.jpg)
Pas vrasjes së Artan Santos kryeqyteti
përjetoi këto ditë një ngjarje tjetër me fuqi të lartë tronditëse. Një djalë i
ri, bir artistësh, që ka thuajse të njëjtën moshë me sistemin që kemi ndërtuar
pas rënies së komunizmit, vrau katër veta duke shënuar një pikë kulminante të
jetës së tij midis krimit, burgut dhe
drogës. Ngjarja është tronditëse më shumë se të tjerat jo vetëm nga numri i të
vrarëve, por edhe pasi, për nga konteksti i moshës dhe origjinës së autorit, ka
më shumë forcë për të na bërë që ta shohim veten në pasqyrë.
Familja dhe shoqëria
Nuk ka dyshim se një nga gjërat që godet
është fakti se vrasësi është bir i një familjeje artistësh ndër të cilët e ëma është
edhe deputete. Ta do mendja se një fëmijë i tillë do të duhej të kishte
përfunduar studimet e të punonte për doktoraturën apo të ishte bërë edhe ai një
aktor apo artist. Ta do mendja se ky do të duhej të ishte ndonjë nga ata që,
edhe në sajë të filmave që ka parë për shkak të profesionit të prindërve, do të
kishte zhvilluar ca më shumë ndjenjën e empatisë, për të mos e ngritur
pistoletën me aq lehtësi kundër një qenieje tjetër njerëzore. Si ka mundësi? Ku
ka gabuar kjo familje?
Me të drejtë dhe pa të drejtë, sipas meje,
revoltimi i shumë njerëzve u drejtua për kah familja. Them “me të drejtë” se nuk
mund të mohohen përgjegjësitë e prindërve në këtë histori. Nuk e njoh dhe as
dua të hyj në jetën private të familjes
Xhuvani. Mendja më së shumti të shkon në faktin se një jetë dedikuar skenës dhe
filmit mund të ketë lënë mbas dore të birin në një moshë delikate dhe devijimi
i tij për nga droga dhe krimi të jetë rasti
tragjik i jetës së disa fëmijëve të cilëve u mungon dashuria dhe përkujdesi
prindëror. Përgjegjësia e tyre më e madhe, megjithatë, vjen më pas: në
mbështetjen që i kanë dhënë kur e kanë
parë qartëse i biri është kthyer në një kriminel dhe jeton si një kriminel. Në përdorimin
madje të pushtetit për t’i mbuluar apo zbutur krimet e tij duke u pajtuar me të
papajtueshmen, bashkëjetuar me të pabashkëjetueshmen në vend se t’i kundërvihen
asaj, jo vetëm si prindër, por edhe si qytetarë.
Thashë gjithashtu “pa të drejtë” pasi, sipas
meje, problemi është se nuk kemi të bëjmë thjesht me një rast të veçantë
prindërish të veçantë. Pa dashur të harroj tërë ato familje të ndershme që kanë
bërë gjithshka për të edukuar e shkolluar fëmijët e tyre, nuk mund të mohojmë
se numri i të rinjve, veçanërisht meshkuj, që jetojnë me krim e drogë, shpesh
të lidhur njëri me tjetrën, është dramatikisht i madh në këtë shoqëri. Droga
dhe krimi janë një problem shoqëror jo thjesht familjar, që lidhet me kushtet
që kemi krijuar ne për rritjen, edukimin dhe punësimin e një rinie të shëndoshë.
Prandaj them se nuk janë vetëm prindërit përgjegjës për këtë djalë që ka marrë
rrugën e krimit, por edhe shoqëria me të cilën ai është rritur, sistemi i
vlerave që i ka transmetuar ajo. Nuk do shumë fjalë për të përshkruar këtë
sistem dhe modelet e njeriut që ai ka ndërtuar. Mjaft të shikosh se sa intelektualë
janë të detyruar të punojnë në shërbim pushtetesh mafioze. Mjaft të shikosh sistemin
arsimor mizerabël ku mësuesit kanë humbur autoritetin dhe respektin jo vetëm
për faj të tyre, por edhe për faj të tyre. Mjaft të shikosh mjaft politikanë të
ekzekutivit, deputetë të legjislativit, gazetarë e pronarë mediesh që drejtojnë
opinionin publik deri tek prokurorë, gjyqtarët e policë për të konstatuar se jetojmë
në një shoqëri ku, më së shumti, e keqja shpërblehet dhe e mira ndëshkohet. E
në këtë shoqëri nuk ka se si të mos krijohen edhe aberracione të tilla
ekstreme, nganjëherë madje edhe si reaksion ndaj saj.
Policia
Një nga justifikimet që kanë shefat tanë të
policisë kur ankohesh për ndonjë krim është: po vrasje ndodhin edhe në New
York, vjedhje ndodhin edhe në Paris. Është e vërtetë, por vrasjet e vjedhjet që
po ndodhin tek ne, për shkak se njerëzit, veçanërisht të rinjtë, jetojnë e mbijetojnë
nëpërmjet krimit janë shumë të mëdha në numër për një popullsi që nuk e dimë a
është gjithë gjithë 2.5 milion brenda vendit. Problemi është se bije në sy një
lloj bashkëjetese e policisë me krimin. Shumë nga kriminelët që qarkullojnë të
patrazuar në Tiranë – jo domosdoshmërisht të gjithë vrasës, por njerëz që kanë
para nëpër duar në sajë të krimit – njihen nga policia. E kam përmendur edhe
një herë tjetër në një shkrim atë që më tha një i huaj që njihte mire gjendjen tonë
duke e krahasuar me atë të Rumanisë: Edhe atje ka mafie - më tha – por
ndryshimi qëndron në atë se një mafioz në Rumani nuk e ble kurrë një makinë
ultra të shtrenjtë, sepse e di se do të bjerë menjëherë në sy të policisë e do
të kapet. Kurse këtu tek ju mafiozët kapardisen me makina të tilla mu në mes të
Tiranës. Problemi është se pajtimi me të papajtueshmen dhe bashkëjetesa me të
pabashkëjetueshmen janë bërë normë edhe për policinë. Gjatë kësaj vere i kam
telefonuar policisë më shumë se dhjetë net rradhazi gjatë fundit të gushtit dhe
fillimit të shtatorit për tu ankuar për muzikën e një lokali me emrin “Folia”
që ndodhet jo më larg se 100 metra nga Ministria e Brendshme për shkak të
zhurmës së llahtarshme që lëshon ai lokal në orët e pasmesnatës. Kam shkruar
edhe më parë për këtë fenomen duke vënë bast me lexuesin se e njëjta gjendje do
të përsëritej edhe me maxhorancën e re. “Po njoftojmë grupin e shërbimit” ishte
përgjigja që më vinte nga ana tjetër e telefonit. Unë nuk di çfarë bënte grupi,
por shërbimi që kam pritur prej tij nuk më ka ardhur asnjëherë sepse zhurma e
llahtarshme nuk ka ndaluar që nuk ka ndaluar. Mendja nuk mund të mos të të
shkojë se lokale të tilla popullohen me të tillë njerëz të armatosur si Xhuvani
që kanë edhe para, edhe pistoleta, edhe lidhje me pushtetin nga të cilët
policia edhe ushqehet edhe trembet.
Drejtësia
Unë nuk e di se si mund të jetë i qetë në
ndërgjegjen e tij ai prokuror që një vrasje si ajo që ka kryer Xhuvani para tre
vjetësh e ka cilësuar kapërcim të mbrojtjes së nevojshme? Po gjyqtari që i ka
dhënë për një vrasje vetëm dy vjet? Nuk e di. Ata qofshin. Por një gjë di
gjithashtu: se në duar njerëzish të tillë drejtësia kthehet në padrejtësi,
prandaj ata dhe njerëz si ata nuk duhet të jenë prokurorë dhe gjykatës. Madje
mua më duket se ata duhet të akuzohen jo vetëm moralisht, por edhe ligjërisht
për vrasjen që ndodhi. Sepse të lesh një vrasës të lirë pasi ai të ka paguar
apo sepse të kanë ndërhyrë politikisht do të thotë t’i krijosh atij mundësi të
vrasë përsëri. Dhe, nëse ai vret, a je ti pa përgjegjësi ligjore?
Megjithatë më duhet ta pohoj se nuk mjafton
ndëshkimi i njerëzve të tillë për të ulur drejtësinë në vendin e vet në
prokurorinë dhe gjykatat tona. Sfida për të pasur prokurorë e gjykatës të
drejtë duhet të nisë nga sfida për të pasur njerëz me ndjenjën e drejtësisë. E më
duket se kjo sfidë është e njëjtë me sfidën për të pasur sa më shumë të rinj që
refuzojnë të marrin rrugën e drogës e krimit që mori Xhuvani. Është një sfidë
në krye të së cilës duhet të jetë politika. Por për mua ajo s’ka sy për Qabe.
Politika
Një nga gjërat më të shëmtuar që ndodh në
këto raste është pervertimi që u bën politika tragjedive të tilla që,
përndryshe, mund të shërbenin si një katarsis për shoqërinë. Siç e thashë
Kostandin Xhuvani ka lindur bashkë me të ashtuquajturën demokraci shqiptare.
Ajo që duhet të bëjë politika dhe politikanët që na kanë drejtuar në këta vjet
do të duhej të ishte një reflektim i thellë mbi atë se ku kemi gabuar ne që
fëmijët e artistëve në vend se të bëhen të paktën njerëz të ndershëm, bëhen
vrasës. E pra, nëse ka politikan që do të duhej të mendonte e reflektonte më
shumë për këtë, ky është Sali Berisha që ka qenë në pushtet më shumë se gjithë
të tjerët? Mirëpo nuk ndodh kjo? Me kulturën politike primitive që e
karakterizon e që ka kultivuar në partinë e tij ai nxiton ta thjeshtëzojë dhe
ta reduktojë të gjithë ngjarjen për të nxjerrë përfitim për veten: Sipas tij
vrasja ndodhi për shkak të Partisë Socialiste që e ka lënë të lirë vrasësin
pasi është biri i një deputeteje të saj. Këto janë bandat e qeverisë që
qarkullojnë të lira nën mbrojtjen e Kryeministrit vetë. Ok, por si ka mundësi,
zotëri, që këta vrasës janë bërë vrasës gjatë kohës kur ke qeverisur ti, sepse
Xhuvani ka qenë adoleshent kur erdhe ti në pushtet dhe ndejte jo pak, por tetë
vjet derisa ai u bë burrë. Nëse ai ka qenë i përfshirë në trafiqet e drogës së
Lazaratit a nuk ke përgjegjësi edhe ti që i lejove ata trafiqe? Nëse Partia
Socaliste e LSI sot po qeveris me banda kriminale a nuk ke përgjegjësi edhe ti
që këto banda nuk i ke luftuar e asgjësuar kur ishte në pushtet, madje me LSI
ishte edhe në koalicion? Po pse nuk ka ndodhur kjo luftë ndaj këtyre bandave?
Sepse me logjikën e përdorimit të bandave dhe të fortëve e vrasësve ke punuar
edhe ti. Ja kjo është puna. Nga ana tjetër Edi Rama bën shfaqjen e radhës të
hipokrizisë duke dalë së bashku me nënën aktore, të veshur me të zeza, që përlotet
teksa jep dorëheqjen... çuditërisht në selinë e Kryeministrisë. E gjithë skena
është ndërtuar për tu shfrytëzuar politikisht, për t’i kujtuar opozitës
Gërdecin dhe 21 janarin si kundërpërgjigje e për të qetësuar të revoltuarit që
kërkojnë linçimin e aktores deputete. Asnjë fjalë për të hyrë pak më thellë në
shkaqet e këtij krimi. Asnjë fjalë për akuzat se ka futur kriminelë në
Parlament e në Administratë. Mjaftohet me atë që ka thënë se dëshmia gjyqësore
e këtyre njerëzve është e pastër duke harruar se çfarë thotë po vetë për këtë
gjykata e gjyqtarë që shpesh kanë lëshuar këto dëshmi, siç kanë dënuar vetëm dy
vjet një vrasës si Xhuvani.
Kësisoj, të udhëhequr nga këta tribunë të
rremë, pas tronditjes së parë që i nxit të futen në kuptimin më të thellë të
kësaj tragjedie, njerëzit i humbasin këto ndjenja për t’i zëvendësuar shumë
shpejt me ndjenjat e luftës për pushtet midis dy bandave e duke e dështuar
kështu (si shumë herë të tjera) rastin për ta përjetuar këtë që ndodhi si një
tragjedi nga e cila duhet të lindë vetëdijësimi, katarsisi e nevoja për shpëtimin
tonë të vërtetë. (Panorama, 6 Nëntor
2014)
No comments:
Post a Comment