Në një shkrim tuaj të fundit për debatin rreth Nëne Terezës dhe monumentit të saj në Shkodër thoni se është problematike përpjekja për përcaktimin identitatar të qytetit duke përdorur Nënë Terezën, duke e përligjur në një farë mënyre reagimin e Muslimanëve të Shkodrës. Nga ana tjetër ju Lubonja që jeni një laik tipik, a nuk ju shqetëson çështja që nesë do të fillojnë të pyesim komunitetet fetare për arkitekturën, rregullimin e territorit, ndoshta shumë shpejt ata do të fillojnë të na kërkojmë të ndërhyjmë tek tekstet shkollore, legjislacioni, kodi i familjes e kështu me radhe. A mund të trajtohet reagimi i komunitetit mysliman të Shkodres si një përpjekje e hapsiresës fetare "për t’i marrë territore" hapsirës publike?
Meqë më quajtët “laik tipik”, çka nuk e mohoj, po e shpjegoj se çdo të thotë kjo për mua. Koncepti “laik” është shumë i gjerë. Historia e tij dhe e ndryshimit të tij fillon që në mesjetë dhe ka ambiguitetet e veta, por duke e përkufizuar shkurt kuptimin modern të tij do të thoja se sot me qëndrim laik nënkuptojmë një qëndrim kritik dhe antidogmatik, që niset nga presupozimi se askush nuk mund të pretendojë se zotëron të vërtetën absulute, që inspirohet nga vlerat e pluralizmit, të lirisë dhe tolerancës, me një fjalë që mbështet principin e autonomisë reciproke të aktiviteteve njerëzore qofshin këto fetare ose jo. Me laik kuptojmë, gjithashtu, edhe qëndrimin e një individi që arsyeton apo ka një vizion mbi botën të pavarur nga ai fetar, që nuk mbështetet tek Zoti. Njëra nuk është në kundërshtim me tjetrën dhe personalishte gjej veten tek të dy këto qëndrime. Kam vizionin tim për botën pa dyshim, që nuk përputhet me atë fetar, të cilin edhe e shpreh duke dashur kështu ta ndaj me të tjerë, por gjithë duke respektuar të drejtën e të tjerëve për të patur vizionin e tyre.
Çështja që ngrini ju ka të bëjë me shtetin laik. Dhe kur flitet për shtet laik bëhet fjalë për një shtet që, duke patur parasysh ekzistencën e shumllojshmërisë së opinioneve dhe besimeve, ngulmon se shteti duhet të ruajë një neutralitet të rreptë përsa i përket çështjeve ideologjike dhe fetare. Pra me shtet laik nuk duhet të kuptojmë diçka që është kundër komuniteteve fetare, as zotëruesin e hapësirave të ndara nga hapësirat e këtyre komuniteteve dhe as shtetin komunist që kemi pasur. Me shtet laik duhet të kuptojmë një formë organizimi të shoqërisë që ka lindur pikërisht nga nevoja e mbrojtjes të të gjithë komuniteteve të ndryshme në një shoqëri duke respektuar autonominë e tyre. E në këtë kuptim edhe ata që kanë një vizion fetar për botën sot në Evropë janë për shtetin laik. Edhe ata mund të vetëquhen laikë, në kuptimin e parë, por jo të dytë. Përndrsyhe do të ishin integralistë.
Ajo çka kam vënë unë në dukje në shkrimin tim është se shteti ynë ka cënuar pikërisht laicitetin e tij duke kërkuar të kryejë një akt që, nga një komunitet, perceptohet si prishje e neutralitetit. A është apo nuk është prishje e neutralitetit ideja e restaurimit nga ana e shtetit të një monumenti kulture që në fillim ka qenë kishë dhe pastaj është bërë xhami për disa shekuj duke e kthyer atë vetëm në kishë, siç u fol për monumentin në kalanë e Shkodrës? Besoj se po. Përsa i përket idesë së vënies së monumentit të Nënë Terezës në hyrje të Shkodrës çështja vjen e komplikohet sipas meje edhe më shumë. Sepse për katolikët e Shkodrës duket se ajo është më shumë një simbol fetar, ose kështu perceptohet nga komuniteti musliman, e në këtë rast pushteti lokal, duke e vënë në hyrje të qytetit, duket sikur kërkon t’i japë qytetit identitetin e një komuniteti për të sfiduar tjetrin. E kjo duhet evituar. Ashtu siç duhej evituar, sipas mendimit tim, ngritja e një xhamie aq të madhe në mes të Shkodrës disa vjet më parë. Mirëpo pushteti – edhe ai qendror në këtë rast – pretendon se ajo është simbol kombëtar, me fjalë të tjera i ideologjisë nacionaliste. Mirëpo edhe këtu duhet patur kujdes se nuk jemi më në kohën e mbizotërimit të një ideologjie dhe aq më pak në kohën e kundërvënies së njërës ndaj tjetrës. Nuk mund të bëhet kombëtare diçka që nuk e pranon një pjesë jo e vogël e kombit ose që pikërisht se keqpërdoret e refuzon një pjesë jo e vogël e kombit.
Përsa i përket pyetjes nëse mund të trajtohet reagimi i komunitetit mysliman të Shkodres si një përpjekje e hapsiresës fetare "për t’i marrë territore" hapsirës publike - çka do të quhej prirje integraliste - them se deri tani unë e shoh këtë komunitet në vetmbrojtje nga një lloj prirjeje, sipas meje e gabuar, e politikës shtetërore për të prishur neutralitetin, pra edhe laicitetin në favor të fesë katolike me idenë se kështu mund të na pranojë më lehtë Perëndimi. Gjë që, sikurse e kam shtjelluar edhe herë tjetër, bazohet mbi një keqkuptim të madh të identitetit perëndimor. Prandaj ngulmoj se vetëm duke mbrojtur fort neutralitetin ne sigurojmë po ashtu që edhe shkollat tona edhe Kodi ynë Penal edhe “hapësirat tona publike” të ruajnë laicitetin me një fjalë që shteti ynë të ruajë laicitetin, çka për Shqipërinë veçanërisht ka qenë dhe mbetet kusht themelor i mbijetesës.
Ka një replikë shumë të vrullshme në media mes kryeministrit Berisha dhe deputetit Spartak Ngjela. Ka shumë komente dhe analiza të cilat e përfaqasin këtë ngjarje me traditen e shizmave politike në PD, që kanë qenë të shumta në këto 15 vjet. Nga ana tjetër Ngjela ka qenë personazh i jetës publike dhe politike prej shumë e shumë vitesh. Çfarë nuk ngjason në këtë debat me më parë dhe a mendoni se mund të flasim për "një fenomen Ngjela"?
Gjej tek ky debat shumë më tepër fenomene të vjetra sesa ndonjë fenomen të ri. Por gjej edhe fenomene të reja.
Gjej më së pari një fenomen shumë të përhapur në politikë jo vetëm tek ne. Atë që përpara marrjes së pushtetit i shohim politikanët e një koalicioni, por edhe brenda një partie, shumë më të prirur për tu afruar me njëri tjetrin në emër të fitores ndaj kundërshtarit dhe pastaj fenomenin e largimit për shkak të luftës për pushtet, ambicjeve individuale apo të grupeve të ndryshme. Në botën demokratike janë disa principe të përbashkëta identiteti dhe përfaqësimi që i filtrojnë dhe i frenojnë ambicjet personale; tek ne në mungesë të tyre këto fenemene bëhen çështje thjeshtë personale.
Gjej po ashtu fenomenin e njëshit që sa më shumë rri në pushtet aq më shumë përqëndron pushtet rreth vetes dhe eliminon apo largon rivalët.
E ka provuar këtë edhe pas 92-shi edhe pas 97-ta.
Gjithsesi, nëse do të bëj një krahasim me shizmat e PD në periudhën e parë të qeverisjes së Berishës shoh disa ndryshime të rëndësishme. Në atë kohë ndarja u bë kryesisht për shkak të autoritarizmit të Berishës. Individë apo grupimet që u larguan kishin pa dyshim ambicjet e tyre dhe pakënaqësitë e tyre, por, sipas meje, ata kishin shumë më tepër të drejtë të largoheshin sepse agresiviteti i Berishës në atë kohë për të akumuluar pushtet ishte shumë i madhe edhe pse, sipas meje, ai ishte shumë më i pasigurtë se tani sepse qenë të gjithë në fillimet e veta të karrierës. Kështu që një figurë agresive si Berisha në atë kohë bashkoi shumë vetë kundër tij në emër, le të themi, të disa të drejtave themelore aq sa u krijuan disa parti që pretendonin të përfaqësonin më mirë idealet demokratike..
Nuk më duket se është kjo situata e sotme. Tani Berishën e shoh shumë më të sigurtë në pushtetin e tij brenda PD-së për arsye se tetë vjet në krye të saj si kryeopozitar me meritën kryesore që e risolli në pushtet e kanë konsoliduar shumë, pavarësisht se i ka mbetur prirja e vjetër për të kontrolluar gjithshka e për të delegaur pak. Më anë tjetër e shoh shumë më të kompleksuar për të mos përsëritur intolerancat e mëparëshme. Kurse më anë tjetër, sulmet që i vijnë brenda partisë si ky i findit i Ngjelës, apo nga disa koalicionistë, nuk më duket se i vijnë në emër të disa idealeve apo të drejtave themelore, por nga një fenomen i ri që do ta quaja dushkizimi i politikës. E kam fjalën se tani nuk bindem dot se largimet apo shizmat e mundshme mund të kenë motiv shkeljen e demokracisë në parti apo disa të drejta dhe aq më pak më duket se synojnë krijimin e partive me ideale më të qëndrueshme. Tani, pra, sipas meje, kemi një fenomen që tashmë është bërë gati i rëndomtë në klasën tonë politike. Atë që politikanët kërkojnë copën që u takon përndryshe largohen ose të fusin në krizë. Ne po kërkojmë aftësinë e opozitës për të ndërprerë konfliktualitetin e për tu ulur e për të dialoguar kurse mua nuk më rezulton se janë bërë përpjekje nga Ngjela për tu ulur brenda partisë së tij, sëbashku me grupin që ai pretendn se përfaqëson, për të korrigjuar këta ligje që qeveria i paska hrtuar gabim. Përkundrazi më duket sikur defektet e tyre kanë shërbyer si pretekst për të filuar luftën për shkak të pakënaqësive të karrierës. Dhe shkaku kryesor i kësaj gjendje qëndron në atë se është krijuar një klasë politikanësh që nuk përfaqësojmë më askënd përveçse asaj kaste që edhe më parë në këtë rubrikë e kam quajtur kasta e regjimit mediatik. Janë nja 5000 veta në këtë vend për të cilët ka interes politika dhe loja politike dhe ndryshimi i pushtetit politik. Ndërsa sikur politikanët tanë të kishin prapa jo këta 5000 vetë por parti që nga ana e tyre do të përfaqësonin shtresa të caktuara social ekonomike atëhere do të mendoheshin shumë për të kërcyer sa andej këtej.
Shkurt unë e gjej alarm fallso, të maniupular, tezën se Berisha po na çon në kohën e tij të parë të shizmave për shkak të autoritarizmit të tij. Për mua, pa e hequr vëmendjen nga rreziku i autoritarizmit të Berishës, ashtu sikurse nuk e kemi hequr nga ai i Metës, Nanos, Ramës, rreziku kryesor mbetet degradimi i autoritetit të shtetit deri në atë pikë sa askush nuk ka frikë të përgjojë Kryeministrin, Kryetaren e Kuvendit e të tallet me ta në një emision satirik. Çfarë autoritarizmi është ky? Për mua rreziku më i madh janë ata që synojnë ta mbajnë autoritetin e shtetit e të ligjit në këtë gjendje të mjeruar ku ndodhet.
Edhe një herë për zgjedhjet në Itali ku duket se Prodi dhe koalicioni . tij ka më shumë shanse. Më thoni ju lutem ngjizja sërish e së majtës Italiane pak a shumë me të njejtat personazhe si 15 vjet të fundit a mundet të shërbejë si një model për të majtën shqiptare, ku duket ka një rezistencë të madhe për të përtërirë përsonazhet e saj?
Kësaj pyetjeje i jam përgjegjur edhe një herë. Po përpiqem të shtoj diçka që nuk e kamë thënë herën e parë. Politika në Itali është bipolarizuar. mirëpo ndërkaq nuk ka dy parti të mëdha si në SHBA, por ka dy koalicione të mëdha. Karakteristikë e këtij bipolarizmi është se të dy palët kërkojnë të bashkojnë shumëçka të ndryshme në ato që sot quhen qendra e djathtë dhe qendra e majtë. Në qendrën e djathtë sheh të bashkuar që nga socialistët e De Michelis deri tek fashistët e Alessandra Musolinit. Në qendrën e majtë gjen sëbashku komunistë të Bertinotit dhe demokristianë të Rutelit. Nga modeli bipolar amerikan ndërkaq është synuar nxjerrja e një lideri të fortë në të dy palët. Qendra e majtë nxorri Prodin sepse ai kishte dimensionin më të madh përbashkues të këtyre ekstremeve. Dhe projektin e kanë që pas zgjedhjeve të krijojnë një parti të madhe Demokratike si në SHBA. Qendra e djathtë e filloi me stilin e tre pykave, duke përdorur një fjalor futbollistik, Berlusconi, Casini dhe Fini, që janë tre liderët e tre partive më të mëdha të qendrës së djathtë. Por së fundi Berlusconi e prishi në një farë mënyre paktin dhe u lëshua vetëm në krye të fushatës elektorale.
Kjo klasë politike në fakt është klasa e re që lindi pas tangentopolit, dmth. pas viteve 90 dhe politikanë si Casini e Fini, apo Ruteli apo Veltroni që janë paksa mbi 50 vjeçarë konsiderohen se janë e ardhmja e politikës. Madje synimi duket se është që duhet të vijë edhe në Itali si në SHBA apo Angli koha kur qeverisin 50 vjeçarët jo 60 – 70 vjeçarët. Por ama 50 vjeçarë jo 30 vjeçarë siç i kemi nxjerrë ne në krye të vendit. Prandaj, sipas meje, poblemi i klasës sonë politike nuk është as mosha e madhe dhe as karriera e gjatë, por mendja e shkurtër politike që i ka diskredituar dhe fakti që thashë më sipër se janë shndrruar në lojtarët politikë të një kaste 5000 vetësh që edhe ajo është mjaft e diskredituar për shkak se nuk ka asnjë lidhje me pjesën tjetër të shoqërisë përveçse që e grabit atë përditë. (Rubrika Perpjekja, Standart, 8 prill)
Meqë më quajtët “laik tipik”, çka nuk e mohoj, po e shpjegoj se çdo të thotë kjo për mua. Koncepti “laik” është shumë i gjerë. Historia e tij dhe e ndryshimit të tij fillon që në mesjetë dhe ka ambiguitetet e veta, por duke e përkufizuar shkurt kuptimin modern të tij do të thoja se sot me qëndrim laik nënkuptojmë një qëndrim kritik dhe antidogmatik, që niset nga presupozimi se askush nuk mund të pretendojë se zotëron të vërtetën absulute, që inspirohet nga vlerat e pluralizmit, të lirisë dhe tolerancës, me një fjalë që mbështet principin e autonomisë reciproke të aktiviteteve njerëzore qofshin këto fetare ose jo. Me laik kuptojmë, gjithashtu, edhe qëndrimin e një individi që arsyeton apo ka një vizion mbi botën të pavarur nga ai fetar, që nuk mbështetet tek Zoti. Njëra nuk është në kundërshtim me tjetrën dhe personalishte gjej veten tek të dy këto qëndrime. Kam vizionin tim për botën pa dyshim, që nuk përputhet me atë fetar, të cilin edhe e shpreh duke dashur kështu ta ndaj me të tjerë, por gjithë duke respektuar të drejtën e të tjerëve për të patur vizionin e tyre.
Çështja që ngrini ju ka të bëjë me shtetin laik. Dhe kur flitet për shtet laik bëhet fjalë për një shtet që, duke patur parasysh ekzistencën e shumllojshmërisë së opinioneve dhe besimeve, ngulmon se shteti duhet të ruajë një neutralitet të rreptë përsa i përket çështjeve ideologjike dhe fetare. Pra me shtet laik nuk duhet të kuptojmë diçka që është kundër komuniteteve fetare, as zotëruesin e hapësirave të ndara nga hapësirat e këtyre komuniteteve dhe as shtetin komunist që kemi pasur. Me shtet laik duhet të kuptojmë një formë organizimi të shoqërisë që ka lindur pikërisht nga nevoja e mbrojtjes të të gjithë komuniteteve të ndryshme në një shoqëri duke respektuar autonominë e tyre. E në këtë kuptim edhe ata që kanë një vizion fetar për botën sot në Evropë janë për shtetin laik. Edhe ata mund të vetëquhen laikë, në kuptimin e parë, por jo të dytë. Përndrsyhe do të ishin integralistë.
Ajo çka kam vënë unë në dukje në shkrimin tim është se shteti ynë ka cënuar pikërisht laicitetin e tij duke kërkuar të kryejë një akt që, nga një komunitet, perceptohet si prishje e neutralitetit. A është apo nuk është prishje e neutralitetit ideja e restaurimit nga ana e shtetit të një monumenti kulture që në fillim ka qenë kishë dhe pastaj është bërë xhami për disa shekuj duke e kthyer atë vetëm në kishë, siç u fol për monumentin në kalanë e Shkodrës? Besoj se po. Përsa i përket idesë së vënies së monumentit të Nënë Terezës në hyrje të Shkodrës çështja vjen e komplikohet sipas meje edhe më shumë. Sepse për katolikët e Shkodrës duket se ajo është më shumë një simbol fetar, ose kështu perceptohet nga komuniteti musliman, e në këtë rast pushteti lokal, duke e vënë në hyrje të qytetit, duket sikur kërkon t’i japë qytetit identitetin e një komuniteti për të sfiduar tjetrin. E kjo duhet evituar. Ashtu siç duhej evituar, sipas mendimit tim, ngritja e një xhamie aq të madhe në mes të Shkodrës disa vjet më parë. Mirëpo pushteti – edhe ai qendror në këtë rast – pretendon se ajo është simbol kombëtar, me fjalë të tjera i ideologjisë nacionaliste. Mirëpo edhe këtu duhet patur kujdes se nuk jemi më në kohën e mbizotërimit të një ideologjie dhe aq më pak në kohën e kundërvënies së njërës ndaj tjetrës. Nuk mund të bëhet kombëtare diçka që nuk e pranon një pjesë jo e vogël e kombit ose që pikërisht se keqpërdoret e refuzon një pjesë jo e vogël e kombit.
Përsa i përket pyetjes nëse mund të trajtohet reagimi i komunitetit mysliman të Shkodres si një përpjekje e hapsiresës fetare "për t’i marrë territore" hapsirës publike - çka do të quhej prirje integraliste - them se deri tani unë e shoh këtë komunitet në vetmbrojtje nga një lloj prirjeje, sipas meje e gabuar, e politikës shtetërore për të prishur neutralitetin, pra edhe laicitetin në favor të fesë katolike me idenë se kështu mund të na pranojë më lehtë Perëndimi. Gjë që, sikurse e kam shtjelluar edhe herë tjetër, bazohet mbi një keqkuptim të madh të identitetit perëndimor. Prandaj ngulmoj se vetëm duke mbrojtur fort neutralitetin ne sigurojmë po ashtu që edhe shkollat tona edhe Kodi ynë Penal edhe “hapësirat tona publike” të ruajnë laicitetin me një fjalë që shteti ynë të ruajë laicitetin, çka për Shqipërinë veçanërisht ka qenë dhe mbetet kusht themelor i mbijetesës.
Ka një replikë shumë të vrullshme në media mes kryeministrit Berisha dhe deputetit Spartak Ngjela. Ka shumë komente dhe analiza të cilat e përfaqasin këtë ngjarje me traditen e shizmave politike në PD, që kanë qenë të shumta në këto 15 vjet. Nga ana tjetër Ngjela ka qenë personazh i jetës publike dhe politike prej shumë e shumë vitesh. Çfarë nuk ngjason në këtë debat me më parë dhe a mendoni se mund të flasim për "një fenomen Ngjela"?
Gjej tek ky debat shumë më tepër fenomene të vjetra sesa ndonjë fenomen të ri. Por gjej edhe fenomene të reja.
Gjej më së pari një fenomen shumë të përhapur në politikë jo vetëm tek ne. Atë që përpara marrjes së pushtetit i shohim politikanët e një koalicioni, por edhe brenda një partie, shumë më të prirur për tu afruar me njëri tjetrin në emër të fitores ndaj kundërshtarit dhe pastaj fenomenin e largimit për shkak të luftës për pushtet, ambicjeve individuale apo të grupeve të ndryshme. Në botën demokratike janë disa principe të përbashkëta identiteti dhe përfaqësimi që i filtrojnë dhe i frenojnë ambicjet personale; tek ne në mungesë të tyre këto fenemene bëhen çështje thjeshtë personale.
Gjej po ashtu fenomenin e njëshit që sa më shumë rri në pushtet aq më shumë përqëndron pushtet rreth vetes dhe eliminon apo largon rivalët.
E ka provuar këtë edhe pas 92-shi edhe pas 97-ta.
Gjithsesi, nëse do të bëj një krahasim me shizmat e PD në periudhën e parë të qeverisjes së Berishës shoh disa ndryshime të rëndësishme. Në atë kohë ndarja u bë kryesisht për shkak të autoritarizmit të Berishës. Individë apo grupimet që u larguan kishin pa dyshim ambicjet e tyre dhe pakënaqësitë e tyre, por, sipas meje, ata kishin shumë më tepër të drejtë të largoheshin sepse agresiviteti i Berishës në atë kohë për të akumuluar pushtet ishte shumë i madhe edhe pse, sipas meje, ai ishte shumë më i pasigurtë se tani sepse qenë të gjithë në fillimet e veta të karrierës. Kështu që një figurë agresive si Berisha në atë kohë bashkoi shumë vetë kundër tij në emër, le të themi, të disa të drejtave themelore aq sa u krijuan disa parti që pretendonin të përfaqësonin më mirë idealet demokratike..
Nuk më duket se është kjo situata e sotme. Tani Berishën e shoh shumë më të sigurtë në pushtetin e tij brenda PD-së për arsye se tetë vjet në krye të saj si kryeopozitar me meritën kryesore që e risolli në pushtet e kanë konsoliduar shumë, pavarësisht se i ka mbetur prirja e vjetër për të kontrolluar gjithshka e për të delegaur pak. Më anë tjetër e shoh shumë më të kompleksuar për të mos përsëritur intolerancat e mëparëshme. Kurse më anë tjetër, sulmet që i vijnë brenda partisë si ky i findit i Ngjelës, apo nga disa koalicionistë, nuk më duket se i vijnë në emër të disa idealeve apo të drejtave themelore, por nga një fenomen i ri që do ta quaja dushkizimi i politikës. E kam fjalën se tani nuk bindem dot se largimet apo shizmat e mundshme mund të kenë motiv shkeljen e demokracisë në parti apo disa të drejta dhe aq më pak më duket se synojnë krijimin e partive me ideale më të qëndrueshme. Tani, pra, sipas meje, kemi një fenomen që tashmë është bërë gati i rëndomtë në klasën tonë politike. Atë që politikanët kërkojnë copën që u takon përndryshe largohen ose të fusin në krizë. Ne po kërkojmë aftësinë e opozitës për të ndërprerë konfliktualitetin e për tu ulur e për të dialoguar kurse mua nuk më rezulton se janë bërë përpjekje nga Ngjela për tu ulur brenda partisë së tij, sëbashku me grupin që ai pretendn se përfaqëson, për të korrigjuar këta ligje që qeveria i paska hrtuar gabim. Përkundrazi më duket sikur defektet e tyre kanë shërbyer si pretekst për të filuar luftën për shkak të pakënaqësive të karrierës. Dhe shkaku kryesor i kësaj gjendje qëndron në atë se është krijuar një klasë politikanësh që nuk përfaqësojmë më askënd përveçse asaj kaste që edhe më parë në këtë rubrikë e kam quajtur kasta e regjimit mediatik. Janë nja 5000 veta në këtë vend për të cilët ka interes politika dhe loja politike dhe ndryshimi i pushtetit politik. Ndërsa sikur politikanët tanë të kishin prapa jo këta 5000 vetë por parti që nga ana e tyre do të përfaqësonin shtresa të caktuara social ekonomike atëhere do të mendoheshin shumë për të kërcyer sa andej këtej.
Shkurt unë e gjej alarm fallso, të maniupular, tezën se Berisha po na çon në kohën e tij të parë të shizmave për shkak të autoritarizmit të tij. Për mua, pa e hequr vëmendjen nga rreziku i autoritarizmit të Berishës, ashtu sikurse nuk e kemi hequr nga ai i Metës, Nanos, Ramës, rreziku kryesor mbetet degradimi i autoritetit të shtetit deri në atë pikë sa askush nuk ka frikë të përgjojë Kryeministrin, Kryetaren e Kuvendit e të tallet me ta në një emision satirik. Çfarë autoritarizmi është ky? Për mua rreziku më i madh janë ata që synojnë ta mbajnë autoritetin e shtetit e të ligjit në këtë gjendje të mjeruar ku ndodhet.
Edhe një herë për zgjedhjet në Itali ku duket se Prodi dhe koalicioni . tij ka më shumë shanse. Më thoni ju lutem ngjizja sërish e së majtës Italiane pak a shumë me të njejtat personazhe si 15 vjet të fundit a mundet të shërbejë si një model për të majtën shqiptare, ku duket ka një rezistencë të madhe për të përtërirë përsonazhet e saj?
Kësaj pyetjeje i jam përgjegjur edhe një herë. Po përpiqem të shtoj diçka që nuk e kamë thënë herën e parë. Politika në Itali është bipolarizuar. mirëpo ndërkaq nuk ka dy parti të mëdha si në SHBA, por ka dy koalicione të mëdha. Karakteristikë e këtij bipolarizmi është se të dy palët kërkojnë të bashkojnë shumëçka të ndryshme në ato që sot quhen qendra e djathtë dhe qendra e majtë. Në qendrën e djathtë sheh të bashkuar që nga socialistët e De Michelis deri tek fashistët e Alessandra Musolinit. Në qendrën e majtë gjen sëbashku komunistë të Bertinotit dhe demokristianë të Rutelit. Nga modeli bipolar amerikan ndërkaq është synuar nxjerrja e një lideri të fortë në të dy palët. Qendra e majtë nxorri Prodin sepse ai kishte dimensionin më të madh përbashkues të këtyre ekstremeve. Dhe projektin e kanë që pas zgjedhjeve të krijojnë një parti të madhe Demokratike si në SHBA. Qendra e djathtë e filloi me stilin e tre pykave, duke përdorur një fjalor futbollistik, Berlusconi, Casini dhe Fini, që janë tre liderët e tre partive më të mëdha të qendrës së djathtë. Por së fundi Berlusconi e prishi në një farë mënyre paktin dhe u lëshua vetëm në krye të fushatës elektorale.
Kjo klasë politike në fakt është klasa e re që lindi pas tangentopolit, dmth. pas viteve 90 dhe politikanë si Casini e Fini, apo Ruteli apo Veltroni që janë paksa mbi 50 vjeçarë konsiderohen se janë e ardhmja e politikës. Madje synimi duket se është që duhet të vijë edhe në Itali si në SHBA apo Angli koha kur qeverisin 50 vjeçarët jo 60 – 70 vjeçarët. Por ama 50 vjeçarë jo 30 vjeçarë siç i kemi nxjerrë ne në krye të vendit. Prandaj, sipas meje, poblemi i klasës sonë politike nuk është as mosha e madhe dhe as karriera e gjatë, por mendja e shkurtër politike që i ka diskredituar dhe fakti që thashë më sipër se janë shndrruar në lojtarët politikë të një kaste 5000 vetësh që edhe ajo është mjaft e diskredituar për shkak se nuk ka asnjë lidhje me pjesën tjetër të shoqërisë përveçse që e grabit atë përditë. (Rubrika Perpjekja, Standart, 8 prill)
No comments:
Post a Comment