Duke lexuar akuzat e socialistit Petro Koçi se ministri aktual i brendshëm, demokrati Olldashi, ka pasur komisionerë njerëz të inkriminuar të cilët e kanë ndihmuar në betejën e tij elektorale kundër ish ministrit socialist Duka, të cilin Berisha e ka cilësuar “duka i krimit”, nuk mund të mos mendosh, përtej vërtetësisë apo pavërtetësisë së këtyre akuzave, për një fenomen që ka karakterizuar politikën shqiptare që nga fillimi i këtij tranzicioni dhe që sot vazhdon të mbetet rreziku më i madh për vendin. E kam fjalën për rrezikun që lufta për pushtet midis dy partive kryesore të zhvillohet duke pasur të dyja në prapavijë politikën klienteliste, ku një peshë të madhe zenë njerëzit e krimit, ekonomia informale dhe “të fortë” gjithfarësoj, të cilët, nga ana e tyre, determinojnë vendimet dhe sjelljet e politikanëve. Pikërisht kjo ka bërë që në vend të sundojë një sistem ku struktura ekonomike informale dhe kriminale determinon një superstrukturë (politike, të drejtësisë, mediatike etj.) në shërbim të saj ose me fjalë të tjera shteti i kapur nga mafja.
Për këdo që kërkon të shohë realitetin në zy nuk ka dyshim se PD-ja zor se do t’i kishte fituar zgjedhjet elektorale pa pasur edhe mbështetjen e një kategorie që këtë mbështetje nuk ia dha për atë se po premtonte vendosjen e shtetit ligjor në Shqipëri, por sepse, me marrjen e pushtetit, do të mund të kishte ato përfitime që deri dje i kanë pasur disa parpavija krimi e ekonomije informale të PS-së, (ashtu sikurse nuk ka dyshim se një pjesë e kësaj prapavije socialiste ka filluar të këputë lidhjet e vjetra për të krijuar lidhje me pushtetin e ri.)
Por, nga ana tjetër, nuk ka as më të voglin dyshim se PD-ja nuk do t’i fitonte kurrë zgjedhjet sikur gara e saj me PS të ishte thjeshtë dhe vetëm garë midis dy prapavijash të tilla. Madje është e sigurtë se PD-ja i fitoi zgjedhjet pikërisht sepse shumica e shqiptarëve besoi se pasi të vinte në pushtet do të luftonte baronët e krimit dhe se PS-ja, ndonëse i kishte shumë më të forta prapavijat e krimit, i humbi ato mu për shkak të të tyre. Le të kujtojmë se përzgjedhja e kandidatëve për deputet të PD-së, ndryshe nga të PS-së, u bë duke përjashtuar maksimalisht futjen në listat e kandidatëve për deputetë të personave të dyshimtë përsa i përket pasurisë dhe pasurimit.
Pas 100 ditësh të PD në pushtet mund të bësh vlerësime pozitive dhe negative për qeverinë aktuale dhe mazhorancën parlamentare, në gjithfarë aspektesh, por thelbësor mbetet vlerësimi i asaj që shprehën votuesit pro PD-së (dhe LSI-së) më 3 korrik: sa është realizuar vota e shqiptarëve për të filluar një proces të vendosjes së shteti ligjor në Shqipëri, të çlirimit të shteti prej kapjes nga mafja?
Në këtë aspekt sot pas 100 ditësh mund të thuash se në PD janë ravijëzuar dukshëm dy rryma që bashkjetojnë në kundërshti me njëra tjetrën, por ende pa konflikt të hapur me njëra tjetrën dhe pa një perspektivë të qartë se cila do të fitojë. Njëra rrymë është ajo që kërkon të qëndrojë konsekuente përsa i përket premtimeve të dhëna për instalimin e shtetit ligjor në Shqipëri lidhur kjo kryesisht me linjën e luftës kundër korrupsionit. Nuk mungojnë akte të ndryshme që e shprehin këtë. Garanti kryesor i kësaj linje duket se është Berisha me mitin e tij si njeri i pakorruptueshëm materialisht. Nuk mungojnë gjithashtu edhe sinjale të qarta politike që i janë dhënë institucioneve që duhet të jenë në ballë të kësaj lufte.
