Wednesday, November 23, 2011

Rilindje apo lindje

(mbi kongresin e PS)


Një historian i njohur, Albert Vandal, thotë: “Në politikë krijonjësit e mëdhenj nuk janë ideatorët, por ekzekutorët.” Nuk mund të mos më vinte në mendje kjo thënie duke lexuar këto ditë projektin e PS e duke dëgjuar fjalën e Ramës në Kongresin e PS që ishte një përmbledhje e tij.
Ndaj shumçka thuhet në atë program lidhur me realitetin e hidhur shqiptar dhe shumçka nga vizioni i shpalosur për Shqipërinë që premtojnë aty socialistët po të vijnë në pushtet. Duke patur parasysh edhe gjendjen se si është katandisur vendi gjykoj se ka gjasa që mjaft njerëzive t’u mjaftojnë tonet e larta të Ramës për t’u bindur se tani ka ardhur vërtet momenti i“rilindjes” së vendit e se ky po  shkon në duart e sigurta të liderit të PS dhe bashkëpunëtorëve të tij. Mirëpo ne, që e kemi jatuar prej njëzet vjetësh politikën shqiptare, na lind detyra të mendojmë pak më në mënyrë kritike lidhur me këtë premtim të ri.
Duke e lexuar programin me sy kritik nuk mund të mos të të bjerë në sy se në program mungojnë faqet e një kapitulli të rëndësishëm: ai i “si?” – së. Pra, mungojnë faqet ku të shtjellohet disi më konkretisht se si do të realizohet ky program? Dhe mungesa e këtyre faqeve nuk ka se si të mos shoqërohet me disa dilema të rëndësishme që më bënë të rikujtoj thënien e Vandalit mbi dallimin midis krijuesve të ideve dhe krijuesve në politikë.

