Holokausti dhe persekutimi komunist

Sa herë dëgjoj shqiptarët të mburren me faktin se sipas tyre ata janë i vetmi popull në botë që nuk i paska dorëzuar ebrejtë gjatë Luftës së Dytë më kap një ndjenjë e fortë revolte. Them e fortë sepse në të më përzihen tre revolta: revolta që ndjen njeriu ndaj gënjeshtrës, revolta ndaj injorancës e mendjengushtësisë njerëzore që nuk arrin të konceptualizojë as minimalisht, por edhe revolta e ish të persekutarit, e njeriut, pra, që i ka parë shqiptarët ta trajtojnë atë dhe bashkëvuajtësit e tij në mënyrën më të poshtër që mund të trajtohet njeriu.

Le ta nis nga revolta e tretë për të arritur te dy të parat.

Ka disa pyetje logjike të thjeshta që çuditërisht evitohen kur ekzaltohet kjo mirësi thuajse hyjnore e shqiptarëve ndaj ebrejve. Nëse këta shqiptarët paskëshishin qenë ashtu dhe kaq të ndjeshëm ndaj të vuajturve e të persekutuarve përse janë treguar kaq mizorë me njëri tjetrin, madje deri edhe me fëmijët, duke i plasur edhe ata nëpër kampe internimi? Poende, si ka mundësi që një popull që e kishte kaq të fortë besën e shqiptarit, sikurse na tha Kryetarja e Kuvendit në fjalimin e saj përkujtimor të Holokaustit në Parlament, arriti një nivel aq të paparë nënshtrimi ndaj pushtetit sa, sikurse thuhet, u rekrutua në masë nga Sigurimi i Shtetit komunist? Si paska pasur shqiptari forcën morale të besës për të mos dorëzuar ebrejtë kur është treguar aq i pabesë me të vetët? Ka diçka që nuk vete në paraqitjen e gjërave sikur shqiptarët na paskan qenë më të mirë se të gjithë popujt e Evropës ndaj ebrejve dhe më të këqij se të gjithë popujt e Evropës ndaj vetë shqiptarëve. Atyre që në këtë pikë do të më sjellin argumentin se fajin e kishte komunizmi, një e keqe , sipas tyre, që na e sollën rusët apo sllavët, u kujtoj vetëm faktin se rusët e sllavët terrorin stalinist e dënuan që në vitet 50, kurse ne e mbajtëm deri në vitet 90. Dhe pastaj do të shtoja se ne vashdojmë të jemi më të këqinjtë me njëri tjetrin ndër gjithë popujt e Evropës edhe tani që nuk na komandojnë rusët e sllavët.

Që shqiptarët nuk kanë pasur ndjenja antisemite kjo është e vërtetë dhe besoj se historikisht kjo shpjegohet me qënien e tyre shumica muslimanë dhe pjesë e perendorisë otomane, e cila ndaj ebrejve ka qenë shumë tolerante pasi antisemitizmi burimin e ka tek bota kristiane sepse ebrejtë konsideroheshin prej kristianëve si vrasësit e Krishtit. Por kjo nuk i ka penguar shqiptarët që, si pjesë e kësaj perandorie, të bëjnë masakra të tmerrshme ndaj popujsh të tjerë, si ndaj armenëve psh.. Madje të keqtrajtojnë edhe ata që, sëbasahku me ebrejtë, janë viktimat më të njohura të Holokaustit, romët dhe homoseksualët - aq sa këta të fundit në Shqipëri ende sot nuk kanë mundësi të deklarojnë hapur orinetimin e tyre seksual.

E gjithë kjo histori e mirësisë e besës sonë ndaj ebrejve është një hipokrizi e madhe që për më tepër provon se klasa jonë politike dhe elita jonë nuk mundet të komunikojë me publikun veçse me gjuhën e vjetër të manipulimit dhe të gënjeshtrës pasi nuk e zotërojnë gjuhën morale dhe intelektuale të së vërtetës. Miti se shqiptarët janë të mirë sepse kanë dashur ebrejtë duhet të çmontohet jo vetëm pse, siç thashë, na nxjerr të paaftë për të gjykuar e konceptualizuar, dmth., me fjalë më të trasha, budallenj e injorantë, por edhe pse na nxjerr edhe gënjeshtarë. Por pse na nxjerr edhe gënjeshtarë? Sepse nuk është as e vërtetë se shqiptarët nuk i kanë dorëzuar ebrejtë. Të paktën nëse pranojmë se edhe ata përtej kufirit, dmth mbi 90% e banorëve të Kosovës, janë shqiptarë. E pra ata që organizojnë festa përkujtimore të mirësisë së shqiptarëve ndaj ebrejve e që harrojnë krimet që kanë kryer shqiptarët ndaj shqiptarëve i ftoj të lexojnë librin e historianit të njohur si proshqiptar, madje, Noel Malcolmit, i cili, ne historine e tij të Kosovës, shkruan se atje (Kosove), ku shqiptaret kishin marredhenie të mira me pushtuesit gjermanë, janë dorëzuar të gjithë ebrenjtë e Prishtinës. Dhe dihet po ashtu se shqiptarët e Shqipërisë nuk i kanë dorëzuar sepse kjo nuk u është kërkuar autoriteteve lokale pasi nuk ishte vendosur me ligj, ashtu sikurse ishte vendosur në vende të tjera të Evropës. Pra "kodi i besës", "kodi i nderit" dhe "kodi i mikpritjes" si shkaqe të mbrojtjes së ebrejve janë tre përralla të mëdha që bash historia e Kosovës dhe pastaj ajo e persekutimit komunist i përgënjeshtron në mënyrën më të vrazhdë.

Dikush mund të ngrerë argumentin: Po ç'të keqe ka që ta mbajmë këtë mit edhe pse nuk i përgjigjet të vërtetës historike ashtu sikurse nuk i përgjigjen kësaj të vërtete edhe shumë mite të tjera? Ai ndoshta na ndihmon të bëhemi më të mirë e të gjejmë disa pika krenarie për të cilat kemi aq nevojë në këtë periudhë të rëndë krize morale, identiteti e imazhi të keq ndërkombëtar.

Gjykoj se na bën më shumë keq sesa mirë sepse na largon nga e vërteta jonë, nga njohja e vetvetes që është edhe kusht i përmirësimit të saj. Humanisti i madh Erazmusi thoshte me ironi: "nëse të jesh kristian i mirë do të thotë të urresh çifutët, atëhere ne jemi kristianë të mirë." Duke prerifrazuar atë, do të thoshim: "Nëse të jesh shqipar i mirë do të thotë të duash çifutët atëhere ne jemi shqiptarë të mirë." Mirëpo, në fakt, të qënit i mirë apo i keq nuk janë thelbe të dhëna njëherë e përgjithmonë e të pandryshueshme të një populli apo qoftë edhe të një individi e as nuk kanë të bëjnë me dashuri apo urrejtje të veçanta për popuj apo njerëz të veçantë. Ato janë rezultat procesesh edukimi, rritjeje intelektuale e shpirtërore, hapjeje të mendjes ndaj diversiteteve të vlerave e kulturave ngase dihet se pikërisht e kundërta e këtyre, injoranca dhe fanatizmi, kanë qenë historikisht burim i së keqes. E provon këtë më mirë se kushdo bash populli "i keq" gjerman autori i Luftës dhe i Holokaustit që sot është ndër popujt kampionë të paqes dhe mbrojtjes së të drejtave të njeriut. Prandaj, duke qenë se injorancën dhe fanatizmin ne e kemi pasur dhe e kemi me okë nuk ka se pse të mburremi me vlera që objektivisht kanë pasur dhe kanë pak mundësi të shfaqen në vendin tonë, sikurse e provuan 45 vjet komunizëm, por sikurse po e provon edhe kjo periudhë ku prap shqiptari në forma të tjera po trgohet ujk për shqiptarin.

Këtë injorancë e provon edhe fakti se jemi i vetmi vend që e përkujton Holokaustin si të ishte një festë kombëtare. E gjithë bota e kujton atë me një ndjenjë të thellë përgjegjësie, me një refleksion se ajo që ka ndodhur nuk duhet të harrohet; me vrasjen e ndërgjegjes se nuk është bërë sa duhet që në fillim për ta penguar; duke i analizuar shkaqet e thella e duke ngritur pyetjen se çfarë do të bënin të rinjtë sot sikur të ishin në ato kushte? E kjo jo thjesht në lidhje me ebrejtë, romët apo homnoseksualët, por duke e konceptualizuar Holokaustin si fenomen që tregon se deri në çfarë krimesh monstruoze mund të në çojnë injoranca dhe fanatizmi i çdo lloji - siç ishte edhe enverizmi ynë. Kurse ne e kthejmë në një festë krenarie kombëtare dhe u bijem trumpetave të lavdisë kombëtare.

Këtë injorancë e provon edhe fakti se Parlamenti shqiptar na paska vendosur që 27 janarin, ditën e shpallur nga Kombet e Bashkuara si dita e kujtesës së Holokaustiti, ta pagëzojë edhe si dita e kujtesës së krimeve të komunizmit. Nuk e di se kujt i ka shkuar në mendje kjo ide gjeniale që ditën e kujtimit të krimeve të komunizmit ta mbivendosë në ditën e kujtimit të Holokaustit. Me siguri di të them se ose është njeri pa aftësinë minimale të konceptualizimit ose një njeri që për krimet e komunizmit dhe për viktimat e tij nuk ndjen as fijen e brerjes së ndërgjegjes dhe as nevojën e përkujtimit të atyre viktimave, pa përjashtuar që të jetë të dyja sëbashku. Dita e përkujtimit të viktimave të komunizmit në Shqipëri duhet të ishte një ditë tjetër më vete dhe jo t'i mbivendosej një dite që në Shqipëri, aq më tepër, siç e thashë, trajtohet si ditë e festës së popullit të vetëm në botë që ka mbrojtur ebrejtë gjatë Luftës së Dytë. Kështu paradoksalisht kjo ditë "e madhe" e krenarisë shqiptare mbulon tragjedinë "e vogël" të persekutimit të qindra mijë shqiptarëve nga shqiptarët për 45 vjen në mënyrën më mizore. Kështu ndodhi edhe këtë fund janari. U fol aq shumë për një numër minimal ebrejsh që paskan shpëtuar në Shqipëri dhe u fol aq pak ose aspak për qindra mijë shqiptarët e masakruar. Nuk ka mënyrë më të keqe për të përkujtuar edhe Holokaustin.

Në ditën e përkujtimit të Holokaustit Spilbergu tha në Firence: "Historia na ka mësuar shumë gjëra. Paradoksalisht ato më të tmerrshmet kemi prirjen t'i harrojmë shpejt ndërkohë që janë pikërisht ato që duhet t'i mbajmë mend përgjithmonë." Edhe kjo mënyrë e përkujtimit të Holokaustit nëpërmjet ekzaltimit të mitit të shqiptarëve të mirë që paskan shpëtuar ebrejtë më duket si një instrument për të harruar gjërat e tmerrshme që shqiptarët u kanë bërë shqiptarëve dhe që po vazhdojnë t'ua bëjnë pikërisht për shkak të kësaj harrese. (Korrieri, 1 shkurt 2008)