Rryma tjetër është ajo që kërkon të konkurrojë atë që bënë socialistët duke tentuar të marrë si të thuash në dorë makinën e korrupsionit nëpërmjet krijimit të këmbëve të tjera të saj të lidhura me PD-në, këputjen e këmbëve të pashkulshme nga PS-ja si dhe përpjekjen për kalimin nga krahu i PD-së të një numri këmbësh më fleksibile. Nuk mungojnë gjithashtu shenja të dukshme të ekzistencës së kësaj rryme.
Nuk mund të mungojë midis këtyre dy rrymave edhe një kategori e cila do të orientohet nga ajo që do të mbizotërojë.
Problemi është se nga ballafaqimi dhe fitorja e njërës prej këtyre dy rrymave në PD do të varen edhe fatet e vendit për një kohë jo të shkurtër, madje edhe tendenca për nga do të shkojë vendi, për më mirë apo për më keq. Dhe rreziku i fitores së rrymës që kërkon ruajtjen e linjës së vjetër është shumë i madh. Veçanërisht po të kesh parasysh se jashtë asaj pjese të PD-së që kërkon vendosjen e shtetit ligjor ekziston një tërësi aktorësh politikë, ekonomikë, të administratës e mediatikë, me në krye fatkeqësisht opozitën socialiste, tejet të infektuar nga sistemi i korrupsionit, që nuk kanë asnjë interes që vendi të futet në shinat e ligjit sepse kjo do të thoshte falimentim e dështim për shumicën e tyre. Këtyre i duhet shtuar edhe rryma brenda PD-së që qysh para zgjedhjeve fitoren e shihte si një mundësi “shpërndarjeje” më “të drejtë” të përfitimeve që sjell krimi ekonomik të cilën (“shpërndarje”) socialistët e kishin kthyer thuajse tërësisht në favor të tyre. Nuk ka pikë dyshimi gjithashtu se kultura politike e shumicës së PD-istëve nuk mund të ndryshojë nga ajo e socialistëve, - si shqiptarë të mirë që janë të dy palët, - sipas së cilës (kulturë) hyrja në politikë shihet thjesht dhe vetëm si mjet përfitimi personal dhe kaq. Nuk mungon edhe një pjesë, besoj më e vogël, që thjesht nuk ka besim tek suksesi apo efikasiteti i rrymës së “puritanëve” pa “mbështetjen” e segmenteve të së dytës.
Për të hedhur pak dritë në favor të atyre që luftojnë që vendi të ecë përpara dhe jo të degradojë edhe më tej, mendoj se PD duhet të ndërgjegjësohet se zgjedhja e linjës së ruajtjes së sistemit të korrupsionit do të thotë dështim i garantuar i saj jo vetëm në kuptimin e misionit historik të premtuar për ta kthyer politikën nga grabitje të njerëzve në shërbim ndaj tyre, por edhe në kuptimin e thjeshtë të mbijetesës në pushtet.
Së pari duhen ndërgjegjësuar ata që mendojnë se mund të bëhen të dyja edhe ca punë të mira edhe përfitimet e paligjëshme. Nuk ka mjet më të mirë për ndërgjegjësimin e tyre sesa ftesa që të kenë parasysh eksperiencën e socialistëve. Ajo eksperiencë provoi se filozofia e bërjes së të dyjave degjeneroi shumë shpejt në favor të grabitjes duke e çuar vendin nga korrupsioni i thjeshtë i politikanëve në kapjen e shtetit nga mafja. Shkaku është shumë i qartë: politika si shërbim dhe politika si mashtrim dhe vjedhje janë dy principe që përjshtojnë njëri tjetrin, që nuk mund të bashjetojnë me njëri tjetrin. Nuk mund të bashkëjetojnë me njëri tjetrin edhe bashkëpunimi me mafjen edhe vendosja e shtetit ligjor. Me këtë nuk dua të them se një shoqëri ose mund të jetë krejtësisht e pastër ose krejtësisht e korruptuar; as se pastrimi duhet bërë me çdo çmim, edhe kërcënimin e lirisë. Asnjëherë të mos harrojmë parabolën e Krishtit me atë bujkun që kërkonte të pastronte totalisht fushën me grurë nga egjra dhe, duke shkulur tërë egjrën, prishi edhe grurin. Por, nga ana tjetër, duhet të jemi të qartë se nuk mund të ndërtohet dot një shoqëri ku të kenë legjitimitet, madje të bashkohen tek i njëjti individ, si njeriu i ndershëm edhe vjedhësi sikurse tentuan ta bëjnë thuajse hapur fare socialistët me në krye Nanon dhe Ramën duke instaluar për këtë edhe sistemin e pandëshkueshmërisë për politikanët. Të gjithë e dinë parullën që u hap në kohën e socialistëve: të gjithë vjedhin por ky/këta të paktën bëjnë edhe ca punë. Kjo rezultoi katastrofike sepse bari i keq i vjedhjes pati një efekt katastrofik në një fushë ku gruri sapo ishte mbjellë.
