Në rrugicën ku kaloj përditë kur dal nga shtëpia – po e quaj rrugicë për nga ngushtësia sepse mund të quhet edhe rrugë për nga numri i banorëve dhe i makinave që kalojnë dhe i pallateve që ajo ka anash - vodhën para disa kohësh kapakun rrumbullak të një pusete që ndodhet mu në mes të rrugës. Nën vrimèn e saj rrumbullake të zezë, ku mund të hyjë e ngecë një rrotë makine, u shfaq boshllëku i dhomëzës prej betoni ku dolèn nè dritè edhe ca tuba e saraçineska të ndryshkura që spruconin ujë me presion në oraret kur Ujësjellësi na hap grykèn e Bovillès.
Siç e marrin me mend tiranasit, të cilèt, prej kohësh, e vuajnë këtë punën e vjedhjes së pusetave, as që bëhej fjalë në ditët e para të pretendoje që ajo të zëvendësohej shpejt e shpjet. Të jetuarit në Shqipëri na ka mësuar tashmë me disa standarte shërbimi dhe e dimë se në raste të tilla duhet të presësh ndonja dy javë të mira përpara se të fillosh të shpresosh ta shohësh pusetën të mbuluar me një kapak të ri (e kam fjalën për qendrën se në periferi mund të ketë të tjera standarte). Kërkush, pra, nuk po priste që ajo të zëvendësohej për dy javë megjithëse në zonën time ka edhe disa deputetë që nganjëherë i bijen telefonit dhe e zgjidhin ndonjë vështirësi të tillë në kohë më të shpejtë se “norma”. Kështu që, siç pritej, rrumbullakja e pusetës në mes të rrugës dhe gropa e zezë poshtë saj u kthyen në një vepër arti nga ato që i quajnë instalacion. Hera herès dikush fuste në të ndonjë dërrasë që dilte një metër mbi sipërfaqe për tu treguar shoferëve se atje kishte një gropë, hera herës rrethohej me ndonjë gomë makine apo kuti kartoni e hera herës mbetej thjeshtë një rreth rrumbullak i zi që duhet ta shquaje veçanërisht natën, përndryshe bije brenda. Ndërkaq, meqënëse aty afër saj janë edhe plehërat, boshllëku në gropèn e pusetès filloi të mbushej me lloj lloj qesesh plasmasi me mbeturina shtèpish, nga ato qè nuk i mbanin mè koshat e Bashkisè, me kuti kartoni e shishe gjithfarëshe duke krijuar edhe shqetësimin se dekompozimet e tyre mund të filtronin në të çarat e tubit të ujit të pijshëm që rridhte. Por ama, si instalacion, u bë edhe më i përsosur.
U interesava të di se kush e kishte në vartësi e më thanë: Ujësjellësi. Pra nuk e paska pushteti lokal, por e ka ai qendrori – thashë me vet - jo Edi Rama por Berisha përkthehet kjo. Kaluan tre javë, katër javë, një muaj, një muaj e një javë një muaj e gjysëm dhe ende puseta ka mbetur instalacion me disa variante që mund ta titullosh fre mirë “Rrugë tranzicioni tiranase - 2007” apo “Gropë shqiptare ku takohet uji i pijshèm me plehërat”, apo “Kronikë e Ujësjellësit pas një vjedhjeje”.
“Kot të presësh edhe nga deputetët - më tha një komshi teksa kalonim unë në një anë ai në anën tjetër të gropës - kohët e fundit kam parë se nuk bëjnë asnjë metër më këmbë, kurse makinat i kanë fuoristrada dhe nuk kanë rrezik të bijen tek vrima e pusetës. Prandaj - shtoi - shih mos na sjell ndonjë televizion.” “Televizioni s’vjen këtu, por të shoh mos bëj një shkrim i thashë. Veçse pak shpresë kam se mund ta lexojë drejtori i Ujësjellësit.”
