Kur sheh se si shqiptarët pësojnë pa reshtur dhe pa reaguar bëmat që bën politika dhe politikanët tanë në aleancë me oligarkët që kanë privatizuar sot shtetin nuk mund mos të të lindë pyetja nëse me kalimin e kohës këto bëma po ua trashin apo hollojnë lëkurën. Shpesh më rezulton se brutaliteti me të cilin vepron politika e lidhur me interesat e kësaj pakice po ua mpin gjithnjë e më shumë vullnetin për të reaguar. Megjithatë nëse ka aspekte ku këtë "trashje lëkure" e mosreagim poshtërues e sheh në formën e vet më groteske, të kthyer në admirim prej injoranti, kjo ndodh kur bëmat vishen me petkun e perëndimorizimit tonë, e implementimit të modeleve perëndimore, dhe akoma më veçanërisht kur në to janë të përfshirë edhe perëndimorët vetë.
Ky ishte mendimi i parë që më erdhi ndërmend kur pashë në shtyp lajmin se forcat politike të dy kandidatëve për kryetarë bashkie të Tiranës kanë atashuar për të hartuar/drejtuar strategjinë dhe taktikat e fushatave të tyre elektorale dy kompani të njohura Amerikane. Kompania e përzgjedhur nga kandidati i Partisë Demokratike, Olldashi, qënka “Marsh Copsey & Associates”, e cila thuhet se paska qenë pjesë e fushatave elektorale të presidentit të SHBA-së, Roland Regan në vitet 1980 dhe 1984. Kurse kompania e përzgjedhur nga kandidati i Partisë Socialiste Rama qënka “Arthur J. Finkelstein & Associates”, e drejtuar nga Artur Finkelstein i cili paska marrë pjesë në fushatën elektorale të Richard Nixonit, të ish kryeministrit të Izraelit Benjamin Netanyahu dhe kryeministrit Ariel Sharon në fushatat elektorale të disa senatorëve etj..
Nuk janë të pakta komentet që të imponon ky lajm. Pyetja e parë që të vjen vetvetiu është: ç’është kjo nevojë për t’i dhënë përmasa kaq të mëdha vendit më të varfër e ndër më të vegjëlit në Evropë? Dhe përgjigja e parë që të vjen lidhet me deliret e madhështisë së politikanëve tanë si kompensim kompleksesh inferioriteti - sepse nuk mund të mos të të shkojë mendja tek trashëgimia nga kemi dalë, ajo e Enver Hoxhës, ëndrra finale e të cilit ishte të bëhej udhëheqësi i mbarë botës. Dhe nuk mund të mos kesh parasysh se kandidati socialist ka dhënë tashmë prova të rënda prej deliranti. Por a mjafton kjo për ta shpjeguar këtë fenomen të ri? Besoj se jo. Ka edhe elementë të tjerë që duhen marrë në konsideratë për ta shpjeguar atë. Them se së bashku me delirin duhet të përzjejmë edhe elementin e majmunërisë sonë ndaj çdo gjëje që është perëndimore. Por edhe kaq nuk mjafton. Sëbashku me këto duhet trazuar në kazanin e shtrigave edhe kultura jonë e manipulimit të publikut. Duke patur prapa një kompani amerikane sikur i imponohesh më fort publikut jo vetëm nëpërmjet paraqitjes përpara tij si perëndimorë, por edhe me fuqinë që tregon një punë e tillë - dhe dihet se sa e rëndësishme është të qënit i fuqishëm në imagjinatën e shqiptarëve. Sipas mendimit tim PD-ja është më e vonuar në këtë eksperiment. Ajo është tërhequr zvarrë nga PS-ja, sepse, kur ishte në opozitë, kishte krijuar për ca kohë idenë e një partie që nuk kishte prapa veçse ca shqiptarë të mjerë ngase edhe biznesmenët e fuqishëm i kishte të tërë PS-ja. Kurse tani ajo ka hyrë seriozisht në lojën e luftës për status sa më të lartë. Statusi i njërit imponon statusin e rivalit e kështu, sa më lart ngrihet njëri, aq më lart ngrihet edhe tjetri.
Por, teksa bëjmë këto komente, nuk duhet të harrojmë se, në fakt, edhe në zgjedhjet e vitit 2005 Finkelstejn ka qenë kompania që ka marrë përsipër drejtimin e fushatës së Nanos. Por në atë kohë politikanët tanë socialistë duket e panë të udhës ta mbanin gjysëm sekret këtë punë. E mbajtën sekret që të mos u mësonte "teknikën" kundërshtari apo e mbajtën sekret sepse në këtë punë kishte edhe diçka të papastër ligjërisht e moralisht? Kjo vlen për tu parë. Pastaj doli se edhe PD-ja paskësh pasur një kompani ku spikasin ca si germa DGBrT, por edhe kjo nuk u morr vesh veçse kur socialistët e akuzuan se ajo paskësh punuar për serbin kundër Kosovës.
Kurse tani u ka dalë turpi të dyja palëve.
Dhe pikërisht këtu vjen pyetja e dytë. Sa do të paguhen këto kompani dhe kush paguan për këto kompani: taksapaguesi shqiptar nëpërmjet ligjit të financimit të partive apo ka ndonjë mënyrë të tërthortë për pagimin e tyre? Sepse kjo pyetje lidhet ngushtë me pyetjen se për fitoren e kujt do të punojnë dy kompanitë amerikane? Pas shumë gjasash, ashtu sikurse edhe në fushatën paralementare, këtu kemi të bëjmë me sponsorizim të paligjshëm nga biznesmenë të lidhur më afër njërës parti apo tjetrës. Dhe dihet se ata financojnë jo për sytë e bukur të elektoratit shqiptar, por për t'iu kthyer mbrapsht pastaj “investimi”. Dihet gjithashtu se kjo mënyrë financimi është e paligjëshme përveçse e pamoralëshme. A e dinë kompanitë amerikane këtë? Nëse politikanët tanë kanë bërë, ndërkaq, ndonjë ligj që ne nuk e dimë ky ligj duhet medoemos të parashikojë edhe atë që biznesmenët sponsorizues të partive duhet të jenë të deklaruar publikisht sëbashku me shumën që kanë investuar. Përndryshe, për çfarë lufte kundër korrupsionit na flet Berisha?
Edhe komente të tjera mund të bëhen lidhur me këtë lajm. Rezulton se që të dyja kompanitë janë të lidhura me të djathtën në SHBA. Finkelstein, madje, konsiderohet si kafsha e zezë e demokratëve. Dihet po ashtu se Republikania në SHBA është partia më e pasur, ajo që shpenzon më shumë në fushatat elektorale. A duhet të kenë socialistët tanë, ata që pretendojnë se janë socialistë të vërtetë, antimonopolistë e mbrojtës të interesave të shtresave të brishta, si LSI psh., ndonjë vërejtje për këtë përzgjedhje?
Por edhe një koment (jo i fundit) besoj se duhet bërë: sa mund të jenë vërtet ndikuese në fitoren apo humbjen këto kompani? Dhe kjo lidhet me pyetjen: sa mund të jenë ato në gjendje të përcaktojnë strategji të drejta elektorale këto kompani duke qenë se vendin e njohin shumë pak. Po të kemi parasysh fushatën elektorale të viti të kaluar të drejtuar nga trajneri Finkelstein dihet se ajo u përqendrua në demonizimin e
Berishës duke e lidhur këtë me vitin 1997. Thuhet se për të ndërtuar këtë strategji kompania kishte zhvilluar edhe anketimet e veta. Nuk është e thënë që strategjia vendos për gjithshka, - një trajner, sado i zoti, nuk mund të nxjerrë kampion bote një skuadër me lojtarë mediokër - por sipas mendimit tim, ndërtimi i kësaj strategjia rezultoi i gabuar jo thjesht nga rezultati, por edhe sepse ajo ishte e gabuar në vetvete pasi injoronte shumëçka nga psikologjia e shqiptarit dhe nga ato çka kishin ndodhur në tetë vjetët e qeverisjes socialiste. Tani e dëgjojmë Olldashin të thotë se nuk do të merret me Edi Ramën, por me projektet e së ardhmes. Nuk e di nëse këtë ia kanë sugjeruar ata të kompanisë së tij, por mua më duket se të mos merresh me gabimet dhe krimet ndaj qytetit dhe qytetarëve që ka bërë Rama gjatë këtyre vjetëve nuk mund as të ndërtosh një projekt bindës me të cilin tu paraqitesh qytetarëve për t;u kërkuar votën. Sepse një projekt i tillë duhet të ndërtohet mbi nevojën e rregullimit të këtyre gabimeve. Jo vetëm, por mendimi i parë që u vjen ndërmend shqiptarëve, pas përvojës që kanë me këtë klasë politike, kur shikojnë se kundërshtarit as nuk i përmenden mbrapshtirat që ka bërë, është se don të bësh si ai.