Së dyti duhen ndërgjegjësuar ata që thjesht mendojnë të konkurrojnë socialistët në ngarjen e makinës që kanë krijuar. Ka edhe më shumë argumente për t’i bindur ata se dështimin e kanë të sigurtë. Po mundohem të rreshtoj vetëm disa prej tyre:
- PD-ja nuk mund ta fitojë dot këtë konkurrencë për arësye se nuk mund t’i mundë socialistët në ngarjen e një makine që e kanë ndërtuar ata, të cilës ia dinë tërë marifetet, pikat ku duhet “grasatuar” e ku i duhet hedhur vaj etj., etj.
- Sistemi i ekonomisë spekulative informale i bazuar në abuzimin mbi pronën publike nëpërmjet privatizimeve e lejeve abuzive të ndërtimit, kontrabandës e krijimit të mundësive të futjes në qarkulim të parasë së pisët, të trafiqeve gjithfarëshe është në kurbën e vet rënëse dhe jo ngjitëse siç ishte në kohën e socialistëve.
- Berisha si tipologji politikani mund të ketë dhjetra të meta e veti, por kurrsesi nuk mund të ketë vetinë apo të metën e paturpërsisë proverbiale tashmë të Nanos dhe Ramës për të mashtruar e për të hyrë në afera korruptive me këdo dhe për të shitur e blerë gjithshka, veçanërisht mediat.
- Së fundi, nuk duhet të harrojmë se karta e vetme që e solli PD në pushtet është ajo e premtimit në luftën kundër korrupsionit. Në rast se do të jepen shenjat e para se kjo ka rënë atëhere njerëzit do t’i pushtojë një zhgënjim të madh që do të ketë efekte dramatike për kredibilitetin e saj.
Ja pse të gjitha arsyetimet afatshkurtëra dhe afatgjata të çojnë në përfundimin se PD nuk ka rrugë tjetër veçse atë të zgjedhjes së linjën më vështirë, atë të mbajtjes së premtimit për instalim të shteti ligjor dhe të luftës për çmontimin e sistemit të korrupsionit. Por, nga ana tjetër, kjo është edhe linja më e lehtë, jo vetëm pse më e lehta moralisht, por edhe pse ka mbështetjen më të gjere nga opinioni publik i brendshëm dhe ndërkombëtar si dhe pse në terma afatgjata është linja ku domosdo do të jemi të detyruar të futemi pavarësisht nga vullnete e mbrapshta të aventurierëve të politikës dhe të ekonomisë. (Korrieri, 24 dhjetor, 2005)
Për këdo që kërkon të shohë realitetin në zy nuk ka dyshim se PD-ja zor se do t’i kishte fituar zgjedhjet elektorale pa pasur edhe mbështetjen e një kategorie që këtë mbështetje nuk ia dha për atë se po premtonte vendosjen e shtetit ligjor në Shqipëri, por sepse, me marrjen e pushtetit, do të mund të kishte ato përfitime që deri dje i kanë pasur disa parpavija krimi e ekonomije informale të PS-së, (ashtu sikurse nuk ka dyshim se një pjesë e kësaj prapavije socialiste ka filluar të këputë lidhjet e vjetra për të krijuar lidhje me pushtetin e ri.)
Por, nga ana tjetër, nuk ka as më të voglin dyshim se PD-ja nuk do t’i fitonte kurrë zgjedhjet sikur gara e saj me PS të ishte thjeshtë dhe vetëm garë midis dy prapavijash të tilla. Madje është e sigurtë se PD-ja i fitoi zgjedhjet pikërisht sepse shumica e shqiptarëve besoi se pasi të vinte në pushtet do të luftonte baronët e krimit dhe se PS-ja, ndonëse i kishte shumë më të forta prapavijat e krimit, i humbi ato mu për shkak të të tyre. Le të kujtojmë se përzgjedhja e kandidatëve për deputet të PD-së, ndryshe nga të PS-së, u bë duke përjashtuar maksimalisht futjen në listat e kandidatëve për deputetë të personave të dyshimtë përsa i përket pasurisë dhe pasurimit.