Dilemat nisin që me përdorimin e terminologjisë ”rilindje”, “rimëkëmbje,” “ripërtëritje”, “riintegrim”: a janë këto termat që duhen përdorur apo duhen përdorur të tjerë? Në fakt këta terma të çojnë në një gjuhë mitologjike, që përdoret për mendjet jokritike e që sot shpesh quhet populizëm, sepse premtohet kthim në kohë të ndritura ndërkohë që, në fakt, këto kohë nuk kanë ekzistuar. Nuk ma do mendja që Rama ka parasysh kohën e Skënderbeut e se do të rivalizojë me nacional - populizmin e Berishën, i cili, kur inauguroi një rrugë këto ditë nga andej nga Mati, tha se ajo ishte edhe një mirënjohje për Skënderbeun që kishte luftuar në ato anë. Por as ta do mendja se Rama flet për “rilindje” duke patur parasysh me “lindje të parë” kohën e Fatos Nanos  dhe kohën e tij si kryetar i Bashkisë së Tiranës. Sepse në këtë rast do të duhej të shpjegohej se si, ndonëse ajo paskësh qenë një kohë e ndritur, njerëzit votuan më 2005 kundër saj për Sali Berishën. Sipas meje pyetjet a ka pasur demokraci ndonjëherë në Shqipëri që sot të flitet për rilindje të saj, a ka pasur ekonomi të shëndoshë që të flitet për rimëkëmbje, a kemi qenë ndonjëherë në Evropë, në kuptimin e vlerave që përfaqëson ajo sot, që të flitet për riintegrim meritojnë përgjigjen e prerë: “jo”. E, po qe kështu, e para gjë që duhet thënë është se duhet të bëhet fjalë për “lindje” jo për “rilindje”. Dhe kur bëhet fjalë për lindje dilemat shtohen duke nisur nga ajo nëse janë këta njerëzit që do të na sjellin “lindjen”, “shpëtimin” apo kjo mund të vijë veçse nga të tjerë njerëz. Historia tregon se përgjithësisht shpëtimtarët, edhe kur kanë dalë të rrejshëm, kanë ardhur nga larg nga lart, kanë qenë gjithsesi njerëz të paprovuar që i janë kundërvënë një sistemi apo një gjendjeje të gjërave dhe jo ndër krijuesit kryesorë të kësaj gjendjeje. Fakti është se njerëzit që po na premtojnë rilindjen kanë qenë në pushtet gjatë, kanë lindur/pjellë edhe më parë dhe fatkeqësisht na kanë lindur/pjellë “monstra”. Thënë me fjalët e Vandalit ata, si ekzekutorë, në vend se krijues të mëdhenj, që kanë ndryshuar realitete, janë treguar batakçinj të mëdhenj që u janë adoptuar realiteteve. Dhe fakti është se i kemi dëgjuar edhe herë tjetër të na premtojnë ndryshimin e të na prodhojnë përsëritjen aq sa sot shumica i njeh si politikanë që çdo gjë mund të mbajnë, por vetëm fjalën e dhënë jo. Aq më tepër, është e vështirë t’u besosh kur për të gjithë monstrat e premtimet e pambajtura nuk dëgjon një fjalë të vetme përgjegjësie.
Megjithatë, problemi i “si?”- së nuk është thjeshtë e vetëm i lidhur me besueshmërinë e njerëzve në krye të programpremtimeve të reja. Le të besojmë se atyre u erdhi një frymëzim i shenjtë, një pendim i ndjerë dhe se tani janë vërtet të vendosur të na bëjnë mirë kur të vijnë në pushtet. Problemi i “si”-së lidhet edhe me mundësitë reale që mund të kenë këta të penduar për të realizuar premtimet e tyre për ndryshime radikale duke shlyer edhe mëkatet e së kaluarës. Një nga pyetjet që ngrihet është se cila do të jetë “pika” ku do ta mbështetin ata levën e Arkimedit për të kryer revolucionin e premtuar. Pa metafora, kjo do të thotë se nga do t’ia fillojnë punës ata për të bërë ndryshimin rrënjësor që premtojnë.  Le të përpiqem ta shpjegoj këtë me një nga premtimet që është diskutuar më shumë se cilido tjetër këto ditë: ai i heqjes së taksës së sheshtë dhe vendosjes së taksës progresive në emër të më shumë barazie mundësish, politikash sociale, kundër polarizimit etj., me çka teorikisht jam plotësisht dakort. A do të mund të na çlironte kjo masë nga ndjenja e padrejtësisë dhe e dhunimit që provojmë përditë nga të pasurit arrogantë, që së fundi, në bashkëpunim me qeverinë, vendosën, kundër vullnetit tonë, ta kthejnë Shqipërinë në një vend riciklimi dhe depozitimi të plehërave të Evropës? Mua më duket se jo, pasi sëmundja jonë është më e thellë se përqindja e taksave dhe nuk shërohet duke bërë një ligj mbi taksën progresive. Nëse do të kemi parasysh retorikat që ka përdorur Berisha lidhur me vendosjen e taksës së sheshtë ai e ka justifikuar këtë me faktin se një taksë e sheshtë jo vetëm që stimulon prodhimin, por pakëson evazionin fiskal duke bërë që, nëse të gjithë do  të paguajnë nga pak, – për çka do të jenë më të gatshëm – do të mbledhim më shumë taksa sesa sikur të vemë taksa të larta që nxisin evazionin. Madje Berisha është mburrur se ka mbledhur kësisoj më shumë taksa nga ç’kanë mbledhur socilistët në kohën e tyre. Pavarësisht nëse është apo jo e vërtetë kjo një gjë është e padiskutueshme: se problemi i problemeve tona nuk është taksa e sheshtë apo progresive që paguajnë të pasurit, por janë të pasurit “sui generis” që kemi prodhuar ne. Të pasurit që, si në kohën e demokratëve, edhe në kohën e socialistëve, kanë bërë e bëjnë ligjin (veçanërisht duke e nëpërkëmbur atë), pasi kanë kapur pushtetin legjislativ, atë ekzekutiv atë mediatik dhe atë gjyqsor; të pasurit që kanë abuzuar e abuzojnë në mënyrën më skandaloze mbi çdo gjë tjetër që ekziston jashtë tyre e familjes së tyre në këtë vend: mbi njerëzit, mbi territorin, malet, lumenjtë, detin, bregdetin, ajrin, ujin, plehërat e ku di unë. Është po ashtu jashtë çdo dyshimi se ata e kanë kryer këtë duke kapur partitë e se aktorët kryesorë të kësaj kapjeje janë vetë kryetarët e partive me në krye Berishën dhe Ramën vetë, që, sikurse e kam thënë edhe herë tjetër, i kanë kthyer partitë në banda dhe politikën në biznesin më fitimprurës për veten e më shkatërruesin për vendin.
Pra problemi është se ndërkohë që na premtohet një ndryshim radikal jemi në një situatë që njerëzit që na premtojnë çrrënjosjen e sistemit/pemës/bandës janë në majë të saj dhe se, që të kryejnë këtë, do të thotë të çrrënjosin veteveten. Përgjigjen se si do t’ia bëjnë për të zbritur nga kjo pemë që pastaj ta çrrënjosin unë nuk e mora. Psh., unë nuk pashë në programin e ri të socialistëve asgjë konkrete lidhur me ndryshimin e mostrasparencës së financimit të partive; nuk pashë asgjë lidhur me ndryshimin e sistemit mediatik që janë, që të dyja, në themelet e pemës së të keqes që kërkon të çrrënjosë opozita.
Dikush do të më kundërargumentojë duke përdorur pikërisht fjalët e Vandalit që vura në krye të shkrimit: a thua vetë se në politikë krijonjësit e mëdhenj janë ekzekutorët dhe jo ideatorët? Si mund të vihet Edi Rama në mundësi të ekzekutimit të atyre që ka në mendje nëse i hap sot luftë oligarkëve që ka si në parti edhe jashtë saj?  Ata do ta zhduknin menjëherë. Mirëpo problemi është se këtë pyetje justifikuese unë e kam dëgjuar edhe kur në vend se të shihja të më realizoheshin premtimet për një Tiranë më të gjelbërt, më të bukur, më me ajër, me një plan urbanistik fillova të shoh se si dita ditës po mbyteshim nga pallatet e shëmtuara të pasunarëve një pjesë e të cilëve tani janë po ata që premton Rama se do t’u shkulë rrënjët e hedhura tek pushteti i Berishës. Po ashtu të njëjtin argument kam dëgjuar edhe kur shihja se si po kapej dita ditës Berisha i 2005-sës ndërkohë që na kishte premtuar çlirimin nga baronët e drogës e monopolisët e Nanos e të Ramës. Dhe ja ku erdhëm sot në pikën e nisjes. Rilindje na premtohet apo rinisje e një rrethi vicioz?
E di se në këtë  pikë dikush do të thoshte se duke shkruar këto po i ve të dy palët në të njëjtin plan, çka është një padrejtësi e madhe ndaj opozitës, pasi përgjegjësitë më të mëdha i përkasin maxhorancës. Se kjo do të thotë të mbrosh statukuonë, ndërkohë që duhet të ikë Berisha më së pari, që është e keqja e të këqijave, që të lëvizin gjërat pasi çdo ndryshim është ndryshim – siç më tha njëherë një burrë i urtë. Ok. Edhe unë jam i mendimit se Berisha e ka mbushur kupën siç e kishte mbushur edhe Nano më 2005-sën. Ky ligji i plehërave i vuri kapakun. Por ama nuk na lejohet të mos kërkojmë të mos na përsëritet Berisha i 2005-sës pasi e kemi provuar një herë mashtrimin e atij që na premtoi të pastronte sistemin e korrupsionit. Aq më pak të ekzaltohemi apo të kërkojnë të na ekzaltojnë. Kush mashtrohet më shumë se një herë nga të njëjtët njerëz ose është budalla ose është pjesë e mashtrimit. Sot jetojmë në një kohë kur pjesa më racionale e të dy palëve, kur tenton të të bindë pse duhet të votojmë palën e vet, të thonë: ”Mbyll hundët dhe voto për ne, pasi ata të tjerët mbajnë më shumë erë.” Ky është realiteti i politikës shqiptare. Politikanët e Partisë Socialiste Demokratike të Shqipërisë (po perifrazoj këtu një përkufizim që i kanë bërë të indinjuarit spanjollë kastës bipolare në pushtet në Spanjë) duhet të jetë e vetëdijshme për erën e qelbur që qarkullon në korridoret e tyre. Socialistët dhe demokratët e kësaj partie kanë nevojë të reflektojnë më thellë nëse duan të na bindin për një lindje të re. Mbi të gjitha duhet të kuptojnë se nuk është e lehtë të na bindin se e kanë me të vërtetë, se janë të vërtetë. Njerëzve u mjafton një shenjë e vetme me përvojën që kanë për ta kuptuar këtë. A mund t’i besojë kush se duan të na sjellin demokraci e të vërtetën, e jo të na manipulojnë, kur shohim se si iu vërsulen për ta linçuar politikanit më të përgjegjshëm që ka nxjerrë Partia Socialiste Demokratike Shqiptare në këta njëzet vjet, Rexhep Mejdanit, duke i thënë se është palë e armikut, sapo hodhi në shtyp një kritikë që dukej goxha e arsyeshme mbi vështirësitë që ka sot ekonomia shqiptare për të krijuar 300 000 vendet e punës që trumbetohet në program? Për t’i shkuar sa më afër të vërtetës, thotë Karl Popperi, ka vetëm një rrugë: nëpërmjet gabimeve tona. Do ta mësojë këtë rrugë – shton ai - vetëm ai që është në gjendje t’i shohë gabimet e të tjerëve si hapa drejt të vërtetës dhe vetëm ai që i kërkon gabimet e veta me qëllimin që të çlirohet prej tyre. (Panorama, 8 nentor 2011)

No comments: