Monday, November 27, 2006

Politika nuk është luftë për eliminimin e kundërshtarit por shërbim interesit publik

Z.Lubonja, a mendoni se ka ndryshuar diçka në mënyrën e rekrutimit të specialistëve në administratën tonë? Sepse, po të bësh një vëzhgim përciptazi, dallon seministritë dhe strukturat që varen këtej janë sërish të dominuara nga njerëzit e partive, apo të atyre që
dhanë kontribute në fushatë. Kur dhe si mund të rregullohet ky mekanizëm që të sigurojë përfshirjen e më të mirëve?

Është kështu si thoni ju ndonëse kam përshtypjen se vitet kanë sjellë edhe ndonjë diferencë sado të vogël në favor të moszevendësimit të gjithkujt. Sipas gjykimit tim para se të kërkosh mekanizmin e rregullimit duhen parë shkaqet pse ndodh kështu. Ka disa arësye kryesore pse në administratë ne shohim militantët e partisë që vjen në pushtet në vend të meritokratëve ose mbi shpinë të tyre. Nëse ju kujtohet konceptin e meritokracisë e futi Nano i pari dhe nuk mund të harrojmë se shumë shpejt i erdhi reagimi i parë, edhe nga të vetët, që i quajti meritokratët e Nanos “shkërdhatokratë”. Arësyeja, siç ta sugjeron edhe kjo neologjizëm, është mungesa e moralit në politikë në kuptimin e mungesës së atij virtyti që Monteskië e quan “virtyti politik i demokracisë”. Le ta citoj edhe një herë këtë thënie të Monteskës që e kam komentuar dikur gjatë në një shkrim: “Virtyti politik (i demokracisë) është heqja dorë nga vetvetja, gjë që është shumë e lodhshme për tu duruar. Ky virtyt konsiston pikërisht në vënien në mënyrë të vazhdueshme të interesit publik mbi atë privat”. Tek mungesa e këtij virtyti është problemi. Tek ne ende mbizotëron mendësia e padurimit për të hyrë në politikë jo me mendimin se kështu do t’i shërbejnë interesit publik, madje jo vetëm brezave që jetojnë, por edhe atyre që do të vijnë, por me mendimin se politika do tu shërbejë interesave të tyre private, madje imediate. E në këtë drejtim interesat janë dy llojesh shpesh të lidhur me njëri tjetrin si dy anë të medaljes: pushteti dhe paraja. Të dyja këto të çojnë tek militanti. PD në këtë drejtim kishte edhe një “handikap” të madh sepse të vetët qëndruan tetë vjet në opozitë duke parë nga stolat e opozitës se si socialistët duke ndejtur në kolltuqet e pushtetit po pasuroheshin e po zhvillonin bizneset e tyre në mënyrën më të paturpshme. Po t’i shtosh kësaj edhe polarizimin e fortë të jetës politke, që prap ka në themel mungesën e virtytit politik të demokracisë, militanti është ai që i bën të dy palët të ndjehen më të sigurtë se po mbrohen pushteti dhe interesat e tyre. Akoma nuk është kuptuar se politika nuk është luftë për eliminimin e kundërshtarit por shërbim interesit publik. E në këto kushte do të thoja se kur një ministër i sapoardhur në pushtet hyn në zyrën e tij duket sikur nuk e ndërton dot bashkëpunimin normal me paraardhësit e vendosur atje nga kundërshtari. Ky deformimim i misionit të politikës e bën të shohë tek punonjësit që ka gjetur sabotatorë tek të cilët nuk beson sa duhet të cilët, nga ana tjetër, shpesh vërtet me humbjen e pushtetit të partisë së tyre nuk kanë ndonjë interes të punojnë në atë administratë pasi mendojnë se përfitimet tani do të rrjedhin nëpër kanale të tjera.
Si mund të ndryshojë kjo situatë? Duke ndërruar morali i politikës nëpërmjet shembullit të më të mirëve do të thoja, shembullit të atyre që nuk pajtohen me këtë realitet dhe i kanë vënë vetes misionin ta ndryshojnë. Kjo kërkohet në nivelete larta më së pari, por edhe në nivele administrate. Kur dikush jep prova se ka punuar në një vend me ndershmëri, përkushtim dhe profesionalizëm ndaj interesit publik jo vetëm që inspiron edhe të tjerë, por është edhe shumë më e vështirë të hiqet nga ai vend pune. Po ashtu ajo që kërkoni mund të arrihet edhe duke u përkrahur sa më shumë, edhe nga pikpamja e hartimit të ligjeve, ngritja dhe ekzistenca e insitucioneve jeta e të cilëve nuk varet nga partitë kryesore dhe nga ndërrimi i pushtetit midis tyre. Duke u luftuar pra ajo paranojë e dy partive kryesore të cilat nuk kuptojnë dot se mund të ekzistojnë insitucione ku ata nuk kanë përfaqësuesit e tyre, vulën e tyre, pushtetin e tyre e që ka bërë që thuajse gjithshka të jetë ndarë midis tyre: mediat, bizneset, shoqëra civile, e të tjera. Por mbi të gjitha mendoj se këtë situatë mund ta ndryshojë presioni i shumicës e cila kërkon që politika t’i shërbejë e jo t’i shfrytëzojë e grabisë. Shoqëria duhet ndërgjegjësuar gjithnjë e më shumë se ky presion nuk duhet të ushtrohet vetëm ditën e zgjedhjeve, por duhet të gjejë fomat dhe mënyrat për të qenë gjithmonë i pranishëm dhe aktiv.

