Tuesday, April 26, 2005

Fundi i berluskonizmit dhe Shqipëria

Një diplomate suedeze që punonte para disa kohësh në ambasadën suedeze në Itali, por që mbulonte edhe Shqipërinë, e që vinte herë pas here për të ndjekur ngjarjet në emër të vendit të vet, më tha një ditë, teksa rrekesha t’i shpjegoja ato që ndodhnin në këtë vendin tonë të bekuar: “Zoti Lubonja, unë përpiqem ta kuptoj këtë vendin tuaj, por, të them të drejtën, pak kuptoj dhe atë pak e kuptoj sepse njoh Italinë, sepse, po të vija direkt nga Suedija nuk do të mund të kuptoja asgjë.”
Gjatë bisedës mu bë e qartë se e kishte fjalën për Italinë që shpjegon ardhjen në pushtet të Berluskonit dhe berluskonizmin në përgjithësi.
Mu kujtua kjo histori këto ditë, kur, pas humbjes dërrmuese që pësoi në zgjedhjet rajonale qendra e djathtë me në krye Berluskonin, në Itali po flitet gjithnjë e më shumë për “fund të berluskonizmit”. E u ula të shkruaj jo për merakun e Italisë, por të Shqipërisë, që e ka dashur dhe e do ende kaq shumë Berluskonin dhe berluskonizmin. Jo vetëm, por edhe duke patur parasysh se një nga shkaqet e dështimit tonë në këtë tranzicion drejt sistemit kapitalist ka qenë edhe imitmi më i keq i Perëndimit e më konkretisht i Berluskonit dhe i berluskonizmit, tiparet e të cilit gjente diplomatja suedeze në Shqipëri.

Po çfarë është berluskonizmi si fenomen politik, social dhe kulturor? Me dy fjalë është një lloj populizmi i ndërtuar mbi premtime për pasurime e zhvillime të shpejta, i mbështetur fort nga mjetet mediatike të Silvios që kanë krijuar një realitet virtual edhe me ndihmën e kulturës së gërvisht dhe fitosë e të quitz-eve e spektakleve të lehta, por edhe mbi kulturën e ilegalitetit e të lidhjes së politikës me mafjen, justifikuar edhe me një ideollogji liberiste që propagandon dobësimin e rolit të shtetit, e një mistifikim të privates dhe inisiativës së lirë. Figura e politikanit që e mishëron berluskonizmin është karizmatiku Silvio që shtypi (i majtë) italian e quan “antropologjikisht gënjeshtar” e që ka arritur të bashkojë racistin Bosi që e quan Jugun hajdut me Finin e Follinin që elektoratin e kanë në Jug. Ndërkaq, përtej fasadës, berluskonizmi ka në themel të motivimit të vet, jo shërbimin ndaj shoqërisë, por mbrojtjen e interesave private të Berluskonit e të tijve, çka ka çuar deri në hartimin e ligjeve ad personam apo deri në synimin për vënien në kontroll të gjyqsorit. Pas katër vjetësh eksperience aventura e tij ka çuar në pasurimin e një grupi të vogël e në varfërimin e shumicës së italianëve të cilët sot e kanë vështirë të mbyllin muajin me ato që fitojnë. Humbja drastike e Berluskonit në zgjedhjet rajonale, veçanërisht e partisë së tij Forca Italia, ishte përgjigja që i dhanë italianët kësaj aventure duke treguar njëherësh se ajo Italia tjetër, e punës dhe e talenteve gjeniale dhe e traditave të forta të majta, ka antikorpe për të reaguar.