Né fakt vjedhjet e pusetave e meritojnë një kronikë televizive sepse gojët e zeza që ato lenë hapur flasin shumë më tepër sesa për një pusetë. Ato janë të barsura me simbolikë dhe kush kalon të patën tre herë në ditë mbi një gropë të zezë si e jona nuk mundet të mos bjerë në refleksione të shumta. Pale sikur të vendosësh një kamer aty diku mbi tè dhe të filmosh mënyrën se si sillen kalimtarët kur kaljnë nga mëngjesi deri më darkë nè ngushticèn midis plehërave tè Bashkisè dhe asaj grope tè Ujèsjellèsit – si me thènè midis pushtetit lokal dhe atij qendror. Me siguri do të dilte një mrekulli. Por mua kjo gropë e zezë më erdhi në ndihmë edhe për të lexuar më mirë votën e elektoratit. Do të thotë lexuesi i nderuar ç’lidhje ka kjo me votimin. Ka, ka. Ja ta shpjegoj:
Problemi është se në mungesë të institucioneve të specializuara dhe me besueshmëri që të masin e të na japin treguesit e efektshmërisë apo jo të një qeverisje dhe, po ashtu, në mungesë të mediave që të bëjnë punën e informimit dhe jo të propagandës e manipulimit, qytetarëve u duhet të orientohen intuitivisht për mbarëvajtjen apo jo të punëve nëpërmjet shenjash të mbledhura andej këtej me sy e me veshë e me nuhatje e me prekje. Këto mund të na japin një perceptim intuitiv nëse jemi më mirë se dje apo më keq – sepse, tek e fundit, edhe votimi nuk na jep një gjykim të qartë, pasi të gjitha palët reklamojnë fitore. Them se çdo qytetar ka shenjat e veta, disa pika referimi që i ka parë dhe i sheh vazhdimisht nëpërmjet shqisave të tij e që lidhen me gjërat që sillen rrotull jetës e punës së tij duke filluar që nga uji e dritat e deri tek rruga ku shkel përditë, ku bëjnë pjesë edhe gropat edhe pusetat. Është e qartë se të dhënat shqisore tè pèrpunuara nga intuita nuk kanë ashtu dhe aq siguri dhe mund të jenë edhe ato rezultat i një keqvlerèsimi, sepse janè thejsht përvojè personale. Por ja që ato mbeten thuajse i vetmi burim i besueshëm – sigurisht më i mirë se mediat që shkojnë i zgjedhin në mënyrën më të paturpëshme për motive krejt të tjera nga informimi dhe shërbimi, raste të tilla.
E pra unë do të thoja se, në zonën ku banoj, nuk ka mbetur pa ndikim në humbjen e besimit tek qeverisja edhe kjo gropa e zezë rrumbullake e pusetës. Mund të duket diçka fare e vogël por janë këto “vogëlsira” që duke i takuar ditë për ditë vijnë e mblidhen e bëhen një mullar pakënaqësie. Sepse kur kaloi muaji dhe ajo vrima rrinte atje ende e hapur duke gëlltitur plehërat që gjithmonë e tejkalojnë gati dy herë kapacitetin e koshave që na ka vënë Bashkia nuk mund të mos thoje me vete: pa dyshim këtu kemi të bëjmë me diçka që nuk shkon me këta demokratët. Né kètè pikè do tè thoja se plehèrat, qè tani u takojnè socialistève, nuk luajnè rol sepse ato janè dhe kanè mbetur thuajse konstante nè pamjen e tyre: gjithnjè, pèrjetèsisht sheh njè mullar plehèrash, qè dalin jashtè koshave e rrijnè nganjèherè dy tri ditè pa u marrè. Edhe pusetat i vidhnin edhe në kohën e socialistëve, por kaq gjatë, mu në qendër të qytetit, sikur ata nuk i linin pa i zëvendësuar. Mund të rrinin tre javë, ja katër shumë shumë, por një muaj e gjysëm sikur i tejkalon të gjitha normat. Por edhe sikur t’i kenë lënë kaq gjatë a nuk na u premtua përmirësimi i cilësisë së jetës? Si duket pa marrë sms Kryeministri dhe pa marrë drejtori i Ujësjellësit urdhër prej tij, apo po nuk mbeti ndonjë makinë ministri a deputeti demokrat atje tek gropa, kapaku i pusetës nuk do të zëvendësohet kurrë.
Por reflektimet rreth asaj grope, teksa kalon anash saj, nuk mund të mos të të çojnë edhe në zona të tjera të qeverisjes. Madje edhe tek sektori më i suksesshëm, Ministria e Rendit. Vërtet janë kapur disa banda trafikantësh, dhe shyqyr, por puna e policisë nuk është vetëm të kapë trafikantë. Ka lloj lloj krimesh në këtë vend. Dhe është për t’u çuditur se pse policia jonë nuk është, psh., në gjendje të zbulojë trafikantët e pusetave prej gize. Sepse, ta hajë dreqi, ato nuk janë kuleta, as celularë që fshihen lehtë. Ato janë pllaka të rënda prej gize të cilat kush i vjedh e bën për t’i shitur. Dhe ato nuk mund të shiten në ndonjë vend dosido. Ato mund të shiten atje ku pastaj dërgohen në një furrë shkrirjeje që në vendin tonë, me sa di unë, nuk janë të shumta, në mos qoftë vetëm Metalurgjiku. Pra mjafton të çosh shqetësimin atje tek shkrirësit dhe tu kërkosh atyre llogari se kush ua sjell këto puseta për të mbrritur deri tek njerèzit për të cilèt punojnë hajdutët e pusetave natën. Mirëpo edhe policët tanë duket kanë punë të tjera më të rëndësishme në mos bashkëpunofshin edhe ata, si shkrirësit, me hajdutët.
Megjithatè, pusetat e vjedhura e të lëna dëshpërimisht pa kapak për muaj e muaj mu nè mes tè rrugève më shumë se çdo gjë tjetër, edhe se standarti i jetës së dorës së parë të hajdutëve të tyre, tè ngacmojnè për diçka tjetër. Ato tè revoltojnè pèr faktin se zëvendësimi i tyre nga pikëpamja materiale nuk kushton thuajse asgjë. Ajo çka tregon puseta e mbetur pa kapak është pikërisht “kapaku” që u ka munguar e vazhdon t’u mungojë njerëzve tanë të politikës e administratës: minimumi i ndjenjës së përgjegjësisë për punën që bëjnë. Ajo gropë/gojë e zezë flet përditë e të thotë se e fundmja gjë që mendojnë këta njerëz kur shkojnë nëpër zyra është se si të kryejnë punën për të cilën paguhen, reduktimin e halleve më banale të njerëzve. (Korrieri, 8 mars 2007)
Siç e marrin me mend tiranasit, të cilèt, prej kohësh, e vuajnë këtë punën e vjedhjes së pusetave, as që bëhej fjalë në ditët e para të pretendoje që ajo të zëvendësohej shpejt e shpjet. Të jetuarit në Shqipëri na ka mësuar tashmë me disa standarte shërbimi dhe e dimë se në raste të tilla duhet të presësh ndonja dy javë të mira përpara se të fillosh të shpresosh ta shohësh pusetën të mbuluar me një kapak të ri (e kam fjalën për qendrën se në periferi mund të ketë të tjera standarte). Kërkush, pra, nuk po priste që ajo të zëvendësohej për dy javë megjithëse në zonën time ka edhe disa deputetë që nganjëherë i bijen telefonit dhe e zgjidhin ndonjë vështirësi të tillë në kohë më të shpejtë se “norma”. Kështu që, siç pritej, rrumbullakja e pusetës në mes të rrugës dhe gropa e zezë poshtë saj u kthyen në një vepër arti nga ato që i quajnë instalacion. Hera herès dikush fuste në të ndonjë dërrasë që dilte një metër mbi sipërfaqe për tu treguar shoferëve se atje kishte një gropë, hera herës rrethohej me ndonjë gomë makine apo kuti kartoni e hera herës mbetej thjeshtë një rreth rrumbullak i zi që duhet ta shquaje veçanërisht natën, përndryshe bije brenda. Ndërkaq, meqënëse aty afër saj janë edhe plehërat, boshllëku në gropèn e pusetès filloi të mbushej me lloj lloj qesesh plasmasi me mbeturina shtèpish, nga ato qè nuk i mbanin mè koshat e Bashkisè, me kuti kartoni e shishe gjithfarëshe duke krijuar edhe shqetësimin se dekompozimet e tyre mund të filtronin në të çarat e tubit të ujit të pijshëm që rridhte. Por ama, si instalacion, u bë edhe më i përsosur.
U interesava të di se kush e kishte në vartësi e më thanë: Ujësjellësi. Pra nuk e paska pushteti lokal, por e ka ai qendrori – thashë me vet - jo Edi Rama por Berisha përkthehet kjo. Kaluan tre javë, katër javë, një muaj, një muaj e një javë një muaj e gjysëm dhe ende puseta ka mbetur instalacion me disa variante që mund ta titullosh fre mirë “Rrugë tranzicioni tiranase - 2007” apo “Gropë shqiptare ku takohet uji i pijshèm me plehërat”, apo “Kronikë e Ujësjellësit pas një vjedhjeje”.
“Kot të presësh edhe nga deputetët - më tha një komshi teksa kalonim unë në një anë ai në anën tjetër të gropës - kohët e fundit kam parë se nuk bëjnë asnjë metër më këmbë, kurse makinat i kanë fuoristrada dhe nuk kanë rrezik të bijen tek vrima e pusetës. Prandaj - shtoi - shih mos na sjell ndonjë televizion.” “Televizioni s’vjen këtu, por të shoh mos bëj një shkrim i thashë. Veçse pak shpresë kam se mund ta lexojë drejtori i Ujësjellësit.”
Né fakt vjedhjet e pusetave e meritojnë një kronikë televizive sepse gojët e zeza që ato lenë hapur flasin shumë më tepër sesa për një pusetë. Ato janë të barsura me simbolikë dhe kush kalon të patën tre herë në ditë mbi një gropë të zezë si e jona nuk mundet të mos bjerë në refleksione të shumta. Pale sikur të vendosësh një kamer aty diku mbi tè dhe të filmosh mënyrën se si sillen kalimtarët kur kaljnë nga mëngjesi deri më darkë nè ngushticèn midis plehërave tè Bashkisè dhe asaj grope tè Ujèsjellèsit – si me thènè midis pushtetit lokal dhe atij qendror. Me siguri do të dilte një mrekulli. Por mua kjo gropë e zezë më erdhi në ndihmë edhe për të lexuar më mirë votën e elektoratit. Do të thotë lexuesi i nderuar ç’lidhje ka kjo me votimin. Ka, ka. Ja ta shpjegoj:
Problemi është se në mungesë të institucioneve të specializuara dhe me besueshmëri që të masin e të na japin treguesit e efektshmërisë apo jo të një qeverisje dhe, po ashtu, në mungesë të mediave që të bëjnë punën e informimit dhe jo të propagandës e manipulimit, qytetarëve u duhet të orientohen intuitivisht për mbarëvajtjen apo jo të punëve nëpërmjet shenjash të mbledhura andej këtej me sy e me veshë e me nuhatje e me prekje. Këto mund të na japin një perceptim intuitiv nëse jemi më mirë se dje apo më keq – sepse, tek e fundit, edhe votimi nuk na jep një gjykim të qartë, pasi të gjitha palët reklamojnë fitore. Them se çdo qytetar ka shenjat e veta, disa pika referimi që i ka parë dhe i sheh vazhdimisht nëpërmjet shqisave të tij e që lidhen me gjërat që sillen rrotull jetës e punës së tij duke filluar që nga uji e dritat e deri tek rruga ku shkel përditë, ku bëjnë pjesë edhe gropat edhe pusetat. Është e qartë se të dhënat shqisore tè pèrpunuara nga intuita nuk kanë ashtu dhe aq siguri dhe mund të jenë edhe ato rezultat i një keqvlerèsimi, sepse janè thejsht përvojè personale. Por ja që ato mbeten thuajse i vetmi burim i besueshëm – sigurisht më i mirë se mediat që shkojnë i zgjedhin në mënyrën më të paturpëshme për motive krejt të tjera nga informimi dhe shërbimi, raste të tilla.
E pra unë do të thoja se, në zonën ku banoj, nuk ka mbetur pa ndikim në humbjen e besimit tek qeverisja edhe kjo gropa e zezë rrumbullake e pusetës. Mund të duket diçka fare e vogël por janë këto “vogëlsira” që duke i takuar ditë për ditë vijnë e mblidhen e bëhen një mullar pakënaqësie. Sepse kur kaloi muaji dhe ajo vrima rrinte atje ende e hapur duke gëlltitur plehërat që gjithmonë e tejkalojnë gati dy herë kapacitetin e koshave që na ka vënë Bashkia nuk mund të mos thoje me vete: pa dyshim këtu kemi të bëjmë me diçka që nuk shkon me këta demokratët. Né kètè pikè do tè thoja se plehèrat, qè tani u takojnè socialistève, nuk luajnè rol sepse ato janè dhe kanè mbetur thuajse konstante nè pamjen e tyre: gjithnjè, pèrjetèsisht sheh njè mullar plehèrash, qè dalin jashtè koshave e rrijnè nganjèherè dy tri ditè pa u marrè. Edhe pusetat i vidhnin edhe në kohën e socialistëve, por kaq gjatë, mu në qendër të qytetit, sikur ata nuk i linin pa i zëvendësuar. Mund të rrinin tre javë, ja katër shumë shumë, por një muaj e gjysëm sikur i tejkalon të gjitha normat. Por edhe sikur t’i kenë lënë kaq gjatë a nuk na u premtua përmirësimi i cilësisë së jetës? Si duket pa marrë sms Kryeministri dhe pa marrë drejtori i Ujësjellësit urdhër prej tij, apo po nuk mbeti ndonjë makinë ministri a deputeti demokrat atje tek gropa, kapaku i pusetës nuk do të zëvendësohet kurrë.
Por reflektimet rreth asaj grope, teksa kalon anash saj, nuk mund të mos të të çojnë edhe në zona të tjera të qeverisjes. Madje edhe tek sektori më i suksesshëm, Ministria e Rendit. Vërtet janë kapur disa banda trafikantësh, dhe shyqyr, por puna e policisë nuk është vetëm të kapë trafikantë. Ka lloj lloj krimesh në këtë vend. Dhe është për t’u çuditur se pse policia jonë nuk është, psh., në gjendje të zbulojë trafikantët e pusetave prej gize. Sepse, ta hajë dreqi, ato nuk janë kuleta, as celularë që fshihen lehtë. Ato janë pllaka të rënda prej gize të cilat kush i vjedh e bën për t’i shitur. Dhe ato nuk mund të shiten në ndonjë vend dosido. Ato mund të shiten atje ku pastaj dërgohen në një furrë shkrirjeje që në vendin tonë, me sa di unë, nuk janë të shumta, në mos qoftë vetëm Metalurgjiku. Pra mjafton të çosh shqetësimin atje tek shkrirësit dhe tu kërkosh atyre llogari se kush ua sjell këto puseta për të mbrritur deri tek njerèzit për të cilèt punojnë hajdutët e pusetave natën. Mirëpo edhe policët tanë duket kanë punë të tjera më të rëndësishme në mos bashkëpunofshin edhe ata, si shkrirësit, me hajdutët.
Megjithatè, pusetat e vjedhura e të lëna dëshpërimisht pa kapak për muaj e muaj mu nè mes tè rrugève më shumë se çdo gjë tjetër, edhe se standarti i jetës së dorës së parë të hajdutëve të tyre, tè ngacmojnè për diçka tjetër. Ato tè revoltojnè pèr faktin se zëvendësimi i tyre nga pikëpamja materiale nuk kushton thuajse asgjë. Ajo çka tregon puseta e mbetur pa kapak është pikërisht “kapaku” që u ka munguar e vazhdon t’u mungojë njerëzve tanë të politikës e administratës: minimumi i ndjenjës së përgjegjësisë për punën që bëjnë. Ajo gropë/gojë e zezë flet përditë e të thotë se e fundmja gjë që mendojnë këta njerëz kur shkojnë nëpër zyra është se si të kryejnë punën për të cilën paguhen, reduktimin e halleve më banale të njerëzve. (Korrieri, 8 mars 2007)
2 comments:
shume i bukur ky shkrim.
Diku prane vendit ku punoj, ne afersi te Qytetit Studenti, sot rridhte nje rreke qe nga permasat rivalizonte edhe Lanen. Pyeta nje shitese nese thuajse lumi qe lagte tere lagjen dhe qe zhdukej vetem pjeserisht ne nje nga keto groppusetat e hapura qe i perbere prej ujrave te zeza. Pergjigjja e saj qe afirmuese. "Vijne nga Qyteti Studenti" tha. "Epo te pakten eshte nje rreke intelektuale" e ngushellova. Ajo mblodhi buzet me neveri ndersa une u largova ne humor meditimi per ujrat e studenteve qe neser do te mbushin administraten, zyrat e biznesit, si dhe shtypin e lire qe rrjedh si rreke e qe nuk ngurron perfundoje ne nje grope te zeze. Shpesh edhe me deshiren e vet...
Post a Comment