Çfarë po ndodh

Para disa ditësh në debatin Opinion dëgjova për herë të parë një artikulim më të qartë të planit politik të opozitës lidhur me bojkotin. Skënder Gjinushi e më pas Paskal Milo, pasi u shprehën se hapja e kutive do të ishte një garanci për mosvjedhjen e votës nesër, hodhën idenë se kërkesa për hapjen e kutive synon edhe: a) në rast se hapen kutitë të provojë se votat janë vjedhur dhe kjo do të delegjitimonte mazhorancën në pushtet; b) nëse nuk hapen kutitë vjedhja provohet indirekt. Kështu edhe në kët rast bojkoti bëhet gati i barabartë për nga vlera me hapjen sepse në të dy rastet kemi një delegjitimim të mazhorancës për shkak vjedhjeje të votave. Dhe një delegjitimim i tillë do të çojë më në fund në një hap të dytë: kërkesën për një zgjidhje politike. Sipas tyre kjo zgjidhje politike do të diktohet nga ndërkombëtarët ashtu siç u diktuar psh. zgjedhja e presidentit Moisiu të propozuar nga PD-ja për t’i bërë një lëshim partisë Demokratike të cilës i ishin vjedhur votat më 2001. Në rastin në fjalë zgjidhja më e mundëshme politike që u përmend nga Gjinushi dhe Milo do të ishte krijimi i një koalicioni të madh PD – PS derisa të shkojmë në zgjedhje të parakohëshme që pastaj mendohet se do t’i fitojnë socialistët.
Me fjalë të tjera “pika” që ka gjetur Rama për të mbështetur levën me të cilën synon të përmbysë Berishën dhe Metën është e drejta legjitime për të hapur kutitë. PS do të ngulmojë në bojkotin po s’u hapën kutitë dhe kjo sigurisht do të konsiderohet një situatë anormale nga ndërkombëtarët derisa të sjellë ndryshimin. Përballë kësaj situate Berisha dhe të tijtë thonë: nuk jemi ne që i hapim kutitë, ato i hap gjykata e cila ka vendosur për moshapjen e tyre. Kundërpërgjigja nga ana e opozitës është: gjykata është në duart tuaja pra nuk është e pavarur dhe ka marrë një vendim të padrejtë. Është i njëjti argument që ka përdorur Berisha kundër vendimeve të gjykatës së Avdiut për zgjedhjet e vitit 2001 që u kontestuan nga PD-ja. Asokohe socialistët, po qe se do të qëndronin koherent me vendimin e gjykatës, do të mund të zgjidhnin edhe një president të tyrin dhe të mos kishte të drejtë kush, nga pikpamja ligjore, t’u thoshte gjë. Mirëpo ata lëshuan pe politikisht përpara perëndimorëve duke përsëritur për të njëmijtën herë atë çka ka ndodhur vazhdimisht gjatë këtyre 20 vjetëve: fuqinë e marrëveshjeve dhe zgjidhjeve poltike mbi ligjin mu pse ligji nuk la legjitimitet pasi konsiderohet i njëanshëm pasi nuk pavarësohet dot nga politika. Nuk është vendi këtu për të mumëruar rastet. Edhe në këtë rast të fundit Rama mendon se, duke ngulmuar, do t’i detyrojë perëndimorët të ndërhyjnë mbi vendimin e Gjykatës më në fund në favor të tij dhe do ta shtrëngojnë Berishën e Metën të lëshojë pe.
A është e ngjashme sitata me 2001-shin apo është e ndryshme? Mendoj se sitatata ka ngjashmëri që për fat të keq tregojnë se nuk kemi bërë hapa para. Nga një vështrim jashtë interesave të pushteti të palëve ky moment sigurisht që konsiderhet ngecje në vend, ripërsëritje e të njëjtit film në mos një hap prapa. Dhe besoj se nuk është gabim të arrihet në këtë konkluzion. Shqipëria, nëse mund të thuhet se ka ecur teknikisht përsa i përket garantimit të zgjedhjeve të lira, përsa i përket vullnetit dhe etikës së aktorëve politikë që ka në skenë vështirë të thuash se ka ecur përpara. Po ashtu vështirë të thuash se ka ecur përpara kur ke parasysh se ligjet nëpërkëmben gjithmonë nga vullneti politik sepse drejtësia jonë nuk fiton dot autoritetin dhe pavarësinë e nevojshme për një demokraci. Poende, nuk mund të thuash se ka ecur përpara kur ende vendimet tona politike kërkohet të na i marrin perëndimorët njëlloj si në 2001-shin.
Por sitatat ka edhe ndryshime për t’u venë në dukje. Ndryshimi i parë qëndron në atë se ndërkombëtarët nuk duken fort të prirur për ta inkurajuar veprimin jashtparlamentar të opozitës sepse nuk duken fort të bindur se abuzimet që janë bërë me numërimin e votave janë më të mëdha se ato të zgjedhjeve të shkuara, përkundrazi i kanë konsideruar ato si më të mirat deri më sot. Në këtë logjikë ata kërkojnë veprimtari të rregullt parlamentare për opozitën duke pohuar se ka ecje përpara gjithsesi. Opozita megjithatë mendon se po qe se ajo vazhdon të ngulmojë në bojkotin, pra në mbajtjen e gjendjes në anormalitet, një ditë perëndimorët do të lodhen dhe, më në fund, do të ndërhyjnë për normalizim. Ndoshta ndodh edhe kështu. Por deri ku do të shkonte një ndërhyrje e tillë? Vështirë të parashikohet. Opozita nuk ka formuluar kërkesa të qarta për këtë, Gjinushi dhe Milo nuk janë në krye të saj, madje janë jashtë Parlamentit. Por duket qartë se Rama kërkon zgjedhje të parakohëshme që mund t’i sjellin fitoren duke shpresuar se në këto zgjedhje do të marrë edhe votat e elektoratit të tradhëtuar nga Meta. Këtu vjen ndryshimi i dytë me vitin 2001. Lëshimi që bënë Socialistët në atë kohë nuk ishte tepër thelbësor. Ata nuk hoqën dorë nga pushteti, por nga presidenti i tyre. Pas jo shumë kohësh madje ata arritën ta kthejnë presidentin Moisiu në një pozicion të paktën neutral. Dhe pushtetin e humbën jo sepse Moisiu ishte me PD, por sepse thelluan abuzimin me pushtetin. Kurse opozita sot kërkon më tepër se kaq. Ajo kërkon ta rrëzojë mazhorancën nga pushteti. Në këtë aspekt kërkesa e opozitës është më e ngjashme me 1997-tën sesa me 2001. Por, nga ana tjetër, ndryshimi me atë situatë është i dukshëm nga pikpamja e gjendjes së vendit dhe humorit të publikut jomilitant. Sigurisht kërkesa e opozitës që maxhoranca të lërë pushtetin e bën edhe më të fortë qëndresën e Berishës dhe Metës për të thënë se ata s’kanë punë me kutitë dhe për të refuzuar një zgjidhje me marrëveshje politike. Duket qartë se jemi në një impas që do të zgjidhet sa me lojën e forcës brenda vendit aq edhe me ndërhyrjen e perëndimorëve. Loja e forcës brenda vendit do ta mbajë politikën në gjendjen konfliktuale në të cilën ajo ka qenë thuajse gjatë shumicës së viteve të pluralizmit me të këqijat që i dimë, por edhe me të mirën që nuk do të bijem nën sundimin e një force të vetme politike.
Në këtë situatë dikush do të thoshte: po a nuk do të ishte më e udhës që ndërkombëtarët të shpreheshin qartë e prerë për opcionin që do të preferonin përderisa duket sheshit se janë ata që do të vendosin? Duket se ata nuk shprehen dot prerë sepse shumëçka do të varet nga zhvillimet e luftës së brendëshme dhe situatat e krijuara brenda vendit. Por një gjë gjë më duket e sigurt: deri në zgjedhje të parakohshme vështirë se do të shkohet pa u prodhuar ngjarje të reja. “Pika” ku Rama ka mbështetur levën për të rrëzuar Berishën dhe Metën, hapja e kutive, duket mjaft e brishtë për të mbajtur peshën e përmbysjes. Në këto kushte opozita duket se i ka vënë vetes detyre, nga një anë të prodhojë ajo ngjarje të reja: në kuptimin e vazhdimit të bojkotit, të aksioneve politike, në mbështetje të bojkotit, të protestave etj. dhe, më anë tjetër, të presë që qeveria të bëjë gafa që do t’ia zbehnin edhe më legjitimitetin. Nga ana e vet qeveria duket se ka vendosur të durojë derisa opozita dhe mbështetësit e saj të lodhen, gjithë duke përkrahur qëndrimet e moderuara në PS që janë për futjen në Parlament. Sikur kësaj t’i shtojë edhe vullnetin për të qeverisur sa më mirë për të bindur sa publikun brenda edhe ndërkombëtarët se ajo është zgjedhja më e mirë për momentin ndoshta do të kishte sukses. Por nga sa duken bathët puna e qeverisjes mirë në emër të interesave të shumicës mbetet të vijë.
Lexuesi ndoshta do ta gjejë këtë shkrim pa përfundim. E kam lënë qëllimisht kështu pasi vetëm zhvillimet e mëtejshme të aktorëve në konflikt më një anë dhe ndërkombëtarëve më anë tjetër mund të na bëjnë edhe më të qartë për rrugën që do të marrë zgjidhja e kësaj gjendjeje, ndërsa për fat të keq, aktori më i interesuar, publiku, duket se do të qëndrojë spektator. (Korrieri, 30 tetor 2009)