Por ky komenti i fundit më duket i kotë, madje edhe i dëmshëm për interesat e publikut, sepse më mirë që kompanitë të gabojnë, ashtu si gaboi vjet Finkelstein, përderisa, sikurse duket, nuk do të punojnë për interesat e publikut, por kundër. Mirëpo mbetet çështja se kush do të luftojë për interesat e publikut përballë këtyre dy dinozaurëve të paisur edhe me ekspertë amerikanë? Ai nuk ka as para të paguajë kompani, as ka parti. Dhe as fuqi të reagojë, madje, pasi ideja se sa më i fortë brutaliteti dhe paturpësia e pushtetarëve aq edhe më i fortë reagimi nuk është e vërtetë. Përkundrazi liria dhe demokracia zhvillohen duke u ushtruar jo duke u shtypur. Mbetet që publiku, ashtu si në librin e Saramangos, për ta shprehur mospërfaqësimin në mënyrën më paqësore e në përputhje me nënshtrimin që e ka kapur të mos shkojë të votojë. Mirëpo edhe për këtë duhet më së pari të aprovohet një ligj sipas të cilit, për shembull, kur 60% e elektoratit nuk shkon të votojë partitë garuese shkrihen automatikisht. Kjo do të ishte një zgjidhje e mirë, por puna është se kush do ta bëjë këtë ligj. Le që prap partitë e reja do t'i krijonin po ata politikanë e po ata biznesmenë. Punë e ngatërruar. (Korrieri 11 dhjetor 2006)
Ky ishte mendimi i parë që më erdhi ndërmend kur pashë në shtyp lajmin se forcat politike të dy kandidatëve për kryetarë bashkie të Tiranës kanë atashuar për të hartuar/drejtuar strategjinë dhe taktikat e fushatave të tyre elektorale dy kompani të njohura Amerikane. Kompania e përzgjedhur nga kandidati i Partisë Demokratike, Olldashi, qënka “Marsh Copsey & Associates”, e cila thuhet se paska qenë pjesë e fushatave elektorale të presidentit të SHBA-së, Roland Regan në vitet 1980 dhe 1984. Kurse kompania e përzgjedhur nga kandidati i Partisë Socialiste Rama qënka “Arthur J. Finkelstein & Associates”, e drejtuar nga Artur Finkelstein i cili paska marrë pjesë në fushatën elektorale të Richard Nixonit, të ish kryeministrit të Izraelit Benjamin Netanyahu dhe kryeministrit Ariel Sharon në fushatat elektorale të disa senatorëve etj..
Nuk janë të pakta komentet që të imponon ky lajm. Pyetja e parë që të vjen vetvetiu është: ç’është kjo nevojë për t’i dhënë përmasa kaq të mëdha vendit më të varfër e ndër më të vegjëlit në Evropë? Dhe përgjigja e parë që të vjen lidhet me deliret e madhështisë së politikanëve tanë si kompensim kompleksesh inferioriteti - sepse nuk mund të mos të të shkojë mendja tek trashëgimia nga kemi dalë, ajo e Enver Hoxhës, ëndrra finale e të cilit ishte të bëhej udhëheqësi i mbarë botës. Dhe nuk mund të mos kesh parasysh se kandidati socialist ka dhënë tashmë prova të rënda prej deliranti. Por a mjafton kjo për ta shpjeguar këtë fenomen të ri? Besoj se jo. Ka edhe elementë të tjerë që duhen marrë në konsideratë për ta shpjeguar atë. Them se së bashku me delirin duhet të përzjejmë edhe elementin e majmunërisë sonë ndaj çdo gjëje që është perëndimore. Por edhe kaq nuk mjafton. Sëbashku me këto duhet trazuar në kazanin e shtrigave edhe kultura jonë e manipulimit të publikut. Duke patur prapa një kompani amerikane sikur i imponohesh më fort publikut jo vetëm nëpërmjet paraqitjes përpara tij si perëndimorë, por edhe me fuqinë që tregon një punë e tillë - dhe dihet se sa e rëndësishme është të qënit i fuqishëm në imagjinatën e shqiptarëve. Sipas mendimit tim PD-ja është më e vonuar në këtë eksperiment. Ajo është tërhequr zvarrë nga PS-ja, sepse, kur ishte në opozitë, kishte krijuar për ca kohë idenë e një partie që nuk kishte prapa veçse ca shqiptarë të mjerë ngase edhe biznesmenët e fuqishëm i kishte të tërë PS-ja. Kurse tani ajo ka hyrë seriozisht në lojën e luftës për status sa më të lartë. Statusi i njërit imponon statusin e rivalit e kështu, sa më lart ngrihet njëri, aq më lart ngrihet edhe tjetri.
Por, teksa bëjmë këto komente, nuk duhet të harrojmë se, në fakt, edhe në zgjedhjet e vitit 2005 Finkelstejn ka qenë kompania që ka marrë përsipër drejtimin e fushatës së Nanos. Por në atë kohë politikanët tanë socialistë duket e panë të udhës ta mbanin gjysëm sekret këtë punë. E mbajtën sekret që të mos u mësonte "teknikën" kundërshtari apo e mbajtën sekret sepse në këtë punë kishte edhe diçka të papastër ligjërisht e moralisht? Kjo vlen për tu parë. Pastaj doli se edhe PD-ja paskësh pasur një kompani ku spikasin ca si germa DGBrT, por edhe kjo nuk u morr vesh veçse kur socialistët e akuzuan se ajo paskësh punuar për serbin kundër Kosovës.
Kurse tani u ka dalë turpi të dyja palëve.
Dhe pikërisht këtu vjen pyetja e dytë. Sa do të paguhen këto kompani dhe kush paguan për këto kompani: taksapaguesi shqiptar nëpërmjet ligjit të financimit të partive apo ka ndonjë mënyrë të tërthortë për pagimin e tyre? Sepse kjo pyetje lidhet ngushtë me pyetjen se për fitoren e kujt do të punojnë dy kompanitë amerikane? Pas shumë gjasash, ashtu sikurse edhe në fushatën paralementare, këtu kemi të bëjmë me sponsorizim të paligjshëm nga biznesmenë të lidhur më afër njërës parti apo tjetrës. Dhe dihet se ata financojnë jo për sytë e bukur të elektoratit shqiptar, por për t'iu kthyer mbrapsht pastaj “investimi”. Dihet gjithashtu se kjo mënyrë financimi është e paligjëshme përveçse e pamoralëshme. A e dinë kompanitë amerikane këtë? Nëse politikanët tanë kanë bërë, ndërkaq, ndonjë ligj që ne nuk e dimë ky ligj duhet medoemos të parashikojë edhe atë që biznesmenët sponsorizues të partive duhet të jenë të deklaruar publikisht sëbashku me shumën që kanë investuar. Përndryshe, për çfarë lufte kundër korrupsionit na flet Berisha?
Edhe komente të tjera mund të bëhen lidhur me këtë lajm. Rezulton se që të dyja kompanitë janë të lidhura me të djathtën në SHBA. Finkelstein, madje, konsiderohet si kafsha e zezë e demokratëve. Dihet po ashtu se Republikania në SHBA është partia më e pasur, ajo që shpenzon më shumë në fushatat elektorale. A duhet të kenë socialistët tanë, ata që pretendojnë se janë socialistë të vërtetë, antimonopolistë e mbrojtës të interesave të shtresave të brishta, si LSI psh., ndonjë vërejtje për këtë përzgjedhje?
Por edhe një koment (jo i fundit) besoj se duhet bërë: sa mund të jenë vërtet ndikuese në fitoren apo humbjen këto kompani? Dhe kjo lidhet me pyetjen: sa mund të jenë ato në gjendje të përcaktojnë strategji të drejta elektorale këto kompani duke qenë se vendin e njohin shumë pak. Po të kemi parasysh fushatën elektorale të viti të kaluar të drejtuar nga trajneri Finkelstein dihet se ajo u përqendrua në demonizimin e
Berishës duke e lidhur këtë me vitin 1997. Thuhet se për të ndërtuar këtë strategji kompania kishte zhvilluar edhe anketimet e veta. Nuk është e thënë që strategjia vendos për gjithshka, - një trajner, sado i zoti, nuk mund të nxjerrë kampion bote një skuadër me lojtarë mediokër - por sipas mendimit tim, ndërtimi i kësaj strategjia rezultoi i gabuar jo thjesht nga rezultati, por edhe sepse ajo ishte e gabuar në vetvete pasi injoronte shumëçka nga psikologjia e shqiptarit dhe nga ato çka kishin ndodhur në tetë vjetët e qeverisjes socialiste. Tani e dëgjojmë Olldashin të thotë se nuk do të merret me Edi Ramën, por me projektet e së ardhmes. Nuk e di nëse këtë ia kanë sugjeruar ata të kompanisë së tij, por mua më duket se të mos merresh me gabimet dhe krimet ndaj qytetit dhe qytetarëve që ka bërë Rama gjatë këtyre vjetëve nuk mund as të ndërtosh një projekt bindës me të cilin tu paraqitesh qytetarëve për t;u kërkuar votën. Sepse një projekt i tillë duhet të ndërtohet mbi nevojën e rregullimit të këtyre gabimeve. Jo vetëm, por mendimi i parë që u vjen ndërmend shqiptarëve, pas përvojës që kanë me këtë klasë politike, kur shikojnë se kundërshtarit as nuk i përmenden mbrapshtirat që ka bërë, është se don të bësh si ai.
Por ky komenti i fundit më duket i kotë, madje edhe i dëmshëm për interesat e publikut, sepse më mirë që kompanitë të gabojnë, ashtu si gaboi vjet Finkelstein, përderisa, sikurse duket, nuk do të punojnë për interesat e publikut, por kundër. Mirëpo mbetet çështja se kush do të luftojë për interesat e publikut përballë këtyre dy dinozaurëve të paisur edhe me ekspertë amerikanë? Ai nuk ka as para të paguajë kompani, as ka parti. Dhe as fuqi të reagojë, madje, pasi ideja se sa më i fortë brutaliteti dhe paturpësia e pushtetarëve aq edhe më i fortë reagimi nuk është e vërtetë. Përkundrazi liria dhe demokracia zhvillohen duke u ushtruar jo duke u shtypur. Mbetet që publiku, ashtu si në librin e Saramangos, për ta shprehur mospërfaqësimin në mënyrën më paqësore e në përputhje me nënshtrimin që e ka kapur të mos shkojë të votojë. Mirëpo edhe për këtë duhet më së pari të aprovohet një ligj sipas të cilit, për shembull, kur 60% e elektoratit nuk shkon të votojë partitë garuese shkrihen automatikisht. Kjo do të ishte një zgjidhje e mirë, por puna është se kush do ta bëjë këtë ligj. Le që prap partitë e reja do t'i krijonin po ata politikanë e po ata biznesmenë. Punë e ngatërruar. (Korrieri 11 dhjetor 2006)
No comments:
Post a Comment