Pas 100 ditësh të PD në pushtet mund të bësh vlerësime pozitive dhe negative për qeverinë aktuale dhe mazhorancën parlamentare, në gjithfarë aspektesh, por thelbësor mbetet vlerësimi i asaj që shprehën votuesit pro PD-së (dhe LSI-së) më 3 korrik: sa është realizuar vota e shqiptarëve për të filluar një proces të vendosjes së shteti ligjor në Shqipëri, të çlirimit të shteti prej kapjes nga mafja?
Në këtë aspekt sot pas 100 ditësh mund të thuash se në PD janë ravijëzuar dukshëm dy rryma që bashkjetojnë në kundërshti me njëra tjetrën, por ende pa konflikt të hapur me njëra tjetrën dhe pa një perspektivë të qartë se cila do të fitojë. Njëra rrymë është ajo që kërkon të qëndrojë konsekuente përsa i përket premtimeve të dhëna për instalimin e shtetit ligjor në Shqipëri lidhur kjo kryesisht me linjën e luftës kundër korrupsionit. Nuk mungojnë akte të ndryshme që e shprehin këtë. Garanti kryesor i kësaj linje duket se është Berisha me mitin e tij si njeri i pakorruptueshëm materialisht. Nuk mungojnë gjithashtu edhe sinjale të qarta politike që i janë dhënë institucioneve që duhet të jenë në ballë të kësaj lufte.
Rryma tjetër është ajo që kërkon të konkurrojë atë që bënë socialistët duke tentuar të marrë si të thuash në dorë makinën e korrupsionit nëpërmjet krijimit të këmbëve të tjera të saj të lidhura me PD-në, këputjen e këmbëve të pashkulshme nga PS-ja si dhe përpjekjen për kalimin nga krahu i PD-së të një numri këmbësh më fleksibile. Nuk mungojnë gjithashtu shenja të dukshme të ekzistencës së kësaj rryme.
Nuk mund të mungojë midis këtyre dy rrymave edhe një kategori e cila do të orientohet nga ajo që do të mbizotërojë.
Problemi është se nga ballafaqimi dhe fitorja e njërës prej këtyre dy rrymave në PD do të varen edhe fatet e vendit për një kohë jo të shkurtër, madje edhe tendenca për nga do të shkojë vendi, për më mirë apo për më keq. Dhe rreziku i fitores së rrymës që kërkon ruajtjen e linjës së vjetër është shumë i madh. Veçanërisht po të kesh parasysh se jashtë asaj pjese të PD-së që kërkon vendosjen e shtetit ligjor ekziston një tërësi aktorësh politikë, ekonomikë, të administratës e mediatikë, me në krye fatkeqësisht opozitën socialiste, tejet të infektuar nga sistemi i korrupsionit, që nuk kanë asnjë interes që vendi të futet në shinat e ligjit sepse kjo do të thoshte falimentim e dështim për shumicën e tyre. Këtyre i duhet shtuar edhe rryma brenda PD-së që qysh para zgjedhjeve fitoren e shihte si një mundësi “shpërndarjeje” më “të drejtë” të përfitimeve që sjell krimi ekonomik të cilën (“shpërndarje”) socialistët e kishin kthyer thuajse tërësisht në favor të tyre. Nuk ka pikë dyshimi gjithashtu se kultura politike e shumicës së PD-istëve nuk mund të ndryshojë nga ajo e socialistëve, - si shqiptarë të mirë që janë të dy palët, - sipas së cilës (kulturë) hyrja në politikë shihet thjesht dhe vetëm si mjet përfitimi personal dhe kaq. Nuk mungon edhe një pjesë, besoj më e vogël, që thjesht nuk ka besim tek suksesi apo efikasiteti i rrymës së “puritanëve” pa “mbështetjen” e segmenteve të së dytës.
Për të hedhur pak dritë në favor të atyre që luftojnë që vendi të ecë përpara dhe jo të degradojë edhe më tej, mendoj se PD duhet të ndërgjegjësohet se zgjedhja e linjës së ruajtjes së sistemit të korrupsionit do të thotë dështim i garantuar i saj jo vetëm në kuptimin e misionit historik të premtuar për ta kthyer politikën nga grabitje të njerëzve në shërbim ndaj tyre, por edhe në kuptimin e thjeshtë të mbijetesës në pushtet.
Së pari duhen ndërgjegjësuar ata që mendojnë se mund të bëhen të dyja edhe ca punë të mira edhe përfitimet e paligjëshme. Nuk ka mjet më të mirë për ndërgjegjësimin e tyre sesa ftesa që të kenë parasysh eksperiencën e socialistëve. Ajo eksperiencë provoi se filozofia e bërjes së të dyjave degjeneroi shumë shpejt në favor të grabitjes duke e çuar vendin nga korrupsioni i thjeshtë i politikanëve në kapjen e shtetit nga mafja. Shkaku është shumë i qartë: politika si shërbim dhe politika si mashtrim dhe vjedhje janë dy principe që përjshtojnë njëri tjetrin, që nuk mund të bashjetojnë me njëri tjetrin. Nuk mund të bashkëjetojnë me njëri tjetrin edhe bashkëpunimi me mafjen edhe vendosja e shtetit ligjor. Me këtë nuk dua të them se një shoqëri ose mund të jetë krejtësisht e pastër ose krejtësisht e korruptuar; as se pastrimi duhet bërë me çdo çmim, edhe kërcënimin e lirisë. Asnjëherë të mos harrojmë parabolën e Krishtit me atë bujkun që kërkonte të pastronte totalisht fushën me grurë nga egjra dhe, duke shkulur tërë egjrën, prishi edhe grurin. Por, nga ana tjetër, duhet të jemi të qartë se nuk mund të ndërtohet dot një shoqëri ku të kenë legjitimitet, madje të bashkohen tek i njëjti individ, si njeriu i ndershëm edhe vjedhësi sikurse tentuan ta bëjnë thuajse hapur fare socialistët me në krye Nanon dhe Ramën duke instaluar për këtë edhe sistemin e pandëshkueshmërisë për politikanët. Të gjithë e dinë parullën që u hap në kohën e socialistëve: të gjithë vjedhin por ky/këta të paktën bëjnë edhe ca punë. Kjo rezultoi katastrofike sepse bari i keq i vjedhjes pati një efekt katastrofik në një fushë ku gruri sapo ishte mbjellë.
Së dyti duhen ndërgjegjësuar ata që thjesht mendojnë të konkurrojnë socialistët në ngarjen e makinës që kanë krijuar. Ka edhe më shumë argumente për t’i bindur ata se dështimin e kanë të sigurtë. Po mundohem të rreshtoj vetëm disa prej tyre:
- PD-ja nuk mund ta fitojë dot këtë konkurrencë për arësye se nuk mund t’i mundë socialistët në ngarjen e një makine që e kanë ndërtuar ata, të cilës ia dinë tërë marifetet, pikat ku duhet “grasatuar” e ku i duhet hedhur vaj etj., etj.
- Sistemi i ekonomisë spekulative informale i bazuar në abuzimin mbi pronën publike nëpërmjet privatizimeve e lejeve abuzive të ndërtimit, kontrabandës e krijimit të mundësive të futjes në qarkulim të parasë së pisët, të trafiqeve gjithfarëshe është në kurbën e vet rënëse dhe jo ngjitëse siç ishte në kohën e socialistëve.
- Berisha si tipologji politikani mund të ketë dhjetra të meta e veti, por kurrsesi nuk mund të ketë vetinë apo të metën e paturpërsisë proverbiale tashmë të Nanos dhe Ramës për të mashtruar e për të hyrë në afera korruptive me këdo dhe për të shitur e blerë gjithshka, veçanërisht mediat.
- Së fundi, nuk duhet të harrojmë se karta e vetme që e solli PD në pushtet është ajo e premtimit në luftën kundër korrupsionit. Në rast se do të jepen shenjat e para se kjo ka rënë atëhere njerëzit do t’i pushtojë një zhgënjim të madh që do të ketë efekte dramatike për kredibilitetin e saj.
Ja pse të gjitha arsyetimet afatshkurtëra dhe afatgjata të çojnë në përfundimin se PD nuk ka rrugë tjetër veçse atë të zgjedhjes së linjën më vështirë, atë të mbajtjes së premtimit për instalim të shteti ligjor dhe të luftës për çmontimin e sistemit të korrupsionit. Por, nga ana tjetër, kjo është edhe linja më e lehtë, jo vetëm pse më e lehta moralisht, por edhe pse ka mbështetjen më të gjere nga opinioni publik i brendshëm dhe ndërkombëtar si dhe pse në terma afatgjata është linja ku domosdo do të jemi të detyruar të futemi pavarësisht nga vullnete e mbrapshta të aventurierëve të politikës dhe të ekonomisë. (Korrieri, 24 dhjetor, 2005)
No comments:
Post a Comment