Tuesday, July 8, 2008

Dosjet nuk do të hapen


Nuk e vura këtë titull me qëllim që lexuesi, i bombarduar këto ditë nga mediat me fjalët “do të hapen dosjet”, të mund t’i kthehet edhe shkrimit tim me titull të kundërt. Jo, kam bindjen se hapja e dosjeve nuk do të ndodhë. Të paktën nuk do të ndodhë në mënyrën se si janë hapur dosjet në vende të tilla si Gjermania, Hungaria, Çekia.
Le të jap argumentet, dhe pastaj, kush do të më kundërshtojë, le ta bëjë. Jam i hapur për këtë debat sa të stërkonsumuar, aq edhe të nevojshëm.
Së pari, ka një arësye shumë materiale pse nuk do të hapen dosjet: sepse nuk mund të hapen, madje as mbyllen, gjëra që nuk ekzistojnë. A mund të hapet apo mbyllet një derë që nuk ekziston? Dhe dosjet nuk ekzistojnë; janë zhdukur, fshehur apo asgjësuar. Këtë e ilustroj me përvojën time personale. Ka kaq kohë që jam vënë në kërkim të dosjes sime operative pasi një ish punonjës i Ministrisë së Brendëshem më tha se ditaret e mija të pesë viteve të universitetit, të konfiskuara kur unë u arrestova, mund të ndodheshin në dosjen time operative. Shpjegoj për lexuesin se kjo është dosja që i hapej një personi kur për të fillonte përpunimi për arrestim. Kjo arshivohej si “me vlerë historike” kur mbaronte kjo punë, por rihapej kur ky rindiqej e përpunohej përsëri për t’u ridënuar – siç ka qenë rasti im. Aty mblidheshin edhe denoncimet që vinin në adresë të këtij personi nga të famshmit bashkëpunëtorë.
E pra, në kërkim të pesë blloqeve të ditareve të mija të viteve të universitetit, të cilët, sipas personit që më dha indikacionin, mund të ishin në dosjen time operative - dhe jo atë gjyqsore sepse ato mund të ishin të vlefshme edhe për ndjekje të personave të tjerë që përmendeshin në këta ditare, - kam mundur të siguroj vetëm kartelën e dosjes sime që tregon se kur është hapur, emrin e punëtorit operativit që e ka hapur dhe atë të titullarit të organit në kohën në fjalë si dhe vendet se ku ka shkuar. Kurse për vetë dosjen operative titullarët më të lartë të djeshënm e të sotëm më kanë thënë se ajo nuk gjendet.
Kam të dhëna dhe arësye të besoj se ashtu siç janë zhdukur dosjet e përpunimit të viktimave janë zhdukur edhe dosjet e bashkëpunëtorëve ku mblidhej gjithshka që denonconte një bashkëpunëtor i Sigurimit për viktimat e ndryshme të tij. Në fakt çështja e zhdukjes së dosjeve është një gjë e thënë dhe rithënë, por çuditërisht dhe jo çuditërisht, sa herë hapet plaga e hapjes së dosjeve, kjo harrohet dhe i gjithë debati, madje edhe ligjet që propozohen, bëhet sikur ato të ekzistojnë. Sipas meje sikur ta kishin seriozisht ata që bëjnë ligje për hapjen e dosjeve më së pari duhet të kërkonin të hetohej mbi gjendjen e dosjeve dhe, nëse një pjesë syresh rezultojnë të zhdukura, duhet të kërkohet më së pari hetimin i shkaqeve, pasojave dhe autorëve të zhdukjes sepse zhdukja e tyre ka krijuar një situatë që cënon një prej parimeve bazë të së drejtës: barazinë e qytetarit para ligjit. Dhe nuk mund të ndërtohen ligje që nuk marrin parasysh këtë parim bazë kushtetues. Ja një arësye pse mendoj se ata nuk e kanë seriozisht.
Por dosjet nuk do të hapen edhe për një arësye tjetër shumë më thelbësore sesa kjo që thashë më sipër. Tek ne, kur flitet për hapjen e dosjeve, bëhet sikur ne të ishim ndonjë vend si Gjermania, Polonia apo Çekia. Mirëpo ne duam të besojmë sikur jemi një vend i tillë. Në fakt ne jemi një vend që ka një raport me të kaluarën komuniste si Rusia madje do të thoja se vendi ynë ndoshta është edhe më i ngjashëm me Kinën sesa me Rusinë përsa i përket raportit me të kaluarën komuniste. Ç’dua të them me këtë? Dua të them se në Rusi komandon një njeri si Putini që ka qenë KGB-ist. Atje as nuk flitet për hapjen e dosjeve të bashkëpunëtërëve të KGB-së. Edhe në Kinë, po ashtu, nuk ka përmbysje të një elite politike, por vazhdimësi. Edhe tek ne më shumë jemi tek vazhdimësia e elitës në pushtet pavarësisht nga emri i partisë që kanë krijuar ish komunistët apo ish bashkëpunëtorët e djeshëm të diktaturës. Sot vazhdojnë të dekorohen e të varrosen me nderime të larta të njëjtët njerëz që i kanë shërbyer atij regjimi në të gjitha fushat si të qeverisjes ashtu edhe të drejtësisë apo të kulturës. Rastet janë fare të freskëta: dy muajt e fundit një prokuror si Skënder Breca që vetëm me tre procese të inskenuar ridënimesh në burg ka pushkatuar pesë ish të burgosur plitikë dhe dënuar mbi tridhjetë të tjerë dekorohet për merita në drejtësi. Një ish drejtor i TVSH si Thanas Nano, që ka qenë simbol i propagandës më konservatore enveriste, i bëhen homazhe pas vdekjes në selinë e RTVSH! A mund të mendohet se njerëz që bëjnë këto nderime mund të bëjnë njëherësh seriozisht ligje për pastrimin e shoqërisë nga njerëzit e rekrutuar me hir apo pahir nga persona të kategorisë që ata nderojnë e dekorojnë? Në vende si Gjermania apo Çekia nuk është folur për atë se çfarë do të ndodhte me elitën politike e intelektuale të komunizmit sepse një pjesë e saj kishte qenë me kohë disidente kurse ata që i kishin shërbyer komunizmit nënkuptohej që nuk do mund të bëheshin pjesë drejtuese e proceseve demokratike. Pa harruar se ata nuk ishin ashtu edhe aq të kriminalizuar sepse atje ka pasur procese që i kanë paraprirë me vite ardhjes së demokracisë. Prandaj atje spiuni ishte më i demonizuari për të bërë karrierë sepse për rekrutuesin e tij, ashtu sikurse për këngëtarët dhe shërbyesit e hapur të diktaturës, nuk bëhej fjalë të bënin karrierë në periudhën pas rënies së regjimit. Kurse këtu tek ne vazhdojmë të drejtohemi nga njerëzit që bënë karrierë në komunizëm. Antikomunizmi për ta ka qenë thjeshtë dhe vetëm karta politike e radhës për të vazhduar karrierën. Duke pasur gjithshka në dorë në pushtet ata thjesht kanë mundur të zhdukin apo ruajnë ndonjë dosje, por kurrsesi nuk mund të presësh që ata t’i shesin kolegët e tyres përveçse kur nuk u qëndrojnë besnik. Ata nuk mund ta kenë kurrë seriozisht hapjen e dosjeve. Edhe vetë zhdukja e dosjeve ka qenë një akt për të siguruar vazhdimësinë e tyre.
Ka edhe një arësye tjetër pse nuk do të hapen dosjet. Sot flitet shumë për hapjen e dosjeve të politikanëve. Flitet edhe për hapjen e dosjeve të gazetarëve, madje ka propozime që dosjet të hapen për të gjithë. Mirëpo, duke iu referuar edhe një fjale të Berishës të para dy tre ditëve, mund të shtrohet pyetja: nëse hapen dosjet e gazetarëve, po dosjet e atyre që, sipas Berishës së pardjeshëm, i mbajnë në pranga gazetarët duke i kthyer në shërbëtorët e tyre, e kam fjalën për pronarët, a do të hapen? E, më në përgjithësi, a do të hapen dosjet e tërë atyre oligarkëve që në fakt janë punëdhënësit e vërtetë, jo vetëm të gazetarëve, por edhe të politikanëve si Berisha, Rama etj., që paguajnë fushatat e partive e më the të thashë? Sepse, deri dje është thënë shumë, veçanërisht nga ish opozita, se një pjesë e mirë e bizneseve kanë rënë në dorë të ish sigurimsave dhe bashkëpunëtorëve të tyre. Dhe kur flitet për nevojën e hapjeve të dosjeve, flitet në emër të pastrimit të politikës dhe vendimarrjes veçanërisht nga njerëz të pamoralshëm që kanë në dorë shumëçka. Dhe këta dihet se sa të fuqishëm janë. E në qoftë kështu këtu shtrohet pyetja: sikur të hapen edhe dosjet e tyre, cilët do të jenë sanksionet për ta. Mos vallë do t’u shtetëzohet pasuria që kanë vënë me moralitetin e shprishur. Unë nuk i besoj këto gjëra. Këto janë ëndrra në diell. Më shumë i besoj asaj shprehjes se “politika është shprehje e koncentruar e ekonomisë”. Interesat e tyre përcaktojnë politikën dhe unë do të thoja se këtyre nuk u intereson të hapen dosjet dhe prandaj ata do ta urdhërojnë politikën të mos i hapë.
Ja tre argumente pse dosjet nuk do të hapen, që përmblidhen në argumentin se nuk mund të hapen dosjet nga një elitë që nuk është ndarë nga e kaluara komuniste përkundrazi që suksesin e sotëm ia dedikon asaj. Do të ketë vetëm shumë zhurmë për hapjen e dosjeve. Në fakt çështja nuk shtrohet sot a do hapen apo nuk do të hapen dosjet. Madje as a është më mirë të hapen apo jo, por se pse, për ç’arësye bëhet kjo zhurmë, pse u hap përsëri ky debat? Por këtë po e le ta trajtoj në një shkrim tjetër. (Korrieri, 5 Korrik 2008)

2 comments:

meditime-pershtypje said...

Une nuk i heq nje fjale apo presje ketij shkrimi."Peshkaqenet"i kane bere rreke bythes se tyre duke zhdukur dosjet.Natyrisht,kujtdo i vret syte vetem nje fakt:askujt nga kasta kriminale e xhelateve me emer,nuk i hyri nje gjemb ne kembe.Tani hajd kap lepurin qe t'i"qethesh mustaqet".Perkundrazi,keta qe citova me lart dhe gjithe te privilegjuarit e djeshem,jane perseri te fuqishem ekonomikisht po se po,por disa jane"kalorees brilante"te kohortes politike te kohes duke dirizhuar edhe nga minzaskena apo drejperdrejt."Povera noi",-do bertiste Malombra.Por valle kush pyet per britma te tilla?!...
Perparim Hysi,8 korrik 2008

D.Klosi said...

Ju rrëfej persekutorët e mi

Nga Ernest Tushe


Kush dhe ku janë autorët e krimeve të komunizmit? Kjo është një pyetje që ia kemi bërë vetes shpesh të gjithë. Ajo çka u vu re në mediat shqiptare në takimin e 2 korrikut, ku u promovua një film dokumentar mbi krimet e sistemit komunist në vendin tonë, ishte realiteti i hidhur i asaj që përjetojmë me dhimbje sidomos ne, ish-të dënuarit politikë. Vërtet për të ardhur keq!

Dy nga tri institucionet kryesore të vendit tonë “të ftohur” me njëra-tjetrën: Parlamenti dhe Presidenca. Presidenti Topi dhe kryeparlamentarja Topalli, të ndarë në mes nga një ish-i përndjekur politik, që në fakt duhet t’i bashkonte, as nuk i hodhën sytë njëri-tjetrit. Një çarje e madhe. Po, po. Një çarje e madhe dhe që emrin e ka “(mos) dënimi i krimeve të komunizmit”. Të dy janë në një mendje që krimet e komunizmit duhen të dënohen, por, siç duket, secili e sheh sipas mënyrës së vet. Natyrisht që gjithkush ka këndvështrimin e vet për këtë çështje. Edhe unë, një ish-i dënuar politik, e shoh sipas mënyrës sime që në ndryshim me dy politikanët është sa e thjeshtë, aq dhe e lehtë për t’u treguar, kuptuar e perceptuar. Për t’u bërë më konkret për opinionin publik, po mundohem të jap disa argumente të thjeshta dhe fakte të përjetuara personalisht, të cilat mund të vërtetohen edhe me dokumente.

Me ardhjen e demokracisë shpresuam se dhe ëndrrat tona për një Shqipëri demokratike dhe evropiane u realizuan dhe qëllimi i të gjithëve e së bashku me ta edhe i ish-të përndjekurve politikë, ishte që të ndërtonim një Shqipëri, ku vlerat e njeriut dhe të drejtat e tyre të arrinin parametrat e Evropës, ku ende pretendojmë të shkojmë. Por, gjithashtu, ish-të përndjekurit politikë kërkuan që krimet e diktaturës komuniste të dënoheshin dhe personat përgjegjës të ndëshkoheshin, sipas ligjeve në fuqi. 18 vjet më vonë jemi ende te kërkesa. Askund dhe askush nuk ka marrë mundimin për t’i dënuar këto krime. Politika ka manifestuar një mungesë të dukshme vullneti dhe kjo vërtetohet me faktin që në Shqipëri nuk ka asnjë dokument ligjor, vendim parlamenti apo dekret presidencial si bazë për dënimin e këtyre krimeve. Në fakt, ka pasur shumë retorikë kryesisht me qëllime elektorale. Por vetëm kaq. Flitet nëpër mitingje të ndryshme. Shahet komunizmi dhe krimet e tij, madje edhe nga Ilir Meta, Gramoz Ruçi, Edvin Rama etj. Akuzojnë njëri-tjetrin për spiunë, kriminelë e hajdutë, por vetëm me fjalë, vetëm fjalë, ndërsa administrata, grupet parlamentare, strukturat drejtuese të partive të tyre janë mbushur me ish-sigurimsa, hetues, gjykatës, spiunë dhe dëshmitarë të proceseve gjyqësore politike. Jo vetëm kaq, por dhe administrata shtetërore që paguhet nga taksat tona është e mbushur me persekutorë, jo vetëm me ata të policisë së fshehtë, por me të njohur për aktivitetin e tyre kriminal gjatë regjimit diktatorial. Për 18 vjet ne nuk folëm, por shpresuam se një ditë drejtësia do të vepronte edhe mbi ta. Ata do të reflektonin dhe publikisht do të na kërkonin falje dhe mbas kësaj do të jepnin dorëheqjen për t’iu lëshuar vendet e zëna njerëzve të aftë, të cilët nuk ishin përlyer me mëkatet makabre. Por ata nuk e bënë. Vitin e kaluar, kur në parlament po votohej ligji për dëmshpërblimin e ish-të përndjekurve politikë, partitë e majta në bllok nuk e votuan këtë ligj, ligj që iu hapte sadopak derën e integrimit dhe mirëqenies kësaj kategorie njerëzish të gjymtuar dhe përdhunuar padrejtësisht për 50 vjet. Arsyeja: Nuk mund të dëmshpërblejmë ata që ne i dënuam, i persekutuam dhe syrgjynosëm në kampet famëkeqe, sepse jemi fëmijët e baballarëve që i spiunuan dhe i burgosën këta armiq të pushtetit.

Si duhet t’i denoncojmë krimet dhe ata që bënë këto krime? Të gjithë ne, ish-të përndjekurit politikë, duhet të fillojmë të denoncojmë vetë me emra ish-persekutorët tanë, kjo për faktin se kanë kaluar 18 vjet dhe ata, pa iu hyrë gjemb në këmbë, vazhdojnë të merren dhe me politikë dhe të na japin akoma mend, dhe të na drejtojnë drejt demokracisë. Ndërsa shteti hesht. Atëherë, po e filloj unë i pari. Kam qenë i dënuar në burgun famëkeq të Spaçit me 8 vjet heqje lirie me vendim nr. 252 të gjykatës së Tiranës nga gjykatës Urim Bejleri.

Në TV dhe në gazeta shoh e lexoj për Adriana Civicin, alias Adriana Kovaçi, dëshmitarja kryesore e gjyqit kundër meje. Dhe Civici ose Kovaçi mban në partinë LSI një post të rëndësishëm dhe, larg qoftë, në një fitore të mundshme të LSI në zgjedhje, Civici do të marrë postin e ministres. E kuptoni apo jo? Postin e ministres apo çdo post të lartë shtetëror, një ish-dëshmitare e një gjyqi politik të bërë në vitin 1980! Mos t’ju duket çudi. Miq të mi më kanë treguar mbas kthimit tim nga Italia se Adriana Civici ka qenë dhe rektore e Fakultetit të Ekonomisë Agrare, fakultet ku ajo nisi aktivitetin e saj kriminal në nëntor të vitit 1980. Njerëzit mund të mendojnë se po tregohemi shumë të “ashpër” me disa gra, Civici dhe Diana Çuli (ekspertja e dënimit me pushkatim të poetëve Blloshmi e Leka) që arrijnë të bëjnë karrierë politike, por ato janë në mënyrë të drejtpërdrejtë pjesëmarrëse në krime. Edhe unë mund të mos isha dakord me këtë “ashpërsi”, por kam pritur 28 vjet rresht që këto vajza të djeshme dhe gra e nëna sot, qoftë dhe formalisht, të më kërkojnë të falur. Sidomos Civici, për dëshmitë e rreme, të bëra kundrejt meje që më kushtuan 10 vjet burg e ndoshta mund të më kishin kushtuar edhe jetën si Vilsonit dhe Gencit. Dua të përqendrohemi tek Adriana Civici. Por ajo, me cinizmin dhe paturpësinë që karakterizon çdo spiun dhe ish-dëshmitar të kohës së komunizmit, as që e ka marrë mundimin për këtë, por ka guximin edhe të krekoset nëpër media. Atëherë? Le ta marrin vesh të gjithë se ka qenë dëshmitare në një gjyq politik dhe se ka gënjyer dhe shpifur kundër ish-it të saj për ta dënuar. Le ta marrin vesh të gjithë, madje edhe fëmijët e saj se ajo i ka hequr lirinë një djali 19-vjeçar.

Sa herë që dal nga shtëpia kryqëzohem me ish-hetuesin tim kriminel, Dhimitër Shkodrani. Si atëherë, me një biçikletë, shkon në zyrën e tij. Dhe e dini se çfarë pune bën? Avokat. Avokat, ky mostër që ka bërë të qajnë me lot qindra e qindra nëna dhe që me torturat që ka bërë në hetuesi, iu ka nxjerrë vërtet qumështin e nënave shumë djemve të rinj, vetëm për të kënaqur qejfet e tij sadiste.

Pasi ranë në qetësi për vite me radhë, ish-spiunët dhe dëshmitarët e gjyqeve politike, hetues, prokurorë dhe gjyqtarë të regjimit të Hoxhës, pasi bënë karrierë politike me perversitetet e trurit të tyre, menduan se çdo gjë u harrua dhe – hopa - nxorën kokat për të vjellë vrer kundrejt nesh, kundrejt demokracisë, në emër të “parimeve” të demokracisë së tyre që është spiunimi e denoncimi i njerëzve të ndershëm. Sot, këta njerëz të ndyrë dhe të paturp, të integruar në politikë e në administratën shtetërore, nëpër gjykata dhe prokurori, po përgatiten të rimarrin sërish të gjithë pushtetin. Dhe imagjinojeni se ç’do të ndodhë sikur në krye të shtetit shqiptar të vihen personazhe të tillë të rrezikshëm.

Rastet e këtyre personave nuk janë raste të veçanta, por hallkat e një zinxhiri multikilometrik që quhet komunizëm. I denoncoj, sepse është jeta ime e jetuar. I denoncoj, sepse nuk dua që një ditë të dëgjoj që presidenti im ka dekoruar përdhunuesit e mi, siç ndodhi me rastin e kriminelit Breca për merita...! Cilat merita?! Sepse i dha plumbin e fundit në kokë bashkëvuajtësit tim, Xhelal Komprecka?! Por, sa e sa perversë të tjerë janë në qarkullim? Ata duhen denoncuar njëherë e përgjithmonë për t’i zhdukur nga qarkullimi në rrugën tonë drejt Evropës. Ata mund të mendojnë se bëmat e tyre gjakatare janë harruar. Por gabohen. Ne, ish-të përndjekurit politikë, nuk harrojmë. Nuk mund të harrojmë emrat e xhelatëve dhe ekzekutorëve tanë. Nuk mund harrojmë emrat e ish-spiunëve dhe dëshmitarëve tanë, edhe sikur ata të ndryshojnë mbiemrat e emrat e tyre. Nuk i harrojmë, sepse ata kanë të njëjtën fytyrë, të njëjtin mbiemër, të njëjtën prerje prej njerëzish të inkriminuar që gjallojnë në trupin e shoqërisë shqiptare, kundër shëndetit të saj.