Është folur shpesh për faktin se ajo që ne kemi bërë gjatë këtyre viteve është marrja e gjërave më të këqija të sistemit kapitalist. Në fakt, edhe sistemin komunist e ndërtuam në mënyrë të atillë që u bë shembulli më i keq i komunizmit në të gjitha vendet lindore, më i egri, më ekstremisti. Shkaku pse ne arrijmë të marrim më të këqijat dhe jo më të mirat është një çështje që kërkon një thellim antropologjik që nuk pretendoj ta bëj në këtë shkrim. Me dy fjalë, sipas meje, burimi është injoranca, (dikush e ka quajtur nëna e të gjitha të këqijave) si mungesë e instrumenteve kulturore, kritike për të përvetësuar dije në mënyrë krijuese, si mungesë e kulturës humaniste gjithashtu, kombinuar kjo me traditën tonë dominante: kulturën e pushtetit.
Për të njëjtat shkaqe do të thoja edhe sprova jonë kapitaliste ka prodhuar një karikaturë të shëmtuar të kapitalizmit e më konkretisht të atij që sot në Itali quhet berluskonizëm.
Për ta ilustruar këtë karikaturë le të tregoj një pamje që mu shfaq sapo zbrita në tokën mëmë pas udhëtimit të fundit që më solli pikërisht nga Italia e Berluskonit në Shqipëri
Sapo kalova kontrollin policor të Rinasit, duke pritur të vijnë valixhet nga ay ruli që i fut nga jashtë brenda, shkova të marr një nga ato karrelat që qenë aty mënjanë, për t’i ngarkuar e tranportuar me to në makinë. Mirëpo menjëherë mu afrua një person i veshur me një lloj uniforme i cili më tha: 1000 lekë (të vjetra) kushton. U bëra gati t’i nxjerr, por jo pa një lloj revolte që më bërë t’i them: thuaji atij drejtorit tënd (e kisha fjalën për drejtorin e aeroportit) se nuk ka aeroport në botë ku paguhen karrelët, sepse - shtova - këtu pasagjerët paguajnë edhe taksë aeroporti. Në fakt, sapo kisha ardhur nga një aeroport i Italisë së Berluskonit ku me një karrel më të mirë se ay kisha transportuar valixhet pa paguar asnjë kacidhe dhe pa paguar as taksë aeroporti. Muhabetin e dëgjoi një punonjës i aeroportit i cili më tha: këta nuk janë tanët, këta janë privatë. Pra shërbimin e karrelave ia kishin lënë privatit. I mora valixhet në krah nga inati dhe, sapo dola, u ndesha me anën tjetër të medaljes: lypsat. Për besë në njëqind metra rrugë deri tek makina mu vërsulën nja 10 a 15 lypësa që ia linin stafetën njëri tjetrit çdo pesë metra e që nuk më lanë rehat derisa futa valixhet në bagazh, mbylla portën e u nisa.
Duke i “qarë hallin” për këtë gjendje një punonjësi të aeroportit që po ecte krahas meje ai më tha: - Mos u mërzit se edhe pak kohë do të zgjasë kjo dhe pastaj do ta marrin gjermanët aeoportin – duke i dhënë kështu dorën e fundit skicë metaforës së Shqipërisë së sotme.
Ky detaj që tregova është pa dyshim vetëm një nga devijimet e vogla të “vijave të skicës” që, në përpjekjen për të kopjuar modelin, e ka nxjerrë atë një karikaturë të shëmtuar të Italisë së Berluskonit. Them karikaturë sepse, le të jap dhe një shembull tjetër të vogël, në Itali nuk mund të bëjë vaki që të futesh në një lulishte mu në qendër të kryeqytetit e të të fryjë me bilbil një polic privat e të të thotë se nuk mund të kalosh në anën tjetër sepse aty nuk ka dalje pasi aty është dyqani i privatit që e ka rregulluar lulishten, të cilit, si kompesim, “modeli socialist i qeverisjes” i ka dhënë të drejtën të hapë dyqan shitjeje e të bëjë aty ligjin, deri ta bëjë lulishten me hyrje, por pa da dalje simetrike me të. Ose, as në ëndërrën më të keqe studentët e universiteteve italiane nuk mund t’i shohin oborret e universiteteve të tyre të mbushura me kafenera dhe restorante private që menaxhohen, madje, nga profesorët e tyre.
Nejse, siç e thashë, këto janë vetëm devijime të vogla dhe nuk kam ndërmend të merrem me ato më të mëdhatë që i kam trajtuar mëse një herë, aq sa jam bërë i mërzitshëm.
U nisa të shkruaj këto rradhë duke parë se sot po flitet për “fundin e berluskonizmit” jo pa sjellë ndërmend se edhe komunizmit tonë nuk do t’i kishte ardhur fundi sikur të mos i kishte ardhur fundi më parë në vende të tjera. Pra edhe me shpresën se, më në fund, do të ndryshojmë diçka jo falë antikorpeve tona dhe as falë krijimtarisë sonë, por falë majmunërisë sonë. Mirëpo, sipas teorisë që shtjellova më sipër, ajme, kështu përsëri mund të përftojmë ndonjë karikaturë. Le të shpresojmë, megjithatë, se fundi i berluskonizmit, aq i adhuruar në vendin tonë saqë hapëm edhe bare e restorante me emrin e tij, do t’i bëjë ca më shumë shqiptarët të mendojnë për majmunërinë e tyre, - politikanët tanë veçanërisht, e ata të majtë edhe më veçanërisht, - e të zhvillojnë ca më shumë instrumente kritikë ose, së paku, të kërkojnë të shkërbejnë ca modele që bota e qytetëruar i çmon e vlerëson më shumë, si psh vendin e diplomates suedeze që mezi arrinte ta kuptonte këtë “modelin” tonë.


No comments: