Thursday, February 15, 2007

Pushteti politik, kulturor e ekonomik është ndarë dhe alternuar midis ish komunistëve dhe ish spiunëve të komunizmit

Dy ish krerët e shërbimit sekret kanë replikuar me njëri tjetrin madje duke lëshuar akuza të rënda. Si e gjykoni ju këtë dalje të tyre që ngjan me një poker spiunësh?

Për mua qe e pabesueshme kur dëgjova dy ish drejtuesit e SHIK, njëri demokrat dhe tjetri socialist, të na bënin një pasqyrë aq të ndryshme të gjendjes. Klosi tha se ka pasur gjithsejt 5000 dosje (ndërkohë që sipas tij numri i bashkëpunëtorëve ka qenë 20-25000) dhe kanë mbetur 300 kurse Gazidede tha se ka pasur rreth 120000 bashkëpunëtorë dhe se ka lënë në institucion rreth 30 – 40 mijë dosje të pashkatërruara, pasi të tjerat i ka djegur Ruçi. Problemi është se kush do të na e ndajë të vërtetën? Në rastin konkret: kush do të na e ndajë të vërtetën e krimit të shkatërrimit të dosjeve? Kam përshtypjen se do të mbetet i pazbuluar dhe i pandëshkuar pasi ne nuk kemi ndarës në mes të dy palëve që përfaqëson Klosi dhe Gazidede, nuk kemi mbi të gjitha drejtësi, por edhe shtyp e media që të mos jetë nën sundimin/manipulimin e këtyre dy palëve. A është e drejtë kur e quani këtë një “poker”? Karakteristikë e kësaj loje është bllofi, loja me të panjohurën dhe kartat e fshehura. Por do të shtoja se pokeri ka edhe një elegancë kurse në këtë pokerin tonë ka edhe shumë paturpësi edhe një mosrespekt të rregullave të kësaj loje.
Një pyetje lind: pse u deshën 16 vjet që të thuhej shqeto një e vërtetë kaq e thjeshtë: se në kohën e ministrit të fundit të brendshëm të Partisë së Punës Gramoz Ruci janë asgjësuar nëntëdhjetë përqind e dosjeve të Sigurimit të Shtetit? Janë asgjësuar pra dosjet e të ndjekurve/përpunuarve për agjitacion e propagandë dhe arratisje si dhe dosjet e agjentëve që kanë punuar për këto ndjekje/përpunime. Besoj kjo mbulon edhe rekrutuesit, të famshmit operativë, që sot kërkush nuk i përmend.
Çuditërisht askush nuk po shqetësohet për këtë akt që nuk ka ndodhur në asnjë vend të Lindjes. Asnjë shqetësim nuk sheh të shprehet për këtë shkatërrim të paprecedent të dokumentacionit nga arkivat e një shteti. Shkatërrime të tilla mund të ketë pasur në kohët që s’mbahen mend, në periudhat e dyndjeve barbare ndoshta, por që nga Mesjeta e këtej zor se do të gjesh akte të tilla në Evropë. Ndërkaq gazetat vazhdojnë të mbushen me emrat apo pseudonimet e tre katër ministrave që na paskan qenë agjentë të sigurimit. Kuptohet qartë se i tërë shqetësimi i politikës sonë është si të bjerë qeveria (për disa) dhe si të mbahet (për disa të tjerë), kurse përtej kësaj duket sikur nuk ka interes tjetër. Ndërkaq përmasa e krimit të kryer, është shumë e madhe. Shifra e bashkëpunëtërëve me pseudonim le të imagjinosh shkallën e paimagjinueshme të survejimit. Por ne duket se nuk do të mund të lexojmë romanet që ata kanë shkruar. Sot nuk mund t’ia provojmë shumëkujt të keqen që ka bërë, por as nuk mund t’i gjejmë justifikimin pse mund të jetë shtrënguar ta bëjë këtë të keqe.
Ky krim ka përmasa që e tejkalojnë interesin e brezit që është gjallë. Ka edhe arsye të mira për të mos i hapur dosjet sot, përtej arësyeve që lidhen me papjekurinë e klasës politike apo synimin e tyre për të manipuluar nëpërmjet dosjeve. Adam Michniku nuk ka dashur as ta shohë dosjen e tij duke mos dashur të prishë atë ekuilibër shpirtëror që kishte me njerëzit e vet të njohur. Por krimi i shkatërrimit të dosjeve nuk falet. Ai është edhe një krim ndaj brezave që do të vijnë, ndaj atyre që do të duan të kuptojnë se si ka qenë ajo kohë, të njohin se nga kanë dalë. Është një krim ndaj kujtesës historike që është më e madhe dhe më e rëndësishme sesa ajo e individit apo e një brezi.
Kuptohet se arësyet pse Sigurimi ka vendosur asgjësimin e tyre lidhen me trembjen e rënies që po ndodhte. Kemi të bëjmë me zhdukje të gjurmëve të krimit. Por bëhet më dramatik fakti se pse Partia Demokratike nuk e denoncoi me forcë këtë krim? Sot më tepër se kurrë merr forcë akuza e ngritur prej kohësh se një numër i madh i deputetëve të PD në atë kohë kanë qenë ish bashkëpunëtorë të Sigurimit. Kjo ve në dyshim vërtetësinë e asaj lëvizjeje apo të liderëve të saj, qëllimet e mira po ashtu. Dy shefat e SHIKut që pamë në skenë sipas meje vetëm sa hapën disa letra të kësaj loje pokeri të pandershëm që ka luajtur e po luan politika në kurriz të një publiku që, ashtu si dje, nuk e prek dot të vërtetën, por edhe kur e prek mbetet i pafuqishëm për të vepruar.


Në miratimin e rezolutës që dënon krimet e komunizmit opozita nuk mori pjesë. A është kjo shenjë që tregon pamundësinë e ndarjes së tyre nga komunizmi?

Përgjigjen ndaj kësaj pyetje më vjen ta trajtoj si vazhdim të asaj që thashë më sipër. Po të ndjekësh me vëmendje akuzat që i bëjnë të dy palët njëra tjetrës na del se tek ne gjatë këtij tranzicioni pushteti politik, kulturor e financiar është ndarë dhe alternuar midis ish komunistëve dhe ish spiunëve të komunizmit. E, sipas meje, ka mjaft të vërtetë në këtë gjë. A mund të ishte ndryshe? Nuk e di, por s’jam aspak i lumtur që është kështu. Të dy palëve kjo përkatësi në komunizëm u ka krijuar një raport shumë ambig me të kaluarën, një raport që i pengon të kenë një ballafaqim të hapur e të drejtpërdrejtë me krimet e komunizmit, përkundrazi sejcila ka një zonë të errët të cilën nuk e nxjerr dot në dritë e që e pengon të zbresë deri në themelet e së keqes. Kjo situatë bën që më një anë krimet e komunizmit të trajtohen retorikisht si një e keqe e madhe kurse, pastaj, kur vjen puna për tu marrë me faktet e tij tragjike del se nuk ka fajtorë veç Enver Hoxhës. Madje mund të dalë edhe se regjimi ka qenë aq njerëzor saqë Sigurimi internonte spiunët e vet dhe merrte në mbrojtje kundërshtarët e regjimit që këta të punonin të qetë kundër tij - siç na e interpretoi shumica e gazetarëve tanë të nderuar historinë e internimit të familjes Rrapi pas ankesës së Kadaresë. Të dy palët politike pra, thellë thellë, kanë një raport dashuri urrejtje që i bën të mos ndahen dot nga njëri tjetri pasi i bashkon barku i së kaluarës që i ka pjellë. E nëse ka ndonjë gjë që i tremben si shejtani thimjamit kjo është e vërteta e asaj kohe që i mban sa afër edhe larg njëri tjetrit. Ndërkohë që kanë një dashuri që i lidh kanë edhe urrejtjen që i ndan e cila sot shfaqet kryesisht në luftën për pushtet politik midis tyre. Edhe krimet e komunizmit u trajtuan në këtë kontekst. Bëhet një lojë sikur pala që vjen do të bëjë namin kur të vijë në pushtet përsa i përket dënimit të krimeve për të cilat akuzohet pala tjetër, por pastaj rezulton se politika më e mirë është deklarimi se të gjithë kemi qenë “bashkvuajtës dhe bashkfajtorë”. Kështu ndodhi më 1992, kështu ndodhi në 1997, kështu duket se po ndodh edhe me dënimin e korrupsionit. Origjina është atje thellë në regjimin e vjetër. Për mua gjëja më e vërtetë që ka thënë Sali Berisha është pikërisht kjo thënie në prag të zgjedhjeve të 92-shit. Ajo ishte një thënie që i vuri kapakun krimeve të komunizmit duke i lënë ata brenda nesh.
Përfundimisht mendimi im është se kjo elitë nuk mund të dënojë sinqerisht krimet e komunizmit sepse ka një lidhje me komunizmin si lidhja me barkun nga ka nxjerë kokën. Le t’ju jap një shembull shumë kuptimplotë si u soll kjo elitë me burgun e Burrelit. Pati një mendim në fillim që ky të bëhej muzeum i krimeve të komunizmit. Dhe normalisht ai duhet të ishte bërë jo në mënyrën mjerane siç i kanë bërë tre dhoma të tij, por i tëri, sepse aty për 45 vjet u mbajtën mbyllur të burgosurit politikë më të rëndësishëm të vendit. Sejcili mund të kishte aty qoshkun e vet të fotografive dhe të historisë së tij. Ai duhet të ishte bërë një vend pelegrinazhi për të rinjtë. Dhe do të ishte bërë sikur në pushtet të kishin ardhur antikomunistë të vërtetë. Por çfarë ndodhi? Shumë shpejt atë e kthyen në burg për ordinerët siç është edhe sot a thua se Shqipëria ishte mangut për hekur e beton për të ngritur një burg tjetër. Në fakt Shqipëria ishte mangut për të njohur e kuptuar e nderuar fatet e njerëzve që u dergjën në atë vend qysh pas Luftës së II. Por kjo nuk u interesonte trashëgimtarëve të komunizmit. Ripërdorimi i burgut të Burrelit për të mbajtur të burgosurit ordinerë ishte një profanim i tij sipas meje, ishte një akt që në një farë mënyre simbolikisht tregoi vazhdimësinë e pushtetit të komunistëve. Shumica e ish të burgosurve politikë që njoh nuk identifikohen dot me këtë elitë dhe as me Shqipërinë që ka ndërtuar ajo.


Ekziston mundësia që Edi Rama të mos kandidojë në Tiranë. Mendoni se është një hap që mund t’i shpëtojë karrierën politike apo një mundësi konsolidimi?

Problem i madh i Ramës politikan, por edhe i Ramës artist do të thoja, është të qënit një radikal fals. Le të shpjegohem: Në përgjithësi ka një kontradiktë të madhe midis intelektualit qoftë ky shkrimtar apo artist (flas për të vërtetët dhe jo për ata të shumtit tek ne që meritojnë parashtesën pseudo) dhe politikanit mu pse të parët i karakterizon radikaliteti kurse të dytët moderacioni. Janë dy regjistra mendimi dhe aktiviteti vështirësisht të pajtueshëm. Megjithatë ka momente historike kur politika ka nevojë për radikalitet dhe jep shanse për këtë. Rama hyri në politikë me imazhin e radikalit, të atij që synonte të emanciponte politikën shqiptare. Më kujtohet se në një takim për kafe që pata me të në fillim fare kur u bë MInistër i Kulturës erdhi pa makinë dhe pa bodyguard për të dhënë shembullin e një politikani ndryshe që makinën dhe bodyguardin e përdor vetëm në oraret zyrtare. Mirëpo kjo fazë qe shumë e shkurtër sepse ishte falso, fasadë. Thellë tij qëndronte një person i etur për pushtet në mënyrën më shqiptare, por edhe i gatshëm që për këtë pushtet të bënte kompromise nga më të mbrapshtat. Kështu nga një politikan që premtoi të ndryshojë botën shqiptare ai shpejt e shpejt mori trajtat e atij që iu përshtat asaj duke u rrekur të kurojë gjithsesi fasadën e atij që premtonte ndryshime emancipuese. Në thelbin e kësaj përshtatjeje sipas meje qëndronte frika: frika nga mafja me të cilën filloi të bashkëpunojë si dhe frika nga humbja e pushtetit. Mirëpo shpesh edhe në politikë për të fituar të ardhmen është e nevojëshme të humbasësh të tashmen e për këtë duhet një guxim i madh. Një ndryshim i PS në kuptimin e ndarjes nga mafja/krimi me synim krijimin e një identiteti tjetër dhe përfaqësimin e një tjetër fashe të elektoratit kërkon radikalizëm sot. Mirëpo, sikurse e thashë, Rama është një radikal fals sepse ai ka tmerr të humbasë të tashmen. Prandaj do të vazhdojë me fasada prapa të cilave do të ruhet e njëjta strukturë mafjoze dhe të njëjtat interesa. Pashë para disa kohësh në televizion se në krye të FRESHit kishte vënë një vajzë shumë të bukur 18 vjeçare e cila, ama, nuk ishte në gjendje të shpjegonte as pse familja e saj kishte ndryshuar mbiemrin nga Gjini në një tjetër, që nuk dinte pra as punët e shtëpisë së vet e jo më të vendit. Si mund të vihet një fëmijë në krye të një organizate që presupozohet se do të duhet të jetë mjedisi ku do të fermentojnë idetë e reja dhe kulturë tjetër. Ky nuk është radikalizëm, por shrregullim narçizizist i personalitetit të kryetarit i një shkalle të rëndë. PS ka nevojë për njerëz të rinj me ide dhe kurajo të madhe demokratike që të dinë të ndalin edhe narcizizmin e kryetarit e jo për adhurues të tij të verbër.
Duke pasur këtë gjykim për të them se qëndrimin si kandidat për Bashki ose ikjen prej andej Rama e kalkulon vetëm në plan personal e të klaneve që e mbështesin dhe jo në planin e një vizioni për reformimin e PS. Në kontekstin e nevojës radikale për të cilën fola ai duhet të kishte ikur me kohë nga Bashkia për të reformuar PS. Kurse në kontekstin e tij të ngushtë them se ikja dhe ndejtja janë të mbarsura me dy frikëra që nuk di se si do mund t’i përballojë e se cila do të fitojë. (Rubrika Përpjekja, Standart, 4 tetor 2006)

1 comment:

Anonymous said...

Te na rroje partia

U bu bu u bo qameti,
u çudit i gjith mileti,
gjith mileti e gjith bota
ka nxjerr aletin Edvin rrota.
Thash e themet kan fillu,
dit nat mileti zgju,
lajme treja tuj nigju
analiza tuj lexu
e komentet skan t’maru.
Tv radio anemban
aleti t’Romes i bon rreklam.
Mrapa ska met as gazeta
sa me rrena e me t’verteta.
Ne miting na ka dal Meta.
“Pa degjoni mor aman,
ketij i thone politikan
me vizion evropian.
Pra kush ndryshe sot gjykon,
hapa mbrapa ne na çon,
me Evropen na largon.
Pra te gjith breket ti heqim,
botes duke i treguar,
se ne jemi te qyteteruar.”
Gjinua i emocionuar,
fjalimin e ka vazhduar,
e keshtu po nis e flet;
“Se dija qe ka gjith ate alet.
U bu bu more aman,
tani e kam dhe me shum xhan,
jet te gjate i uroj,
mezi pres qe ta provoj”
Prapa nuk ka mbet as Ceka.
“Pa degjoni more shoke,
nje jete token kam germuar,
çfare s’kam prekur me keto duar,
por si e tija nuk kam zbuluar.
E ka more shoke unik,
ndaj do ta provoj pa frike.”
Milua pshehretin;
“Ah more shoke ajo e tija,
per te do te flas historia”
Pra kendoni fusha, kendoni pyje
kendoni male me debore,
Shqiperia sesht me e gjore,
se ka lindur koqe shume.
Disa majtas, disa djathtas,
disa thone,”jemi ne qender”
edhe pse qendrojne shtrember.
Sa me lesh e sa pa lesh,
sa me pesh e sa pa pesh,
sa me ngjyra, sa pa ngjyra,
sa, siç i ka bo natyra.
Sa te la, e sa pa la,
ulen ngrihen per hava.
sa me er e sa pa er,
dimerin na e bejn ver.
Vete zili na ka Evropa,
na i ka mbyll dyr edhe porta.
“Sme duhen koqe nga Shqiperia,
boll-thot-kam koqet e mia”.
Po ne nuk na bohet vone,
se ne kemi koqen tone
porsi dashi m kumon.
Pra le te rroje byroja dhe partia,
me ne krye hallatet e tia!