Zoti Lubonja sapo keni dhënë dorëheqjen nga drejtimi i Këshillit Drejtues të Radio Televizionit. A ka ndonjë arsye tjetër që ju ka bindur të ndërmerrni një veprim të tillë përveç atyre që keni deklaruar? Për ju kjo ishte zgjedhja e rrugës më të lehtë e mundshme, por ndryshe a mund ta quajnë edhe dorëzim?
Mund ta quanit edhe rruga më e lehtë e mundshme, por jo më e lavdishmja po të kesh parasysh atë që thotë Miltoni, se është e bukur t’u këndosh udhëve të Zotit, por është shumë më e lartë t’i realizosh ato. Do të përpiqem të shpjegoj, mesa të mundem se pse sipas meje mosdorëheqja zor se do të mund të më çonte drejt lavdisë.
Fillimisht le të përsëris arsyet edorëheqjes: së pari marrëveshja që, në vazhdën e akteve të politikës që nëpërkëmbin ligjin, krijon pak shpresë e garanci se ky mund të zbatohet, e se dikush mund të punojë jashtë diktatit të këtyre partive; së dyti formula e cila pas marrëveshjes më nxorri në pozicion “jashtë loje artificial”, po të përdor këtë term futbollistik, dmth. më bëri lojtar të PD ndërkohë që isha i shoqërisë civile, së treti mugesa e projekteve të politikës e klima në rrethet mediatike që unë testova pas zgjedhjes e cila ishte dekurajuese. Do të mjaftonte njëra, veçanërisht e dyta që për mua ishte shumë e rëndësishme sepse kisha deklaruar që me formulën me balancim nuk do të kisha pranuar të zgjidhesha, për të dhënë dërëheqjen. Të treja janë shumë. Nuk ka ndonjë arësye tjetër nga ato që gjithmonë kërkohen në Shqipëri e besohen më shumë, si me thënë arësyeja e fshehtë. Nuk ka pasur as ndonjë intrigë pas shpine, as ndonjë ndërhyrje nga pushteti për të imponuar ndonjë zgjedhje që unë nuk mund ta pranoja, as ndonjë konflikt të brendshëm në shtatëshen e të zgjedhurve. Nëse do të shtoja ndonjë arësye tjetër do të thoja se edhe kur pranova të kandidoja kisha shumë ndërdyshje si përsa i përket asaj se sa i aftë do të isha të vazhdoja të bëja njëherësh edhe punën e gazetarit e shkrimtarit edhe atë punë ashtu edhe duke patur parasysh vështirësitë e mëdha që paraqet reformimi i atij institucini. Tri arësyet që kam përmendur si shkaqe e prishën krejtësisht balancën.
E këtu vijmë tek pyetja juaj që më djeg sepse dorëheqja interpretohet edhe si dorëzim, si rruga më e lehtë, por jo më e lavdishmja.
Një zgjedhje si kjo kishte një sërë kundërthëniesh. Kundërthnia më e rëndësishme për mua ka qenë ajo se nga një anë në pozicionin e inteletkualit, shkrimtarit apo gazetarit kërkohet të jesh radikal, gjithherë në luftë të papajtueshme me të keqen në emër të idealit dhe parimeve kurse në rolin e drejtuesit të një institucioni që të kërkon të punosh me të tjerët, me institucionet e tjera, quaje po deshe të bësh politikë, kërkohet moderacioni më shumë sesa radikaliteteti, realizimi i gjërave konkrete më shumë sesa shprehja e idealeve. Që të jem i sinqertë kur mora propozimin e shoqatës së gazetarëve profesionistë për të qenë antar i KDRTSH nuk e mendova se një detyrë e tillë do të politizohej aq shumë e do të futesha në qendër të polemikave politike. Pra, kam menduar se emri im si gazetar do të mbetej kryesori dhe nuk do të ekliposohej nga ajo detyrë, por mbi të gjitha se nuk do të ishte në kontradiktë të fortë me atë detyrë. Kam menduar se mund të gjeja një lloj kompromisi midis punës sime si gazetar dhe qënies antar i një bordi të Televizionit Publik, aq më tepër duke patur parasysh ndjeshmërinë që kam treguar vazhdimisht për publiken çka do të thoshte për mua se kahja e ideve për të cilat jam shprehur idealisht është e njëjtë me kahen e punës për bërjen e tyre realitet, e jo e kundërt. Duhet ta pranoj se në këtë llogari kam gabuar sepse nënvleftësova faktin (që e di) se sa xheloze dhe e sëmurë është politika për të ruajtur kontrollin total mbi çdo gjë që ekziston në Shqipëri dhe veçanërisht mbi sistemin mediatik, por edhe sepse besova se tashmë ka ardhur koha kur të gjithë aktorët janë ndërgjegjësuar se nuk mund të shkohet më kështu me këtë bathore mediash që kemi.
“Jeta është në ëndërr ëndrra bëhet realitet” thotë romantiku Novalis. Ju me fjalë të tjera më akuzoni se hoqa dorë nga vullneti për të bërë realitet ëndrrën. Edhe në shtypin e këtyre ditëve gjeta një kritikë të artikuluar nga Rudina Xhunga në gazetën Shqip e cila kritikonte një lloj idealizme që të shtyn “tu rrish larg skemave, marrëveshjeve intrigave, prapaskenave me drojën se mos ndotesh.” “Por nëse punon edhe do të bëhesh pis.”. “Të kesh frikë se mos bëhesh pis [...] është si të mos bijesh në dashuri nga frika se mos vuan.” – thotë Xhunga edhe pse kur kjo gazetë ku ajo punon më akuzoi me të keq se “u bëra pis” nuk më përkrahu duke paraqitur këtë filozofi. Është shumë e vërtetë megjithatë ajo që thotë sepse tek e fundit këtu vijmë tek thelbi i çështjes që, po të ekstrapolojmë, mund ta shtrojmë kështu: a mund të themi se jemi të moralshëm e të lirë duke ndejtur në shtëpi e duke prerë çdo marrëdhënie me shoqërinë nga frika se humbasim moralin dhe lirinë? Unë them jo sepse në fakt edhe liria edhe morali janë dimensione të njeriut si qënie sociale, që kanë kuptim vetëm në atë kontekst. Nuk mund të thuhet se dikush është i lirë nëse largohet nga të tjerët ngase i gjykon se nuk janë të lirë, e, as i moralshëm nëse nuk është në marrëdhënie ndërveprimi me të tjerët. Por nga ana tjetër kjo nuk do të thotë se duhe të bëjë imoralitete meqë është në një ambjent të pamoralshë apo të dhunojë liritë meqë është në një ambjent ku dhunohen liritë. Problemi pra më shumë është të luftosh për lirinë dhe të luftosh për moralitetin sesa të jesh i lirë, të jesh i moralshëm. Ose, nëse do të përdor metaforën e dashurisë që ka përdorur Xhunga do të thoja se liria ka të bëjë edhe me ndërmarrjen e rrezikut për t’u lidhur me dikë. Nga kjo lidhje nesër mund të kesh edhe telashe edhe zhgënjime edhe dhimbje, por vetëm nga kjo lidhje do të kesh mundësi të gjenerosh jetë, të fitosh frymëzim ose të gjesh një kuptim jete. Mirëpo akti i lidhjes nënkupton një gjë fillestare; besimin, në kohën kur bën lidhjen, se kjo do të ecë. E problemi është se që nga koha kur unë bëra “fejesën” e deri kur vendosa të mos “martohem” ndodhi diçka që më humbi atë besim të kursyer që kisha ushqyer në mundsinë e realizimit të diçkaje. Kur pranova e pata të qartë se po “nxirrja nga xhepi” një pjesë të lirisë sime apo edhe të moralit për ta investuar me besimin se për një kohë më të shkurtër apo më të gjatë nëpërmjet rezultateve të kësaj “martese” do të mund të fito/ja/nim diçka më shumë liri dhe moral. Pra shumë njerëz që mund ta kishin parë me dyshim këtë vendim duke parë disa rezultate të prekshme në RTSH e në mënyrën e funksionimit të tij qoftë përsa i përket paanshmërisë, qoftë përsa i përket shërbimit ndaj publikut, qoftë përsa i përket transparencës së menaxhimit do të mund të më rikthenini ndoshta edhe më shumë besim. Në këtë kontekst edhe mazhranca që zgjodhi atë formulë duke pasur besim në zgjedhjen e saj dhe në qëllimin e mirë të zgjedhjes së saj do të mund të merrte ndonjë pikë më shumë nga elektorati edhe për përmirësim të gjendjes së RTSH. Mirëpo mazhoranca e sakrifikoi shumë shpejt kalin për torre nëse do të përdorja një metaforë shahistike. Kurse opozita vazhdoi të shqetësohet vetëm për një gjë: se si kjo mazhorancë të mos pranohet në asgjë, të mos ketë mundësi për asnjë lloj suksesi, madje mundësisht Shqipëria të bjerë poshtë e më poshtë gjatë kësaj kohe derisa ajo të rikthehet në pushtet.
Prandja në thelb, me gjithë kontradiktat që bart kjo dorëheqje ashtu sikurse edhe zgjedhja, mendoj se kam marrë një vendim të drejtë dhe se rasti im mund të shërbejë sadopak për të ilustruar se sa e vështirë është të hysh në institucionet shqiptare me idenë se ke marrë një mistri për të ndërtuar dhe jo me idenë se ke marrë një pushkë, që ta ka dhënë partia, për të luftuar kundërshtarin.
Kohët e fundit një nga temat më të diskutuara në opinion publik shqiptar dhe sidomos në atë politik ka qënë bllokimi i kompanisë ajrore Albatros. Si e shihni gjithë këtë histori dhe a mendoni se ky ka qënë një veprim i qeverisë për t'i bërë presion presidentit?
Për këtë çështje jam shprehur edhe më herët me një shkrim të titulluar “Dy modele të dështuar”. E kam fjalën për dy modele të menaxhimit të vendit që na paraqiten nga politika lidhur me raportin e shtetit me shkelësit e ligjit – e këtu e kam fjalën kryesisht për rastet e bizneseve që ndërtohen me afera korruptive e shkelin ligjin. Po të kesh parasyh tërë qëndrimin e opozitës ndaj tentativave të mazhorancës për të dënuar shkelësit e ligjit apo korrupsionin ato mund të sintetizohen në kërkesën: o dënojini të gjithë ose asnjërin. E meqënëse të gjithë nuk mund të dënohen atëhere s’keni të drejtë të dënoni asnjërin sepse ata që po dënoni doni t’i zgjidhni nga rradhët e mbështetësve tanë ose t’u bëni presion për synimet tuaja. Në rastin e Albatrosit kjo mendësi shprehet në atë se opozita nuk thotë qoftë edhe një fjalë të vetme për nëpërkëmbjen që i ka bërë ligjit kjo kompani, por e merr në mbrojtje duke theksuar vetëm gjysmën e kësaj historie: goditjen selektive të saj për të bërë presion mbi Presidentin. Unë besoj se bërja presion dhe përdorimi selektiv i ligjit në këtë rast ekziston. E besoj këtë edhe thjeshtë duke iu rferuar faktit se ky ka qenë dhe mbetet një model i bërjes politikë tek ne dhe është një model i dënueshm dhe i dështuar njëkohësisht. Sepse nëse mazhoranca tregon selektivitet në aplikimin e ligjit dhe më anë tjetër arrin nëpërmjet mjetesh të pamoralshme të heqë prokurorin e të vendosë një prokuror të vetin atëher nuk do të kishim asnjë garanci që ky prokuror nuk do të përdorej gjithnjë në mënyrë selektive për të topitur çdo kundërshtar politik. Personalisht kam qenë dhe mbetem i mendimit se sot për sot rreziku më i madh nuk është ky, por kapja e shtetit nga krimi e korrupsioni, mbretëria a pandëshkueshmërisë që ndërtuan socialistët për krimin e se prokurori me kohë duhet të kishte dhënë dorëheqjen për këtë. Por nuk duhet të neglizhojmë faktin se duke patur parasysh se shumicën e liderëve të opozitës mund t’i kapësh e dënosh me ligj do të mund të ndodheshim përpara situatash shumë komplekse. Po të kesh një prokuror që nuk jep garanci se nuk mund të përdoret për të shkatërruar opozitën duke përdorur ligjin në mënyrë selektive mund të vijmë në një situatë mungese opozite dhe autoritarizmi të ushtruar nëpërmjet kërcënimit të dënimit. Dhe problemi më i madhe që do të sillte kjo situatë është ai se kush do ta korrigjonte Berishën dhe PD kur të bëjë politika të gabuara? Po t’i hysh thellë fenomenit me Albatrosin do të shohim se jemi pikërisht përpara këtyre dilemave të vështira që kërkojnë vërtet përgjegjësi dhe debat të thellë për të gjetur mënyrat e daljes nga dy modelet e dështuara, atë të pandëshkueshmërisë dhe atë të aplikimit selektiv të ligjit e të ndërtojmë modele që të çojnë drejt kthimit të autoriteti të shtetit më një anë e krijimit të barazisë përpara ligjit më anë tjetër.