Po bëhet një vit nga qeverisja e Berishës. Në një analizë të shpejtë, çfarë do të veçonit si tre nga
arritjet që mund t'iu kujtohen, dhe në të kundërtën, tre dështime që mund të ndërmendni?

E kam të vështirë t’i rradhis në mënyrë mekanike tre gjëra pozitive dhe tre negative sepse nganjëherë gjërat janë më të komplikuara ngase të lidhura me njëra tjetrën e, po ashtu, ngase shpesh tek e mira mund të gjesh edhe të keqen dhe e kundërta. Psh. lufta kundër korrupsionit është pa dyshim një gjë e mirë, por përdorimi i tij në mënyrë selektive për të eliminuar kundërshtarët apo mbështetësit e tyre është gjë e keqe.
Megjithatë shpejt e shpjet do të veçoja ndër tre gjërat më pozitive: eliminimin e disa bandave që veç tjerash ishin tregues se deri në ç’shkallë kishte degraduar shteti; buxhetin shtesë që duket se vjen si rezultat i një funksionimi më të mirë të vjeljes së detyrimeve ndaj shtetit si dhe aksionin e pastrimit të disa ambjenteve publike nga uzurpimi që i kishin bërë privatët sipas një modeli krejtësisht pervers që ndërtuan socialistët e që çoi në kapjen e shtetit.
Siç e shihni vendosa tre gjëra që sipas meje tregojnë “urinë” e madhe që kanë njerëzit për të parë një shtet që nuk është më në duart e bandave e të privatëve që e përdorin atë për qëllimet e tyre, por duhet të funksionojë në funksion të interesit publik. Nëse do të rendisja tre të këqija edhe ato do t’i gjeja në mangësitë ndaj kësaj “urie”, që i ka lënë qytetarët ende në gjendje “urie” për shtet të ligjit e të barazisë përpara ligjit. Më së pari do të vendosja prirjet selektive që vihen re në kërkesën për zbatimin e ligjit, të cilat me kohën të çojnë në të njëjtën qafë: tek kapja e shteti nga ata që nuk goditen e në mungesën e moralit për të dënuar të tjerët pastaj. Së dyti, prirjet selektive që vihen re në kërkesën për zbatimin e ligjit, të cilat me kohën të çojnë në të njëjtën qafë: tek kapja e shtetit nga ata që nuk goditen e në mungesën e moralit për të dënuar të tjerët pastaj; së treti prirjet selektive që vihen re në kërkesën për zbatimin e ligjit, të cilat me kohën të çojnë në të njëjtën qafë: tek kapja e shteti nga ata që nuk goditen e në mungesën e moralit për të dënuar të tjerët pastaj. Preferova ta vendos tre herë të njëjtën gjë jo vetëm për ta theksuar se sa e rëndësishme është kjo, por edhe sepse gjithshka tjetër do të vendosja është variacin i kësaj të keqeje. Sepse do të përmendja psh. atë që thatë ju: vendosjen e militantëve e jo të meritokratëve në shumë poste. Por a nuk është ajo shprehje e kësaj të keqeje të seleksionimit, tek e fundit? Mund të vendosja edhe një lloj pafuqie që vihet re gjithnj e më shumë për tu shkuar gjërave deri në fund me forcën e ligjit. Por a nuk është edhe ajo refleks i selektivitetit pasi ky të heq forcën morale për ta zbatuar ligjin deri në fund e ndaj kujtdo?

Po i afrohemi pjesës së fundit të këtij viti. Ishte parashikuar që Kosova do të merrte pavarësinë brenda vitit 2006. A jeni optimist për këto afate, dhe nëse jo, cilat mendoni se janë pengesat?

Nuk bëj pjesë ndër ata që kanë informacionin më të mirë e më të bollshëm për atë që po ndodh, por, me sa i ndjek lajmet dhe komentet nuk jam shumë optimist se 2006 do të na japë një datë që do të shënohet në histori si data e pavarësisë së Kosovës. Meqë ra fjala po rikujtoj edhe një herë faktin se edhe 28 nëntori 1912 nuk është data reale se kur fitoi Shqipëria pavarësinë. Ajo u fitua më 1913 pas mbarimit të bisedimeve e marrëveshjeve midis fuqive perëndimore dhe Turqisë. Ndoshta mund të kemi një situatë të ngjashme edhe tani në Kosovë ku tjetër të jetë data kyçe apo vendimtare që kthehet edhe në mit dhe tjetër data formale.
Pengesat që gjërat të bëhen me një datë të vetme janë shumë sipas meje dhe përgjithësisht i kemi ndjekur gjatë gjithë këtij procesi. Më së pari janë ato që burojnë nga konteksti gjeopolitik i sotëm i marrëdhënieve ndërkombëtare. Kam përshtypjen se ndërkombëtarët, që janë edhe aktorët kryesorë në këto negociata, kanë kundërthënie midis vetes përsa i përket vendosjes së statusit të Kosovës, veçanërisht pavarësisë. Janë kundërthënie që lidhen sa me problematikën që hap krijimi i precedentit të ndryshimit të kufijve aq edhe me ekuilibret e sotme të brishta në kuadrin e luftës kundër terrorizmit. Përshtypja ime është se mjafton kjo që ata të kenë tërë interesat që kjo të shtyhet edhe ca. E kjo nevojë për shtyrje ka edhe justifikim të fortë në kontekstin e rajonit veçanërisht kur ke parasysh se reagimet e fundit të Serbisë nuk mund të mos jenë shqetësuese dhe shtyrëse e, po ashtu, po të kesh parasysh se shqiptarët nuk konsiderohen të përgatitur ashtu dhe aq sa duhet për të marrë në duart fatet e veta e për ta drejtuar Kosovën me këto duar në rrugë të mbarë e demokratike. Kuptohet se nga ana tjetër edhe shtyrja ka problemet e veta sepse kjo gjendje e tejzgjatur e një vendi anormal siç është Kosova, me kufij dhe pa kufij, me qytetarë të vetët dhe pa qytetarë të vetët, me qeveri të vetën dhe pa qeveri të vetën mund të konsiderohet edhe dështim e dështim do të thotë edhe fillim nga e para. Për momentin duket sikur rruga e suksesit dhe rruga e dështimit ecin bashkë si dy korsi autostrade. Nuk di të them se cila do të ishte pika ideale ku do të lihej përfundimisht rruga që të çon për nga dështimi dhe thellimi i tij, sikurse shpresojmë e do të merrej rruga e suksesit përfundimtar. (Rubrika Përpjekja, Standart, 16 shtator 2006)

No comments: