Kudhes - Qeparo

Shënime udhëtimi

Gjetja e një vendi për të fjetur ku të mos binim pre e zhurmave ishte për ne aventura e çdo mbrëmjeje. Duke parë se në Porto Palermo nuk kishte disko, pyetëm se mos ishte e lirë ndonjëra nga ato shtëpizat prej druri. Përgjigja që morëm ishte se qenë të gjitha të zëna. Vendosëm të vazhdonim rrugën për më në jug, drejt Borshit apo Lukovës. Dikush na tha se ndoshta do të na duhej të udhëtonim deri në Sarandë për të gjetur një vend të qetë, por planet tona ishin të vizitonim edhe fshatra të tjera përpara se të mbrrinim në Sarandë. 

Darkën u ndalëm ta hamë në Qeparoin e poshtëm, në një lokal buzë detit. Aty ishin një numër lokalesh jo më larg se njëzet metra nga bregu prapa të cilëve s’kishte as rrugë makine, kështu që ai breg i bukur nuk shërbente vetëm për çadrat e diellit të plazhistëve, por edhe si rrugë për ca xhipa që shkonin e vinin nëpër rërë, nga e për në lokalet më përtej.

Supa e peshkut ishte e mirë. Pronari u interesua për të na gjetur ndonjë vend për të fjetur, por, pas disa telefonatash, na tha se të gjithë të njohurit e tij që merreshin me këtë biznes i kishin të zëna dhomat. Ishte vonë, krejtësisht terr, kur u nisëm për më në jug drejt Borshit me shpresën se do të gjenim dhoma fjetjeje aty. Dhe në fakt na buzëqeshi fati. Në një shtëpi në hyrje të një rruge që të çonte për në plazhin e Borshit pamë një tabelë ku shkruhej se jepeshin dhoma fjetjeje. I ramë celularit dhe na u përgjegj një burrë që na tha se kishte, por vetëm një dhomë. Ndaluam dhe pritëm të dilte. Shtëpia ishte një dykatëshe me obor rreth e rrotull me një hyrje të mbuluar me hardhija rrushi. Hymë brenda dhe pamë se dhoma për ne ishte në katin përdhes, dhomë ndenjeje e kuzhinë bashkë, ku përveç një krevati dopio kishte edhe një si divan  për të cilin i zoti i shtëpisë na tha se hapej e bëhej shtrat dysh.

Vendosëm menjëherë të qëndrojmë të pestë atje, Yuri me Davidin tek divani shtrat, ne me Lunën në krevatin dopio, pa e çuar më tej aventurën nëpër terr. Banja ishte jashtë, prapa një dere që dilte në oborr. Debora me shqipen e saj i tha atij nëse mund të hanim mëngjesin aty. Është shumë “carino” të hamë nën ato hardhitë e rrushit këtu jashtë – na tha ne në italisht. E paguajmë veçmas dhomës - më tha - thuaji. I zoti i shtëpisë në fillim ose nuk mori vesh shqipen e saj ose nuk mori vesh kërkesën. Por për mua ishte e qartë se atje nuk mund të kërkonim këtë lluks agroturistik. Ajo megjithatë ngulmonte se isha unë që nënvleftësoja, s’provoja. Gati sa nuk u zumë sepse unë pretendoja se isha ekspert në vendin tim dhe s’mund të bëja qesharakun duke kërkuar një gjë që atje s’mund të kërkohej pasi kuptohej me një të parë se ajo ishte një shtëpi e improvizuar për t’u bërë bujtinë. Le të tjera, por as na u shfaq ndonjë grua e shtëpisë që të nesërmen mund të na shërbente ndonjë gjë nga kuzhina e tyre sepse, sa për burrin, dukej sheshit se s’bëhej fjalë. I zoti i shtëpisë, pasi e kuptoi më në fund se për çfarë po grindeshim, na tha se kishte plot lokale andej rrotull ku mund të haej.

Kur ne mbaruam punë në banjo, në shtëpi kishte rënë qetësi e madhe, ishin fikur të gjitha dritat. Por jo ajo e koridorit të hyrjes së shtëpisë që, kur fikëm tonën, vumë re se na hynte keqas në dhomë sepse gjysma e derës ishte prej xhami. Dolëm në koridor për të gjetur çelësin që s’gjindej kërkund. Një provë më tepër se kishim të bënim me një bujtinë të improvizuar. Dhamë e morëm derisa vendosëm të varim mbi derë një batanije që ndodhej aty për të penguar dritën.

Gjithsesi një problem më i madh na doli pasi errësuam dhomën: mickonjat me të cilat luftuam ndonjë copë herë derisa na zuri gjumi.

Të nesërmen fëmijët e familjes na përcollën me kuriozitet dhe me shumë dashamirësi.

Kudhës

Për të ngrënë mëngjesin u kthyem në Qeparoin e poshtëm në të njëjtin lokal ku hëngrëm darkën. I zoti i lokalit na tha se për në fshatin Kudhias rruga nuk na merrte më shumë se njëzet minuta.

Kudhësi nuk duket nga deti, është i fshehur prapa kodrave. Kjo e bënte zbulimin e tij edhe më tërheqës në imagjinatën tonë. U ngjitëm atje pasi kaluam një luginë të bukur plot gjelbërim e lule, ngjyra ngjyra të lumit të Qeparoit që në pjesën e sipërme, që zbret nga malet, quhet i Kudhësit dhe pastaj morëm një rrugë të përpjetë që ishte, në pjesën më të madhe, njëkalimshe, e shtruar me një si beton të vijëzuar.

Rruga e makinës, kur hynte në fshat, kalonte nëpër shtëpitë e poshtme të tij dhe mbaronte në një shesh që mund të konsiderohej qendra e fshatit. Ajo që na befasoi ishte se fshati dukej më i mbajtur sesa fshatrat e tjerë që kishim vizituar. Kishte më pak shtëpi të rrënuara.

Tek sheshi, parkuam makinat nën hijen e një rrapi anës të cilit ishte një ndërtesë nga ato të kohës së Hoxhës. Në krahun e sipërm të sheshit ishte një lokal i vogël në oborrin e të cilit kishte një tjetër rrap, më të madh se i pari, rreth të cilit ishin disa tryeza e karrike ku qenë ulur disa djem të rinj. Kurse përmbi klubin ishte një rrugë e ngushtë me kalldrëm që të çonte në pjesën më të vjetër të fshatit, ku na thanë se ndodhej edhe kisha.

U ulëm për të pirë kafe nën hijen e rrapit të madh. Prej aty dukej fasada e ndërtesës bri së cilës kishim parkuar makinat. Ishte nga ato të kohës së Hoxhës që i dallon menjëherë, kryesisht për shkak të formës së dritareve që janë të mëdha, me tre kanate dhe me një sopraluçe sipër. Me vështrimin e parë mu duk se mund të kishte qenë o shkolla e fshatit, o zyrat e kooperativës, sepse ishte e pabanuar dhe kishte shumë parrulla të vjetra mbi fasadën e saj. Fillova t’i deshifroja ato. Ashtu si në Porto Palermo, në tërë gjatësinë e fasadës pëmbi dritaret kishte një mbivendosje shtresazh, ku disa fjalë të shtresës së sipërme lexoheshin më qartë me atë të kuqen në vishnje  rroftë…  ppsh, kurse poshtë tyre dalloje ndonjë SH e ndonjë P, por jo fjalë të plota. Edhe në të dy anët e derës së hyrjes kishte nga ato citatet e gjata, të futura në korniza, ku jepet ndonjë mësim moral a politik i partisë apo shokut Enver. parti … mësimet kongresit të saj ishte një copë fraze që lexova. Në fasadë kishte edhe shenja të kohës së paskomunizmit që tregonin se funksioni i ndërtesës ishte ndryshuar. Diku përbri derës kryesore ishte shkruar në të zezë “bufe” dhe bri saj një shigjetë që tregonte derën e hyrjes prej llamarine të ndryshkur.  Diku më poshtë dikush kishte shkruar edhe të dua. Por spikaste mbi të gjitha një e kuqe e freskët: ps. fitore me të njëjtën ngjyrë me të cilën ishte shkruar, ndoshta në të një njëjtën ditë me të, edhe një ps e madhe në trungun e rrapit nën hijen e të cilit po rrinim. Fshat socialist ky, – thashë me vete.

* * *

Pasi pimë kafen morëm rrugën e kalldrëmtë për në pjesën e vjetër të fshatit ku na thanë se ishte edhe kisha. Takuam atje pak a shumë të njëjtën romantikë të shtëpive me gurë të vjetër, me vilet e rrushit dhe gomerët që ngjiten e zbresin të heshtur në rrugicat me kalldrëm. Na ra në sy se kishte më pak shtëpi të rrënuara dhe më shumë njerëz dhe gomerë nga ç’mund ta imagjinonim.

Gjatë rrugës dëgjova disa vajza të vogla që flisnin greqisht me njëra tjetrën. I pyeta në shqip se ku ishte kisha dhe u habita kur dëgjova  të ma shpjegonin me një shqipe mjaft të pastër.

“Ku e keni mësuar shqipen?” – i pyeta, duke menduar se ishin minoritare dhe se shkollën fillore e bënin në greqisht.

“Na e kanë mësuar prindërit.” - mu përgjegjën.

Mbeta pak i habitur: fëmijë që me njëri tjetrin flisnin greqisht dhe që, megjithatë, si gjuhë të prindërve kishin shqipen.

“Po greqishten ku e keni mësuar?”

“Në shkollë.”

Prap s’po kuptoja gjë. Prindër shqiptarë që i kanë çuar fëmijët në shkollë greke? Por më ndihmoi një grua që kaloi aty më në atë çast.

“Këta janë fëmijë shqiptarësh – më tha. Fshati ynë është fshat shqiptarësh në origjinë, por shumica e banorëve kanë shkuar në Greqi dhe këto vajza që sheh ti janë fëmijë shqiptarësh që e bëjnë shkollën në Greqi prandaj flasin greqish me njëra tjetrën. Tani janë këtu me pushime.

Po prekja një realitet të ri shqiptaro-grek të atyre anëve. Pas një periudhe gati gjysëm shekullore që minoriteti grek u shtrëngua të jetonte i izoluar nga Greqia e ku, për ata që synonin arsim të lartë, shqipja bëhej gjuha më e rëndësishme kulturore, tani po jetojmë një kohë kur shqiptarët e atyre anëve shkojnë të punojnë e studiojnë në Greqi aq sa gjuha greke bëhet për fëmijët e tyre gjuha më e rëndësishme kulturore. Një provë tjetër e identiteteve të lëngshëm e të shumëidentiteteve kundër identiteteve të ngurta e njëidentiteteve në të cilët janë reduktuar gjyshërit e prindërit e këtyre fëmijëve nga politikat nacionaliste dhe do të duan t’i reduktojnë edhe këta fëmijë nesër nacionalistët e rinj të të dy anëve duke u thënë jeni puro shqiptarë ose puro grekë.

* * *

Kur arritëm tek kisha e lyer e tëra në të bardhë, me këmbanoren të re, pamë se nuk hynim dot brenda. Vendosëm të zbresim. Duke zbritur më poshtë më tërhoqi vëmendjen një sheshi i vogël ku ishte rritur një bar i egër, tufa-tufa, në fund të të cilit kishte një si varr e memorial njëherësh në një stil që mu duk i çuditshëm. Kur u afrova pashë se ishte memorial i tre vëllezërve dëshmorë të fshatit me mbiemrin Dako. Nuk ngjasonte me stilin e monumenteve që kanë ngritur komunistët. Ata zakonisht kanë pasur një ballinë që ngrihej vertikalisht ku shkruhej emri i dëshmorit dhe dita e lindjes e vdekjes dhe, në rastet kur kishte varr, edhe një pllakë horizontale, por nuk kanë qenë të mbyllur anash. Kurse ballina e këtij, ku spikasnin tre pllaka mermeri me emrat e dëshmorëve, të futura në një si mur të trashë me një si hark sipër, vazhdonte nga përpara me një rrethim katror që zbriste shkallë-shkallë për t’u mbyllur me derë hekuri përpara. Mu duk një gjë si pa stil dhe, sikur të mos ishin tre yje partizani në pllakat prej mermeri, zor ta merrje për memorial të kohës komuniste. Fotot e dëshmorëve, midis yllit të kuq lart dhe emrit poshtë, kishin rënë. Pas gjasash, thashë me vete, ky memorial është modifikuar në kohët e mëpastajme.

 * *

Kur po dilja nga ai shesh i vogël më tërhoqi vëmendjen, në një cep të tij, një çezmë publike e rrënuar dhe e tharë çprej kushedi se sa kohësh. Mbi murin mbi të cilin ishte mbështetur ajo kishte një pllakë përkujtimore ku thuhej se ajo çezmë ishte dhuratë që ia kishte bërë fshatit nëna e tre dëshmorëve të Kudhësit.

Pra nëna e tre dëshmorëve paskësh qënë një lloj kulti në fshat. E lidha këtë me parrullat që pashë tek fasada e ndërtesës, tek sheshi ku kishim pirë kafen, dhe mendova se fshati duhej të ishte nga ata që kanë nxjerrë pushtetarë komunistë që pastaj i kanë vënë vulën  historisë së fshatit dhe identitetit të tij politik duke përdorur edhe nënat e dëshmorëve. Më intrigoi figura e kësaj nëne. E imagjinova të veshur me petkun e personazheve të ashtuquajtur tipike të socrealizmit, që i kanë dhënë asaj një rol që duhej ta shkërbente tërë jetës duke u bërë personazh e duke e humbur veten si person. Nëna, e cila dashurinë për fëmijën, një nga ndjenjat më të forta njerëzore, e sakrifikon në altarin e një ndjenje më të lartë. Nëna që pjell heronj, krenare për bijtë e saj që i janë vrarë në luftë, që këtë krenari e ve mbi dhimbjen e vuajtjen e humbjes së bijve; një kopje e vogël e nënës Shqipëri që i jepte kuptim vdekjes dhe sakrificës së dëshmorëve të kombit. Ky ishte pesonazhi tipik socrealist që kishte për bazë nënën e maksim Gorkut. Por thellë-thellë ndoshta personazhi e kishte burimin që nga e ëma e Krishtit. Mirëpo Maria është shumë më e besueshme si personazh, ajo vuan e qan për kryqëzimin e të birit, kurse në socrealizmin tonë ky personazh nëne nuk mundi të bëhej kurrë bindës.Heronjtë e socrealizmit tonë nuk duhet të vuanin, nuk duhet të kishin dobësi, as dhimbje, sepse këto qenë shenja dobësie. Ata duhet të ishin edhe të pamëshirshëm ndaj atyre që tradhëtonin idealet. Ndoshta është pikërisht mungesa e vuajtjes, e dhimbjes, e mëshirës - dimensione kaq të rëndësishëm njerëzor - që realizmi socialist ua hoqi personazheve të veta, duke i bërë të paarritshëm nga vdekëtarët, që i bëri ata krejt të pabesueshëm, pa lidhje me realitetin dhe prandaj edhe jo frymëzonjës. Kush e di se sa e ka vuajtur në fakt ajo nënë humbjen e tre djemve.

Mu kujtua historia e një nëne tjetër, edhe ajo nga fshatrat e Jugut, që jo rastësisht s’u bë kurrë personazh i realizmit socialist. Asaj iu vra djali në luftë. Kur ishte në kulmin e dhimbjes dhe shokët e djalit partizan i dërguan një gjerman që e kishin kapur rob që ta vriste vetë apo që t’ia vrisin në sy për shpagim, ajo refuzoi duke u thënë: ka edhe ky nënën e vet.

Gellenri, në “Feja dhe profanja”, duke u marrë me pyetjen se pse marksizmi nuk u bë dot një fe e qëndrueshme si Krishtërimi apo Islami e gjen shkakun në faktin se marksizmi kërkoi të zhdukë dallimin midis së shenjtës dhe profanes në jetën njerëzore, duke argumentuar se njeriu ka nevojë për profanen. Persomazhet e socrealizmit më duket se janë  ilustrimi më i mirë i kësaj ideje, i prirjes për ta zhdukur profanen nga jeta njerëzore. Sepse vuajtja, apo dobësia janë profania. Në fakt, refuzimi nga Krishti i tre tundimeve të Djallit, e ruan ndarjen midis profanes dhe së shenjtës.

 

Qeparo

Fshatrat e Jugut shpesh më vjen t’i krahasoj me tablotë e ndryshme, të së njëjtës periudhë, të ndonjë piktori të madh, në të cilat gjen të njëjtën dorë, talent, frymëzim, stil, dashuri, por midis tyre, megjithatë, veçon ndonjërën që të duket më e bukura, më e veçanta. Qeparoi i sipërm në këtë kuptim është, për mua, më i bukuri krijim i “autorit” të fshatrave të Jugut.

Dhe përsëri, kur them këtë, ndodhem përpara vështirësisë për të shpjeguar deri në fund: Pse është më i bukuri? E ndjen dhe thua se të pëlqen më shumë nga të tjerat që ke parë, se është kryevepra e autorit, po pse? Rrugët dhe rrugicat e Qeparoit mund t’i gjesh edhe në Vuno, edhe në Dhërmi, edhe në fshatrat e tjera të Jugut. Edhe intimitetin, edhe stilin e shtëpive, edhe befasitë që të presin në kthesat e papritura të rrugicave. Po ashtu, një pjesë e rrënojave të Qeparoit sikur kanë marrë atë shkrirjen me shkëmbin, me natyrën që kanë në Himarë, sa tashmë janë kthyer në monumente artistike që sikur të vjen keq t’i ndryshosh.

Por  Qeparoi veçohet, është më magjepësi nga të gjithë dhe duke dashur ta shpjegoj pse do të thoja se kjo vjen ngase disa nga karakteristikat e bukurive të fshtrave të Jugut në Qeparo shfaqen në mënyrën më ekspresive apo më të skajëshme. Njëra syresh, ndoshta më kryesorja, është vendosja e këtyre fshatrave mbi lartësitë e kodrave dhe maleve që shohin mbi det. Në Qeparo kjo lartësi është më e madhe se e të gjithë të tjerëve. Dhe lartësia nuk e bën Qeparoin të veçantë vetëm përsa i përket bukurisë së pejsazhit që të hapet nga ballkoni malor ku është vendosur ai. Edhe vetë fakti që njeriu ka shkuar aq larg, aq lart për të ngritur ato shtëpi të mrekullueshme prej guri, i jep një magji të veçantë këtij fshati. Dhe prap nuk është vetëm kjo. Pejsazhi që shfaqet kur je në Qeparo është i mrekullueshëm jo vetëm për nga ana e detit poshtë, por edhe për nga ana e maleve prapa tij. Jo gjithmonë majat e maleve të krijojnë të njëjtën ndjenjë estetike. Duhet një distancë prej ku ata të duken më të bukur, duhet edhe një kënd gjithashtu. Vendi që ka zgjedhur “autori” për të ngritur fshatin e ka bërë këtë mrekulli. Midis fshatit dhe maleve prapa tij ka një distancë që jo vetëm të jep mundësi lëvizjeje nëpër hapësira të sheshta, por që i jep edhe shikimit frymëmarrje për të parë e shijuar qiparisat përtej, tek varreza e fshatit, e për të ngritur pastaj shikimin tek malet e larta të cilat nuk i rrinë fshatit si barrë mbi kurriz, por i ofrojnë pamjen e një pejsazhi malor me maja që qëndrojnë në një harmoni të veçantë ndaj njëra-tjetrës e ndaj qiellit.

Çezmat e shterura

Një nga gjërat e veçanta që më tërhoqi duke ecur nëpër rrugicat e Qeparoit qenë disa çezma publike, edhe ato tashmë të shterura si çezma e nënës së heronjve në Kudhias.

Shumica ishin të thjeshta: një kuadrat çimentoje i mbështetur mbi një mur prej ku dilte tubi i rubinetit dhe një kuadrat i poshtëm, po prej çimentoje, me vendin për të venë këmbët dhe vrimën katrore. Tashmë, tubi ku duhej të derdhej uji ishte në të gjitha çezmat i tharë dhe pa rubinet dhe, po ashtu, gropa poshtë kishte tashmë një zgarë të ndryshkur. Të gjitha, së jashtmi, mbanin shenjat e kohës së komunizmit. Në njërën prej tyre kishte të shkruar 1962 në pjesën e sipërme. Por aty, më tërhoqi në mënyrë të veçantë vëmendjen një çezmë e madhe, që ngrihej më vete edhe si një vepër arti. Ajo kishte edhe një prag të lartë ku mund të hipje kur doje të mbushje ujë, edhe vendin ku derdhej uji e kishte të lartë e të gjerë; kishte edhe një si ballinë prej çimentoje të dalë përpara përmbi mbi vendin e rubinetit në të cilën spikaste relievi i një ylli të madh.

Për një çast mendova se, paradoksalisht, mungesa e mundësisë për të lëvizur gjatë diktuturës sikur i kishte mbajtur gjallë ato fshatra, sepse kuptohej qartë se ato çezma ishin rezultat i ujësjellësave të ndërtuar nga diktatura. Megjithatë, duke parë shtëpitë e bukura të ndërtuara shumë më herët, nuk mund të rikujtoje se edhe koha e komunizmit ka qenë, gjithsesi, kohë e braktisjes së tyre.  Koha e lulëzimit të tyre është ajo kur uji mblidhej me stere, kur ende nuk kishte filluar urbanizimi dhe industrializimi i Shqipërisë.

Por përtej këtyre persiatjeve, duke parë ato çezma të shterura, nuk mund të mos ndjeje trishtimin e braktisjes. Një çezme ku të gjithë pijnë të njëjtin ujë, si dhe përpjekja e përbashkët e njeriut për ta sjellë atë ujë atje ku jeton, ka një simbolikë shumë të fortë bashkësie, do të thoja. Nuk di sa ndikoi për këtë vëzhgim një nostalgji e jashtzakonshme që kam për çezmat publike që ekzistonin edhe në Tiranën e fëmijërisë sime. Ato ishin një pikë e rëndësishme, sa simbolike aq edhe jetësore, e lagjes.  Zhdukja e tyre, që mesa kujtoj filloi që me kohën komuniste, me pakësimin e ujit anës rrugës apo në cepa rrugësh ku ndaleshim, pinim ujë, freskoheshim apo lanim duart, ishtë një gjë e trishtueshme. Kjo zhdukje ishte një shenjë degradimi, jo thjeshtë e qytetit, por e cilësisë së jetës e relacioneve njerëzore.

Çezmat e shterura të Qeparoit sikur ishin dëshmia më e fortë e një jete që kishte qenë aty dhe që nuk dihet se kur do të kthehet, nëse do të kthehet ndonjëherë.

* *  *

Në një nga rrugicat e fshatit dëgjuam, prapa një dere, lehjen e një qeni që duket e shqetësuam me praninë tonë. Pas pak nga dera doli një grua e vjetër, me një shami lidhur pas koke, me një fund mbi pantallona të zeza si tuta, të futura në fund nën çorapa të bardha, dhe një bluzë të lëshuar. Megjithëse ajo doli, qeni nuk pushonte së lehuri. Pasi pak hipi edhe mbi njërin nga muret e shtëpisë, duke vazhduar të lihte derisa pa që filluam të flasim me të zonjën e shtëpisë.

Gruaja u duk menjëherë se kishte qejf të bisedonte.

“Si ia kaloni këtej?” – e pyeta.

“Si t’ia kalojmë – më tha. Enver Hoxha ka qenë njeri i ditur. Ai ka thënë një fjalë: po u hapën kufijtë njerëzit do të ikin. Dhe ashtu ndodhi. I doli fjala.”

Duke i ngatërruar kohët dhe vitet, e duke i veshur Enver Hoxhës fjalë që nuk i kishte thënë kurrë, na la të kuptojmë se jetonte me nostalgjinë e kohës kur kishte qenë mësuese fshati, që kishte qenë për të një kohë shumë më e mirë se kjo që po jetonte tani aty, e vetmuar me një pension të vogël nga koperativa.

Duke i ngatërruar kohët dhe vitet, e duke i veshur Enver Hoxhës fjalë që nuk i kishte thënë kurrë, na la të kuptojmë se jetonte me nostalgjinë e kohës kur kishte qenë mësuese fshati, që kishte qenë për të një kohë shumë më e mirë se kjo që po jetonte tani aty, me një pension të vogël, e vetmuar në mes të shtëpive të braktisura.

Takimin me këtë ish mësueses fshati, ashtu si atë me çezmat e shterura të Qeparoit e përjetova edhe me kënaqësisë e emocioneve të zbulimit të tyre, që sikur vjen përpara e përtej reflektimit. Më pas, sa më shumë mendoja, aq më pak isha në gjendje të dalloja se ç’pjesë të këtyre emocioneve e zinte përjetimi i takimit me to si me dëshminë e një jete që kishte qenë aty dhe që nuk dihet nëse do të kthehet ndonjëherë dhe ç’pjesë e zinte dëshira që kjo jetë të rikthehet aty duke i dhënë gjallëri edhe bukurive të Qeparoit. Por - vazhdova të mendoj - nëse ajo rikthehet kjo do të duket jo me rindërtimin e shtëpive private, që shihje se aty këtu kishte filluar, por me rrjedhjen e ujit nëpër ato çezma publike dhe me mbushjen përsëri me fëmijë të shkollës së asaj ish mësuesje.

vijon