Raporti i BE, progres apo regres

Po bëhet një javë që nuk mbarojnë sherret midis mazhorancës dhe opozitës lidhur me atë nëse raporti i komisionit të BE ishte pozitiv apo negativ ndaj qeverisë, nëse ai tregonte se kemi bërë progres apo regres. (Më duhet të them se teksa shkruaja këtë artikull ndodhi shembja e pallatit në Gjirokastër që, siç ndodh rëndom te ne, i dha fund sherreve të “progres – raportit” për të hapur sherret e “progres – ndërtimit” sipas terorisë tashmë të njohur “skandali mbulon skandalin”. Megjithatë, sipas meje, edhe shembja e atij pallati duhet integruar në debatin nëse kemi progres apo jo.)
Mund të ketë shumë kritere për të matur progresin apo regresin e një shoqërie. Në fakt në botën e pasur të ideve e të mendimin filozofik të vendeve prej të cilëve është hartuar raporti ka mjaft kritikë edhe ndaj vetë konceptit të “progresit” ashtu sikurse edhe më tepër ndaj atij të “zhvillimit”. Ka madje që i ndajnë njërin nga tjetri. Pier Paolo Pazolini thoshte: “Jam për progresin, por kundër zhvillimit”. Dhe nuk mund të mos i japësh të drejtë kur sheh të quhet “zhvillim” kthimi i bukurive natyrore, të trashëgimisë kulturore në shëmtira betoni apo ndotja e ajrit me tym qymyri e makinash deri në atë shkallë sa ta sëmurë njeriun.
Por këtu nuk po merrem me çështjen e dallimit midis progresi e zhvillimit. E përmenda vetëm sepse kam bindjen se në emër gjoja të “progresit” apo “zhvillimit” si sinonim të tij, vërtet po na përgatitet një katastrofë ndoshta edhe më e madhe sesa ajo që na bëri Enver Hoxha me bunkerët e me metalurgjikët e superfosfatët e tërë monstrat që mbolli në truallin shqiptar. Nëse projektet për parqet energjitike e tecet me qymyr e naftë ambasadorët evropianë i quajnë sukses – siç duket në raport dhe siç tha ministri Ruli kur vuri në dukje se raporti flet për përparim në sektorin e energjisë – mund të them me bindje se ky është një sukses për ambasadorët që kanë arritur të përdorin babëzinë e korrupsionin e Rulit me shokë për të na mbjellë në këtë vend tece me qymur e tece me naftë që nuk i mbjellin dot në vendet e tyre e për të na përdorur si koshin e plehërave të tyre. Dyshoj shumë se disa nota pozitive që kishte raporti lidhen pikërisht edhe me këto allishverishe ndaj të cilëve tashmë kemi vënë re se nuk janë të imunizuar edhe perëndimorët që i kemi idealizuar aq shumë duke i konsideruar si shpëtimtarët tanë.
Por në këto komente mbi progres – raportin dhe debatin mbi të desha të ve në dukje veçanërisht një kriter apo pikë referimi që mund të përdorej edhe si tregues progresi apo regresi.. Dhe kjo, ndryshe nga tecet apo nga ligjet e aprovuara, besoj se është jashtë çdo dyshimi se vlen të merret si pikë referimi e padiskutueshme për të matur progresin. E kam fjalën për atë se sa kemi arritur ne të ndërtojmë në këtë vendin tonë e në këtë shoqërinë tonë vetmjaftueshmëri përsa i përket aftësisë për të gjykuar vetë nëse kemi arritur progres apo jemë në regres. Dmth. sa kemi ne institucione të besueshme fjala e të cilëve të merret për bazë siç merret e ajo e të huajve. Sepse a nuk është qesharake që kemi një javë që merremi me raportin e BE, sikur shqiptarët të jenë të gjithë të shtruar në spital me sëmundje sysh e veshësh dhe me turbullira mendore të papara që nuk i lenë të masin progresin apo regresin e shëndetit të tyre. Pra sikur të kenë ardhur mjekët nga Perëndimi për të na matur temperaturën për të na bërë analizat e për të na thënë nëse jemi shëndoshë apo sëmuë dhe nga se vuajmë? Në fakt shqiptarët e dinë gjendjen e vetes, e shohin dhe kanë vlerësimet e tyre për këtë, por nuk ka institucione tek të cilët ata të besojnë se po shprehin të vërtetën që ata shohin me sy e dëgjojnë me veshë. Si ka mundësi që gjithë këto media që kemi – më shumë se në të gjithë Evropën po të llogaritet në raport me numrin e popullsisë – të mos arrijnë të na japin një gjykim të saktë? Sepse disa i ka blerë Edi Rama me pallate, disa i ka blerë Berisha me tendera - të thotë mileti, - prandaj nuk besohen. Po si ka mundësi që ne nuk kemi institucione të tjera të shoqërisë civile që të jenë të besueshëm? Sepse edhe ato janë të blerë apo thuajse inekzistent. Prandaj na ka mbetur vetëm raportet e BE apo fjala e ambasadorit amerikan. A nuk është kjo shenjë se nuk kemi bërë progres? Sipas meje po. Madje di të them se sot, sipas meje, ka regres në këtë drejtim sepse ka më pak se dje institucione të tilla të pavarura sepse dy partitë kryesore që janë të dyja në pushtet sot, dora dorës që e rrisin pushtetin e tyre, kanë ndërtuar një sistem të tillë korruptimi e klientelizmi kur o duhet t’i shërbesh njërës o tjetrës përndryshe ngordh për bukë – gjë që ishte bërë më pak e zhvilluar disa vite më parë kur intelektualët dhe OJQ e me rradhë jetonin shumë më të pavurur (fatkeqësisht në sajë të ndihmave të Perëndimit që sot ose nuk ekzistojnë më ose janë pakrahasimisht më të pakta sesa mundësitë që ka mafja politiko – ekonomike për të korruptuar).
Por ka edhe një shenjë tjetër që tregon se jo vetëm nuk kemi bërë progres, por ndoshta kemi bërë edhe regres. Një nga kriteret kryesore të matjes së progresi, sikurse besoj se mund të bijen dakort edhe evropainët, është ai që lidhet me atë se sa jemi pjekur si shoqëri si klasë politike gjithashtu. Dhe një nga shenjat e pjekurisë së klasës sonë politike është edhe mënyra se si reagojmë ndaj një raporti të tillë ku duket sheshit se ka edhe mjaft kritika. Po të lexosh raportin me kujdes do të vesh re se atje për shumë nga çështjet më problematike të vendit, si lufta kundër korrupsionit, krimit të organizuar, trafiqeve të drogës e prostitucionit, të ndotjes së ambjentit është përdorur togfjalëshi “limited progress”. Fjalë për fjalë ky do të përkthej “progres i kufizuar”, por më shqip duhet përkthyer “progres i pakët” apo “progres modest” siç përdoret në ndonjë paragraf tjetër. Për këdo që njeh gjuhën diplomtike është e qartë se këtu kemi të bëjmë me një mënyrë eufemike për të kritikuar, për të thënë se nuk jemi të kënaqur se kërkohet shumë më tepër. E këtu dua të ngulmoj se veçanërisht mazhoranca në pushtet, por edhe opozita, nëse do të gëzonin pjekurinë për të ciën bëj fjalë, do të duhej të reagonin ndaj këtyre vlerësimeve jo duke i injoruar ato, sikurse bën mazhoranca dhe as duke i mbitheksuar ato si kritika vetëm ndaj qeverisë siç bën opozita, por duke reflektuar mbi to, duke venë gishtin mbi përgjegjësitë vetiake, e duke falenderuar për to. Kush bën një punë dhe synon ta vazhdojë atë duke e përmirësuar kërkon të dijë se çfarë ka bërë mirë dhe çfarë keq në mënyrë që të korrigjojë veten. Kurse këta tanët kapen tek ndonjë fjalë e mirë për t’ua tundur atë si flamur fitoreje shqiptarëve apo tek ndonjë fjalë e keqe për ta përdorur si stërkëmbësh për kundërshtarin. Në këtë aspekt klasën e sotme politike e shoh jo më të pjekur, por gjithnjë e më të degraduar, sepse gjithnjë e më të paaftë për të dëgjuar kritikën, e prandaj me shpresa “modeste” për të na sjellë progres. (Korrieri, 11 Nëntor 2008)