vijë
Fylja apo Kukani apo ku di unë e do të na pajtojnë udhëheqësit tanë. Në fakt ka
gjasa që Kukani, kur tallet me ne, u thotë miqve të tij edhe: shyqyr që ka ende
kokëmushka si shqiptarët në Evropë. Por, për mendimin tim, edhe Evropa nuk ka
të holla të tepërta për fluturime e shpenzime kësisoj të Kukanit e të tjerëve.
***
Që askush nuk e merr më seriozisht brenda
vendit një lojë të tillë si marrëveshja e fundit këtë e di edhe bufi, besoj se
edhe Kukani. Treguesi më i qartë i kësaj është fakti se ndërkohë që njëra nga
kërkesat e rezolutës mbi futjen e opozitës në Parlament ishte dekriminalizimi i
tij nga deputetët e ashtuquajtur me precedentë kriminale atë e votuan që të
gjithë kriminelët. Sikurse është shkruar tashmë në shtyp ajo nuk është tjetër
veçse një marrëveshje për të vazhduar mosmarrëveshjen, që është si oksigjeni
për këta fëmijë të rritur që kemi në krye të vendit tash njëzet vjet, pasi është
e vetmja gjë që dinë të bëjnë. Prandaj, kush kërkon vërtet ndryshimin e gjërave
në këtë vend, duhet të kërkojë rrugë të ndryshme nga këto që kanë mbi njëzet
vjet që dështojnë. E për këtë, sikurse e thashë më sipër, duhet të
identifikohen më së pari sëmundja e përgjegjësit, dhe pastaj të kërkohen “kurimet”
ndryshe.
Mbi përgjegjësit
Sipas meje, sikurse e kam thënë edhe herë
tjetër, përgjegjësia kryesore duhet kërkuar në faktin se partitë tona sillen si
dy parti totalitare, (ose banda të denja për nënën që i ka pjellë), në një luftë
civile pa armë me njëra tjetrën për të vendosur kontrollin e sundimin e tyre përfundimtar
në vend. Kjo fitore nënkupton vendosjen në pushtet të administratës së tyre, të
gjykatave të tyre, të bizneseve të tyre, të shoqërisë civile të tyre, të mediave
të tyre, të artistëve dhe shkrimtarëve të tyre etj.. Për të realizuar këtë ato
bëjnë gjithshka për të forcuar pushtetin e tyre dhe për të dobësuar pushtetin e
tjetrës. Dhe kjo është mënyra e tyre e të bërit politikë. Nuk dinë dhe nuk mund
të bëjnë ndryshe për të ardhur apo ndejtur në pushtet, ashtu sikurse partia
mëmë nuk dinte e nuk mund të bënte ndryshe për të sunduar përveçse duke izoluar
Shqipërinë dhe duke vrarë e burgosur njerëzit që nuk i ndjente tërësisht nën
kontrollin e nën gjunjët e saj.
Trashëgimia e së kaluarës është vetëm njëri
faktor i kësaj sëmundjeje. Tjetri ka të bëjë me sistemin kriminal të pasurimit
nëpërmjet pushtetit politik që është instaluar këta njëzet e kusur vjet, për të
cilin kam shkruar po ashtu mëse një herë.
Mbi kurimin
Për mua ka vetëm një ilaç për të ndryshuar këtë
gjendje: këto parti duhen të ridimensionohen në pushtetin e tyre. Ato nuk duhet
të kenë pushtetin që kanë për të vendosur mbi administratën, gjykatat,
prokurorinë, presidencën, biznesin, mediet, shoqërinë civile, shkrimtarët dhe
artistët, e me radhë.