Çështja Albatros ka sjellë në skenë edhe një problem tjetër për shoqërinë shqiptare. Fjala është për modën e përgjimeve. Mendoni se "çimkëzimi" po vë në rrezik lirinë e individit?
Kjo puna e përhapjes së modës së përdorimit të çimkave për përgjime është diçka që shoqëria duhet ta trajtojë seriozisht sepse është treguesi i asaj se çfarë marrëdhëniesh kemi krijuar në këtë shoqëri të kapitalizmit të egër dmth. se ku po shkon shoqëria nga pikpamja e moralit, e besimit të njeriut tek njeriu, e ndershmërisë së raporteve dhe zgjedhjes së mjeteve për zgjidhjen e problmeme që ka të bëjë, mes tjerash, edhe me krijimin e kushteve për një treg të lirë e të ndershëm. E kjo është gjëja më e rëndësishme sepse ajo që e quajmë cilësi e jetës mbi të gjitha ka të bëjë me gjendjen shpirtërore të një individi apo të një shoqërie dhe jo me gjendjen materiale. Historitë me çimka tregojnë se përdorimi i çdo mjeti për të arritur qëllimin tek ne ka arritur nivele degraduese të papara, por sapo thua këtë kujtohesh se nga kemi dalë: nga shoqëria komuniste e mbushur me përgjues natyralë, veshë të ngritur, që, për të bërë një copë karrierë çfarë nuk bënin. Prandaj nuk mund të mos mendosh se këtu nuk kemi të bëjmë me degradim nga një gjendje më e mirë, por me një vazhdimësi imoraliteti me përmirësime teknologjike.
Nuk e dimë tamam se si janë zhvilluar ngjarjet, por, nga sa kam ndjekur mediat, mua më duket se në një situatë me moral të shëndëshë dhe respekt për ligjin si në nivel individual edhe në nivel institucionesh, kur një kompani ka një borxh dhe kur, nga ana tjetër, pronarët kanë lidhje të afërta me Presidentin dhe e dinë se ky është në një moment delikat të karrierës së tij gjëja më e moralshme që do të duhet të bënin, madje pa marrë sinjalin se borxhi i tyre po përdoret për të bërë presion, duhej të ishte pagesa e borxhit pikërisht për ta lehtësuar jo vetëm presidentin, por edhe klimën politike. Aq më tepër kur shifra e borxhit është 400 mjë euro kurse fitimi, sipas shtypit, vetëm në një vit është 17 milion. Kurse futja në skenarin e përgjimit është komprometuese aq më tepër pse Albatros nuk merr dot përsipër as autorësinë e përgjimit sepse është e paligjshme. Kurse po ta kërkonin lejen e përgjimit në prokurori do të ishte prap e papëlqyeshme sepse prokurori në këtë rast do të akuzohej se po përdorte institucionin për të mbrojtur vetveten. Pra ky përgjim sipas meje më shumë ka sjellë dëm sesa fitim qoftë në kuptimin e moralitetit të një akti që përdoret për të arritur një qëllim qoftë në kontekstin e klimës së përgjithshme të marrëdhënies midis institucioneve. Këtu po merrem me përgjimin pa harruar se ky nuk justifikon tentativën e cilitdo pushtetar për të përdorur borxhin për qëllime politike apo aplikuar ligjin në mënyrë selektive. Edhe kjo është e dënueshme, madje po ta vesh në ballancë rëndon më shumë sepse është shteti i pari që duhet të rrezatojë moralitet. Kurse akoma më e dënueshme bëhet gjendja kur i sheh të dyja këtë forma në bashkveprim sepse përçojnë një klimë tejet të rëndë përsa i përketë shëndetit moral dhe respektit për ligjin në shqërinë shqiptare. (Rubrika Përpjekja, Standart, 23 shtator 2006)
Mund ta quanit edhe rruga më e lehtë e mundshme, por jo më e lavdishmja po të kesh parasysh atë që thotë Miltoni, se është e bukur t’u këndosh udhëve të Zotit, por është shumë më e lartë t’i realizosh ato. Do të përpiqem të shpjegoj, mesa të mundem se pse sipas meje mosdorëheqja zor se do të mund të më çonte drejt lavdisë.
Fillimisht le të përsëris arsyet edorëheqjes: së pari marrëveshja që, në vazhdën e akteve të politikës që nëpërkëmbin ligjin, krijon pak shpresë e garanci se ky mund të zbatohet, e se dikush mund të punojë jashtë diktatit të këtyre partive; së dyti formula e cila pas marrëveshjes më nxorri në pozicion “jashtë loje artificial”, po të përdor këtë term futbollistik, dmth. më bëri lojtar të PD ndërkohë që isha i shoqërisë civile, së treti mugesa e projekteve të politikës e klima në rrethet mediatike që unë testova pas zgjedhjes e cila ishte dekurajuese. Do të mjaftonte njëra, veçanërisht e dyta që për mua ishte shumë e rëndësishme sepse kisha deklaruar që me formulën me balancim nuk do të kisha pranuar të zgjidhesha, për të dhënë dërëheqjen. Të treja janë shumë. Nuk ka ndonjë arësye tjetër nga ato që gjithmonë kërkohen në Shqipëri e besohen më shumë, si me thënë arësyeja e fshehtë. Nuk ka pasur as ndonjë intrigë pas shpine, as ndonjë ndërhyrje nga pushteti për të imponuar ndonjë zgjedhje që unë nuk mund ta pranoja, as ndonjë konflikt të brendshëm në shtatëshen e të zgjedhurve. Nëse do të shtoja ndonjë arësye tjetër do të thoja se edhe kur pranova të kandidoja kisha shumë ndërdyshje si përsa i përket asaj se sa i aftë do të isha të vazhdoja të bëja njëherësh edhe punën e gazetarit e shkrimtarit edhe atë punë ashtu edhe duke patur parasysh vështirësitë e mëdha që paraqet reformimi i atij institucini. Tri arësyet që kam përmendur si shkaqe e prishën krejtësisht balancën.
E këtu vijmë tek pyetja juaj që më djeg sepse dorëheqja interpretohet edhe si dorëzim, si rruga më e lehtë, por jo më e lavdishmja.
Një zgjedhje si kjo kishte një sërë kundërthëniesh. Kundërthnia më e rëndësishme për mua ka qenë ajo se nga një anë në pozicionin e inteletkualit, shkrimtarit apo gazetarit kërkohet të jesh radikal, gjithherë në luftë të papajtueshme me të keqen në emër të idealit dhe parimeve kurse në rolin e drejtuesit të një institucioni që të kërkon të punosh me të tjerët, me institucionet e tjera, quaje po deshe të bësh politikë, kërkohet moderacioni më shumë sesa radikaliteteti, realizimi i gjërave konkrete më shumë sesa shprehja e idealeve. Që të jem i sinqertë kur mora propozimin e shoqatës së gazetarëve profesionistë për të qenë antar i KDRTSH nuk e mendova se një detyrë e tillë do të politizohej aq shumë e do të futesha në qendër të polemikave politike. Pra, kam menduar se emri im si gazetar do të mbetej kryesori dhe nuk do të ekliposohej nga ajo detyrë, por mbi të gjitha se nuk do të ishte në kontradiktë të fortë me atë detyrë. Kam menduar se mund të gjeja një lloj kompromisi midis punës sime si gazetar dhe qënies antar i një bordi të Televizionit Publik, aq më tepër duke patur parasysh ndjeshmërinë që kam treguar vazhdimisht për publiken çka do të thoshte për mua se kahja e ideve për të cilat jam shprehur idealisht është e njëjtë me kahen e punës për bërjen e tyre realitet, e jo e kundërt. Duhet ta pranoj se në këtë llogari kam gabuar sepse nënvleftësova faktin (që e di) se sa xheloze dhe e sëmurë është politika për të ruajtur kontrollin total mbi çdo gjë që ekziston në Shqipëri dhe veçanërisht mbi sistemin mediatik, por edhe sepse besova se tashmë ka ardhur koha kur të gjithë aktorët janë ndërgjegjësuar se nuk mund të shkohet më kështu me këtë bathore mediash që kemi.
“Jeta është në ëndërr ëndrra bëhet realitet” thotë romantiku Novalis. Ju me fjalë të tjera më akuzoni se hoqa dorë nga vullneti për të bërë realitet ëndrrën. Edhe në shtypin e këtyre ditëve gjeta një kritikë të artikuluar nga Rudina Xhunga në gazetën Shqip e cila kritikonte një lloj idealizme që të shtyn “tu rrish larg skemave, marrëveshjeve intrigave, prapaskenave me drojën se mos ndotesh.” “Por nëse punon edhe do të bëhesh pis.”. “Të kesh frikë se mos bëhesh pis [...] është si të mos bijesh në dashuri nga frika se mos vuan.” – thotë Xhunga edhe pse kur kjo gazetë ku ajo punon më akuzoi me të keq se “u bëra pis” nuk më përkrahu duke paraqitur këtë filozofi. Është shumë e vërtetë megjithatë ajo që thotë sepse tek e fundit këtu vijmë tek thelbi i çështjes që, po të ekstrapolojmë, mund ta shtrojmë kështu: a mund të themi se jemi të moralshëm e të lirë duke ndejtur në shtëpi e duke prerë çdo marrëdhënie me shoqërinë nga frika se humbasim moralin dhe lirinë? Unë them jo sepse në fakt edhe liria edhe morali janë dimensione të njeriut si qënie sociale, që kanë kuptim vetëm në atë kontekst. Nuk mund të thuhet se dikush është i lirë nëse largohet nga të tjerët ngase i gjykon se nuk janë të lirë, e, as i moralshëm nëse nuk është në marrëdhënie ndërveprimi me të tjerët. Por nga ana tjetër kjo nuk do të thotë se duhe të bëjë imoralitete meqë është në një ambjent të pamoralshë apo të dhunojë liritë meqë është në një ambjent ku dhunohen liritë. Problemi pra më shumë është të luftosh për lirinë dhe të luftosh për moralitetin sesa të jesh i lirë, të jesh i moralshëm. Ose, nëse do të përdor metaforën e dashurisë që ka përdorur Xhunga do të thoja se liria ka të bëjë edhe me ndërmarrjen e rrezikut për t’u lidhur me dikë. Nga kjo lidhje nesër mund të kesh edhe telashe edhe zhgënjime edhe dhimbje, por vetëm nga kjo lidhje do të kesh mundësi të gjenerosh jetë, të fitosh frymëzim ose të gjesh një kuptim jete. Mirëpo akti i lidhjes nënkupton një gjë fillestare; besimin, në kohën kur bën lidhjen, se kjo do të ecë. E problemi është se që nga koha kur unë bëra “fejesën” e deri kur vendosa të mos “martohem” ndodhi diçka që më humbi atë besim të kursyer që kisha ushqyer në mundsinë e realizimit të diçkaje. Kur pranova e pata të qartë se po “nxirrja nga xhepi” një pjesë të lirisë sime apo edhe të moralit për ta investuar me besimin se për një kohë më të shkurtër apo më të gjatë nëpërmjet rezultateve të kësaj “martese” do të mund të fito/ja/nim diçka më shumë liri dhe moral. Pra shumë njerëz që mund ta kishin parë me dyshim këtë vendim duke parë disa rezultate të prekshme në RTSH e në mënyrën e funksionimit të tij qoftë përsa i përket paanshmërisë, qoftë përsa i përket shërbimit ndaj publikut, qoftë përsa i përket transparencës së menaxhimit do të mund të më rikthenini ndoshta edhe më shumë besim. Në këtë kontekst edhe mazhranca që zgjodhi atë formulë duke pasur besim në zgjedhjen e saj dhe në qëllimin e mirë të zgjedhjes së saj do të mund të merrte ndonjë pikë më shumë nga elektorati edhe për përmirësim të gjendjes së RTSH. Mirëpo mazhoranca e sakrifikoi shumë shpejt kalin për torre nëse do të përdorja një metaforë shahistike. Kurse opozita vazhdoi të shqetësohet vetëm për një gjë: se si kjo mazhorancë të mos pranohet në asgjë, të mos ketë mundësi për asnjë lloj suksesi, madje mundësisht Shqipëria të bjerë poshtë e më poshtë gjatë kësaj kohe derisa ajo të rikthehet në pushtet.
Prandja në thelb, me gjithë kontradiktat që bart kjo dorëheqje ashtu sikurse edhe zgjedhja, mendoj se kam marrë një vendim të drejtë dhe se rasti im mund të shërbejë sadopak për të ilustruar se sa e vështirë është të hysh në institucionet shqiptare me idenë se ke marrë një mistri për të ndërtuar dhe jo me idenë se ke marrë një pushkë, që ta ka dhënë partia, për të luftuar kundërshtarin.
Kohët e fundit një nga temat më të diskutuara në opinion publik shqiptar dhe sidomos në atë politik ka qënë bllokimi i kompanisë ajrore Albatros. Si e shihni gjithë këtë histori dhe a mendoni se ky ka qënë një veprim i qeverisë për t'i bërë presion presidentit?
Për këtë çështje jam shprehur edhe më herët me një shkrim të titulluar “Dy modele të dështuar”. E kam fjalën për dy modele të menaxhimit të vendit që na paraqiten nga politika lidhur me raportin e shtetit me shkelësit e ligjit – e këtu e kam fjalën kryesisht për rastet e bizneseve që ndërtohen me afera korruptive e shkelin ligjin. Po të kesh parasyh tërë qëndrimin e opozitës ndaj tentativave të mazhorancës për të dënuar shkelësit e ligjit apo korrupsionin ato mund të sintetizohen në kërkesën: o dënojini të gjithë ose asnjërin. E meqënëse të gjithë nuk mund të dënohen atëhere s’keni të drejtë të dënoni asnjërin sepse ata që po dënoni doni t’i zgjidhni nga rradhët e mbështetësve tanë ose t’u bëni presion për synimet tuaja. Në rastin e Albatrosit kjo mendësi shprehet në atë se opozita nuk thotë qoftë edhe një fjalë të vetme për nëpërkëmbjen që i ka bërë ligjit kjo kompani, por e merr në mbrojtje duke theksuar vetëm gjysmën e kësaj historie: goditjen selektive të saj për të bërë presion mbi Presidentin. Unë besoj se bërja presion dhe përdorimi selektiv i ligjit në këtë rast ekziston. E besoj këtë edhe thjeshtë duke iu rferuar faktit se ky ka qenë dhe mbetet një model i bërjes politikë tek ne dhe është një model i dënueshm dhe i dështuar njëkohësisht. Sepse nëse mazhoranca tregon selektivitet në aplikimin e ligjit dhe më anë tjetër arrin nëpërmjet mjetesh të pamoralshme të heqë prokurorin e të vendosë një prokuror të vetin atëher nuk do të kishim asnjë garanci që ky prokuror nuk do të përdorej gjithnjë në mënyrë selektive për të topitur çdo kundërshtar politik. Personalisht kam qenë dhe mbetem i mendimit se sot për sot rreziku më i madh nuk është ky, por kapja e shtetit nga krimi e korrupsioni, mbretëria a pandëshkueshmërisë që ndërtuan socialistët për krimin e se prokurori me kohë duhet të kishte dhënë dorëheqjen për këtë. Por nuk duhet të neglizhojmë faktin se duke patur parasysh se shumicën e liderëve të opozitës mund t’i kapësh e dënosh me ligj do të mund të ndodheshim përpara situatash shumë komplekse. Po të kesh një prokuror që nuk jep garanci se nuk mund të përdoret për të shkatërruar opozitën duke përdorur ligjin në mënyrë selektive mund të vijmë në një situatë mungese opozite dhe autoritarizmi të ushtruar nëpërmjet kërcënimit të dënimit. Dhe problemi më i madhe që do të sillte kjo situatë është ai se kush do ta korrigjonte Berishën dhe PD kur të bëjë politika të gabuara? Po t’i hysh thellë fenomenit me Albatrosin do të shohim se jemi pikërisht përpara këtyre dilemave të vështira që kërkojnë vërtet përgjegjësi dhe debat të thellë për të gjetur mënyrat e daljes nga dy modelet e dështuara, atë të pandëshkueshmërisë dhe atë të aplikimit selektiv të ligjit e të ndërtojmë modele që të çojnë drejt kthimit të autoriteti të shtetit më një anë e krijimit të barazisë përpara ligjit më anë tjetër.
Çështja Albatros ka sjellë në skenë edhe një problem tjetër për shoqërinë shqiptare. Fjala është për modën e përgjimeve. Mendoni se "çimkëzimi" po vë në rrezik lirinë e individit?
Kjo puna e përhapjes së modës së përdorimit të çimkave për përgjime është diçka që shoqëria duhet ta trajtojë seriozisht sepse është treguesi i asaj se çfarë marrëdhëniesh kemi krijuar në këtë shoqëri të kapitalizmit të egër dmth. se ku po shkon shoqëria nga pikpamja e moralit, e besimit të njeriut tek njeriu, e ndershmërisë së raporteve dhe zgjedhjes së mjeteve për zgjidhjen e problmeme që ka të bëjë, mes tjerash, edhe me krijimin e kushteve për një treg të lirë e të ndershëm. E kjo është gjëja më e rëndësishme sepse ajo që e quajmë cilësi e jetës mbi të gjitha ka të bëjë me gjendjen shpirtërore të një individi apo të një shoqërie dhe jo me gjendjen materiale. Historitë me çimka tregojnë se përdorimi i çdo mjeti për të arritur qëllimin tek ne ka arritur nivele degraduese të papara, por sapo thua këtë kujtohesh se nga kemi dalë: nga shoqëria komuniste e mbushur me përgjues natyralë, veshë të ngritur, që, për të bërë një copë karrierë çfarë nuk bënin. Prandaj nuk mund të mos mendosh se këtu nuk kemi të bëjmë me degradim nga një gjendje më e mirë, por me një vazhdimësi imoraliteti me përmirësime teknologjike.
Nuk e dimë tamam se si janë zhvilluar ngjarjet, por, nga sa kam ndjekur mediat, mua më duket se në një situatë me moral të shëndëshë dhe respekt për ligjin si në nivel individual edhe në nivel institucionesh, kur një kompani ka një borxh dhe kur, nga ana tjetër, pronarët kanë lidhje të afërta me Presidentin dhe e dinë se ky është në një moment delikat të karrierës së tij gjëja më e moralshme që do të duhet të bënin, madje pa marrë sinjalin se borxhi i tyre po përdoret për të bërë presion, duhej të ishte pagesa e borxhit pikërisht për ta lehtësuar jo vetëm presidentin, por edhe klimën politike. Aq më tepër kur shifra e borxhit është 400 mjë euro kurse fitimi, sipas shtypit, vetëm në një vit është 17 milion. Kurse futja në skenarin e përgjimit është komprometuese aq më tepër pse Albatros nuk merr dot përsipër as autorësinë e përgjimit sepse është e paligjshme. Kurse po ta kërkonin lejen e përgjimit në prokurori do të ishte prap e papëlqyeshme sepse prokurori në këtë rast do të akuzohej se po përdorte institucionin për të mbrojtur vetveten. Pra ky përgjim sipas meje më shumë ka sjellë dëm sesa fitim qoftë në kuptimin e moralitetit të një akti që përdoret për të arritur një qëllim qoftë në kontekstin e klimës së përgjithshme të marrëdhënies midis institucioneve. Këtu po merrem me përgjimin pa harruar se ky nuk justifikon tentativën e cilitdo pushtetar për të përdorur borxhin për qëllime politike apo aplikuar ligjin në mënyrë selektive. Edhe kjo është e dënueshme, madje po ta vesh në ballancë rëndon më shumë sepse është shteti i pari që duhet të rrezatojë moralitet. Kurse akoma më e dënueshme bëhet gjendja kur i sheh të dyja këtë forma në bashkveprim sepse përçojnë një klimë tejet të rëndë përsa i përketë shëndetit moral dhe respektit për ligjin në shqërinë shqiptare. (Rubrika Përpjekja, Standart, 23 shtator 2006)
No comments:
Post a Comment