Ja p.sh. në rastin konkret PD-ja u drejtohet të
huajve me kërkesën që PS të heqë nga Parlamenti disa kriminelë që deri edhe i
kanë rrahur deputetët e saj. Po ashtu ajo u kërkon atyre që maxhoranca të
pranojë vendimet e Gjykatës Kushtetuese. Po a nuk tregojnë këto se as mediat,
as shoqëria civile dhe as intelektualët, shkrimtarët dhe artistët nuk kanë
forcën e duhur për të denoncuar këta kriminelë
dhe për të ushtruar presion që njerëz si këta të mos zgjidhen si
përfaqësues të popullit? A nuk tregojnë këto se Gjykata jonë Kushtetuese nuk ka
pushtetin që duhet të ketë për të imponuar vendimet e saj? Sigurisht që po. Po
pse? Sepse është maxhoranca që i ka vetë në dorë ato. A mund të guxojë kush në
një vend vërtet demokratik të kundërshtojë vendimet e Gjykatës Kushtetuese –
siç ka bërë kjo maxhorancë? Kurrsesi jo. Ashtu sikurse nuk mund të guxojë kush
në një vend demokratik të akuzojë Presidentin dhe Prokuroren e Përgjithshme si
puçistë, siç ka bërë maxhoranca paraardhëse.
Ja që këtu, tek pakësimi i pushtetit të
këtyre partive, në emër të forcimit të pushteti të institucioneve të pavarura
prej tyre, sipas mendimit tim, fillon
problemi dhe që këtu duhet kërkuar zgjidhja, që do të çojë, tek e fundit, në
zbritjen nga pushteti të kapove të këtyre bandave dhe vendosjen në pushtet të
ligjit, ndryshe të shtetit të së drejtës. “Rilindja” e Edi Ramës në këtë aspekt
është një katastrofë, ashtu siç ka qenë “Shqipëria po ndryshon” e Sali Berishës
sepse kryetari i maxhorancës vazhdon të punojnë me ethe të madhe për forcimin e
pushtetit të partisë së tij në kurriz të institucioneve të tjera. Dhe, sa të
vazhdojë kjo gjendje, me Kukan dhe pa Kukan, nuk mund të ketë bashkëpunim e
dialog të vërtetë, por vetëm luftë ose nënshtrim.
Po si mund të arrihet pakësimi i pushtetit të
partive kur kjo shkon ndesh me interesat e tyre?
Së pari, besoj se kjo nuk shkon krejtësisht
ndesh me interesat afatgjata të partive, sepse nëse brenda partive nuk dalin
njerëz të mençur që të shohin më larg, herët ose vonë me këtë mendësi
totalitare pushteti i tyre do të vdesë sepse ka ardhur gjithnjë e duke u
delegjitimuar. (Ja pse një hap i rëndësishëm duhet të jetë demokratizimi i
partive, në mënyrë që ato të mos kenë në krye të njëjtët njerëz që, për
interesat e tyre, i ngurtësojnë gjërat në mënyrë të përjetshme.) Një PD që do
të kishte nxjerrë mësime nga e kaluara dhe që, duke qenë në opozitë, e ndjen
peshën dhunuese të pushteteve që akumulon maxhoranca, mund të punonte për uljen
e pushtetit të saj të nesërm dhe forcimin e pushteteve të pavarura prej saj, gjithë
duke rritur simpatinë dhe ndikimin në vend. Por gjer më sot ajo s’po sillet
kështu, por po ripërsërit gabimet e së kaluarës, duke shpresuar vetëm tek
dështimi i kundërshtarit – çka thjesht do të vazhdonte traditën e spirales
zbritëse.
Së dyti,
mendoj se, pavarësisht partive, presioni kryesor për ndryshim duhet të vijë nga shqiptarë që e
kanë vuajtur dhe vazhdojnë ta vuajnë këtë spirale. Janë ata – jo perëndimorët -
që duhet të imponojnë edhe marrëveshjet midis partive nëse bëhet fjalë që fundi
i këtij destruktiviteti mund të arrihet nëpërmjet një marrëveshjeje midis tyre.
Vetëm ata mund të imponojnë një marrëveshje - jo si kjo e fundit, - por një marrëveshje
që partitë të hyjnë në Parlament të çarmatosura jo vetëm nga kriminelët që kanë
vrarë apo kanë qenë në burg, por edhe nga armë të tjera që nuk duhet të jenë të
tyret si institucioni i Presidentit, gjykatat, administrata, mediet, bizneset,
shoqëria civile, shkrimtarët, artistëtetj., etj. (Panorama, 29 dhjetor 2014)
No comments:
Post a Comment