Sa me shume afrohet dita e zgjedhjeve aq me shume po behet e qarte se propaganda elektorale socialiste po i mbeshtet perpjekjet e saj per te ndikuar ne opinionin e zgjedhesve, por edhe ne opinionin e te huajve, por edhe ne thirrjen ndaj LSI per "kthim ne gjirin e familjes" mbi ate qe me dy fjale artikulohet si "rreziku Berisha". Nderkaq, paradoksalisht, sa me shume flitet per kete rrezik aq me pak ky racionalizohet dhe kontekstualizohet, dmth analizohet se cfare do te thote ne kontekstin qe po jetojme, i cili, pa dyshim, eshte i ndryshem nga ai i fillimviteve '90 dhe i '97-es.
Nese do ta perkufizonim me dy fjale ate qe socialistet e quajne "rreziku Berisha" ky eshte evokimi i imazhit te nje lideri politik autoritar qe, me etjen e tij per pushtet absolut e te pakontrollueshem, ve ne rrezik lirite e te tjereve e qe, po ashtu, e ka te veshtire, ne mos te pamundur, te kthehet nga rruga e tij edhe nese kjo eshte e gabuar. E per kete rikujtohet '97-ta. Por ky imazh nuk ballafaqohet nga socialistet me realitetet e sotme, me dinamikat e reja qe jane krijuar, per te na shtjelluar, midis te tjerash, edhe modalitetet se si mund te kthehet ne akt ky rrezik potencial. Ay mbahet ne nivele iracionale, mistifikuese, si frike e kthimit ne nje te kaluar.
Mendoj, prandaj, se perderisa flitet kaq shume eshte detyre te merret ne analize ai qe quhet "rreziku Berisha" per te zberthyer me mire kohen dhe problemet qe po jetojme, por edhe sepse keshtu do te mund te vihet ne peshoren e avantazheve dhe disavantazheve te sejciles parti garuese.
Sipas meje jane te shumta temat e debatit qe hap ballafaqimi i imazhit te quajtur "rreziku Berisha" me realitetin e tete vjeteve qeverisje socialiste. Ne kete shkrim nuk pretendoj ta shteroj, por thjeshte te provokoj reflektimin mbi kete ballafaqim.
Rreziku Berisha si deshtim i socialisteve
Sipas meje socialistet duke folur per "rrezikun Berisha" harrojne nje ane tjeter te medaljes qe,
jocuditerisht, po mbetet ne terr pasi, jo vetem socialisteve, por edhe demokrateve, nuk u intereson te ndalen e te diskutojne per te. Sipas meje pranimi i "rrezikut Berisha" duhet pare edhe si nje nga provat me eksplicite te deshtimit te socialisteve ne ndertimin e shtetit ligjor, ne ndertimin e institucioneve demokratike. Nese nje person i vetem ne krye te nje partie e rrezikon kaq shume vendin me ardhjen e tij ne pushtet kjo tregon se, pas tete vjetesh qeverisje, ne nuk jemi te mbrojtur ne te drejtat dhe lirite tona nga individet e rrezikshem qe personalizojne institucionet. Ngritja e rrezikut Berisha si pretendimi me i forte per te rimarre voten edhe nje here tregon se socialistet pranojne se ne Shqiperi nuk eshte kryer ende ndarja e pushteteve, se nuk kemi as nje gjyqesor te pavarur, as nje legjislativ qe kontrollon ekzekutivin, as nje media te pavarur as nje ndarje kompetencash ne adminstrate midis drejtuesve politike dhe specialisteve te administrates dhe as opozite e shoqeri civile te vertete, por gjithshka na u rrezikoka nga ai qe behet kreu i ekzekutivit njelloj si dikur nga kreu i partise shtet. Pra, thirrja se me Berishen vendi do te futet ne anormalitet prandaj socialistet duhet te mbesin ne pushtet mban si ane tjeter te medaljes faktin se, sipas vete socialisteve, vendi vazhdon te ndodhet ne nje anormalitet dhe rrezik te plote. Ne kete kontekst rreziku Berisha nuk eshte gje tjeter vecse nje reflektim ne pasqyre i rrezikut Nano, i rrezikut Rama etj. qe po i jetojme perdite si rreziqe ne akt, jo ne potence, te personave qe personalizojne institucionet, anashkalojne ligjet, lidhen me krimin dhe abuzojne me pushtetin. "Rreziku Berisha" ekziston, por ngulmoj se duke u transferuar ne '97-ten ai eshte nxjerre qellimisht jashte kontekstit. Ne kontekstin aktual, sipas meje, zorr se mund te abuzohet me teper se kaq sa c'po abuzojne socialistet me pushtetin.
Rreziku Berisha dhe rreziqe te tjera
Ne kontekstin e trajtimit te rrezikut Berisha si deshtim i socialisteve nuk mund te mos vihet ky rrezik perballe atyre qe mund te quhen rreziqet e tjera qe po kalon vendi. Nuk pretendoj te rendis ketu tere ata qe mund te quhen rreziqe te tjera. Ky shkrim, sic e thashe, me shume pretendon te nxise nje debat sesa ta shteroje ate.
Por nuk mund te mos kemi parasysh se perballe rrezikut te nje Berishe autoritar, duhet te veme ne krahun tjeter te peshores rrezikun qe paraqet sot lidhja e politikes me krimin ne formen e asaj qe tashme te gjithe e quajne "shteti i kapur nga mafia", cka nenkupton jo thjesht korrupsionin e individeve ne pushtet, por ndertimin e nje sistemi te lidhjes se krimit ekonomik me politiken. Pyetja qe mund te shtrohet eshte: a mund te jete i rrezikshem Berisha
nderkohe qe ka perballe nje mafie ekonomike qe ka kapur shtetin, por edhe shumicen e mediave, e qe sot per sot eshte kundershtare me te, apo mos ndoshta ai rrezikon te behet i rrezikshem pikerisht sepse mund te shtjere ne dore kupolen e kesaj mafieje e ta vere ate ne sherbim te pushteti te tij? Apo, mos valle ne vend te kesaj mafieje do te tentoje te vendose ne krye te krimit ekonomik te lidhur me politiken njerezit e tij? Ne te tre rastet nuk mund te mos kemi te bejme perseri me treguesit e nje deshtimi te socialisteve. E ketu fjalet e Nanos e Rames mbi rrezikun Berisha mund t'i perkthejme ndryshe si rreziqe per mafien e tyre dhe parine rrotull tyre me shume sesa si rreziqe per vendin.
Ne fakt, ekziston edhe nje rrezik tjeter per te gjithe ne. Nese vertet Berisha do te synoje, ashtu sic premton, te eliminoje kete mafie, do te duhet te marre parasysh rrezikun qe paraqet ndeshja me te; sepse ne momentet kur do te kerkoje te forcoje shtetin ligjor dhe te coje ne dyert e drejtesise kriminelet e lidhur me politiken dhe politikanet e lidhur me krimin, atehere mafia do te filloje te behet shume me virulente e mund te marre edhe jete njerezish, sikurse ka ndodhur edhe gjetke- e perseri ketu nuk kemi te bejme vecse me pergjegjesi socialiste qe na ka cuar deri ne kete gjendje. Nje elementi i rendesishem i kesaj pergjegjesie eshte edhe fakti se socialistet ne vend qe te benin drejtesi per krimet qe pretendojne sot me te madhe se ka kryer Berisha ne '97-ten e '98-ten filluan ta mbajne e tundin rrezikun Berisha si dordolec me njeren dore per t'i hapur rrugen dores tjeter te kryeje abuzime skandaloze me pushtetin ne krye te mafies se vjeter e te re. Kjo strategji, pas tete vjetesh, ka instaluar sistemin e pandeshkueshmerise qe po behet gjithnje e me i rrezikshem per tu thyer.
Rreziku Berisha si mosrrezik per te keqen
Personalisht ajo qe me tremb me shume ne kontekstin aktual nuk eshte autoritarizmi i Berishes, por nese Berisha do te kete, po te vije ne pushtet, autoritetin dhe forcen e duhur per te mos u bere vegel e sistemit qe kane ngritur e sofistikuar socialistet ne keto tete vjet. E ketu vijme tek ajo qe do ta quaja "rreziku Berisha si paradoks" qe lidhet me paradoksin se nderkohe qe Berisha paraqitet si djalli mbi toke, ky dhe ne sondazhet e manipuluara nga socialistet paraqitet si pretendenti kryesor per te marre pushtetin- cka flet vete se sa poshte kane rene
socialistet.
Ne fakt nje nga paradokset me te frikshme qe kemi jetuar ne keta katermbedhjete vjet eshte fakti se per te shpetuar nga nje e keqe qe na ka pllakosur ne i jemi drejtuar nje te keqeje qe kemi menduar se e kemi hequr qafe. Askush nuk e ka menduar ne vitet 1991- 1992 se Partia e Punes e kthyer ne Partia Socialiste do te shnderrohej aq shpejt nga nje parti e kriminalizuar ne partine ku do te mbeshtetej shumica per tu mbrojtur nga regjimi autoritar qe ndertoi Berisha. Aresyeja kryesore pse u mbeshtetem ne ate parti ishte se Shqiperia nuk kishte forca intelektuale dhe njerezore, te ndryshme ne thelb nga ish-komunistet qe udhehiqnin Partine Socialiste, per te ndertuar parti alternative. Dhe fakti qe shoqeria u mbeshtet kryesisht tek ajo parti dhe nuk krijoi dot dicka tjeter nuk qe pa pasoja. Imoraliteti i thelle i futur ne frymen e asaj partie e ne individet rrotull saj ne periudhen komuniste nuk mbeti pa i nxjerre kryet. Te degjosh sot ish-studentin Pandeli Majko qe me 1991 mori pjese ne greven e urise per heqjen e emrit te Enver Hoxhes Universiteti te Tiranes, te na glorifikoje, ne petkun e ministrit socialist te mbrojtjes, Enver Hoxhen, kjo eshte prove se e keqja, si mungese moraliteti, ne Shqiperi nuk eshte shkulur rrenjesh, perkundrazi po jeton nje proces degradimi. Sipas meje nje nga shkaqet kryesore qe vendi ndodhet sot perpara kesaj krize te rende te vlerave qe eshte edhe ne rrenjen e krizes ekonomike qendron pikerisht ne faktin se nuk pati mundesi ta gjeje shpetimin me 1997 nga dicka qe te mos ishte nje ish e keqe.
Ne kete kontekst historia duket se kerkon te perseritet. Nuk eshte e para here qe ne luften tone politike te periudhes postkomuniste nje e keqe kerkon te mbroje pushtetin duke folur me te madhe per rrezikun e kthimit te se keqes tjeter. Te njejten gje e ka perdorur edhe Berisha kur e identifikonte kthimin e socialisteve ne pushtet me 1996 me kthimin e rrezikut komunist. Madje kjo ka patur mjaft sukses edhe tek te huajt, sic ka rrezik te kete edhe tani. Ky "rrezik" ka qene nje nga faktoret qe Perendimi i pranoi zgjedhjet e 1996-tes, ndonese ato ishin manipulimi vete. Prandaj, per ironi te fatit, ashtu sikurse ne shume gjera te tjera, edhe ketu Berisha paguan sot modelet qe ka krijuar vete para disa vjetesh. Mirepo keto modele dhe imitimi i tyre, po t'i veshtrosh me thelle, jane tregues te paaftesise sone per te dale nga qerthulli vicioz i thirrjes se te keqes per te na shpetuar nga nje e keqe me e madhe, pasi dy gjysmat, po t'i veshtrosh nga pak me larg, nuk jane tjeter vecse pjelle e nje te tere: pasoje e pesedhjete vjeteve degradim moral e intelektual te shoqerise.
Per keto paradokse e rreziqe mendoj se duhet folur me racionalisht e me kontekstualisht kur flitet per "rrezikun Berisha" ne prag te ketyre zgjedhjeve. Kurse keshtu si po flasin ata qe pretendojne te na shpetojnenga rreziku, nuk bejne gje tjeter vecse vertetojne sejane rreziku vete.
Nese do ta perkufizonim me dy fjale ate qe socialistet e quajne "rreziku Berisha" ky eshte evokimi i imazhit te nje lideri politik autoritar qe, me etjen e tij per pushtet absolut e te pakontrollueshem, ve ne rrezik lirite e te tjereve e qe, po ashtu, e ka te veshtire, ne mos te pamundur, te kthehet nga rruga e tij edhe nese kjo eshte e gabuar. E per kete rikujtohet '97-ta. Por ky imazh nuk ballafaqohet nga socialistet me realitetet e sotme, me dinamikat e reja qe jane krijuar, per te na shtjelluar, midis te tjerash, edhe modalitetet se si mund te kthehet ne akt ky rrezik potencial. Ay mbahet ne nivele iracionale, mistifikuese, si frike e kthimit ne nje te kaluar.
Mendoj, prandaj, se perderisa flitet kaq shume eshte detyre te merret ne analize ai qe quhet "rreziku Berisha" per te zberthyer me mire kohen dhe problemet qe po jetojme, por edhe sepse keshtu do te mund te vihet ne peshoren e avantazheve dhe disavantazheve te sejciles parti garuese.
Sipas meje jane te shumta temat e debatit qe hap ballafaqimi i imazhit te quajtur "rreziku Berisha" me realitetin e tete vjeteve qeverisje socialiste. Ne kete shkrim nuk pretendoj ta shteroj, por thjeshte te provokoj reflektimin mbi kete ballafaqim.
Rreziku Berisha si deshtim i socialisteve
Sipas meje socialistet duke folur per "rrezikun Berisha" harrojne nje ane tjeter te medaljes qe,
jocuditerisht, po mbetet ne terr pasi, jo vetem socialisteve, por edhe demokrateve, nuk u intereson te ndalen e te diskutojne per te. Sipas meje pranimi i "rrezikut Berisha" duhet pare edhe si nje nga provat me eksplicite te deshtimit te socialisteve ne ndertimin e shtetit ligjor, ne ndertimin e institucioneve demokratike. Nese nje person i vetem ne krye te nje partie e rrezikon kaq shume vendin me ardhjen e tij ne pushtet kjo tregon se, pas tete vjetesh qeverisje, ne nuk jemi te mbrojtur ne te drejtat dhe lirite tona nga individet e rrezikshem qe personalizojne institucionet. Ngritja e rrezikut Berisha si pretendimi me i forte per te rimarre voten edhe nje here tregon se socialistet pranojne se ne Shqiperi nuk eshte kryer ende ndarja e pushteteve, se nuk kemi as nje gjyqesor te pavarur, as nje legjislativ qe kontrollon ekzekutivin, as nje media te pavarur as nje ndarje kompetencash ne adminstrate midis drejtuesve politike dhe specialisteve te administrates dhe as opozite e shoqeri civile te vertete, por gjithshka na u rrezikoka nga ai qe behet kreu i ekzekutivit njelloj si dikur nga kreu i partise shtet. Pra, thirrja se me Berishen vendi do te futet ne anormalitet prandaj socialistet duhet te mbesin ne pushtet mban si ane tjeter te medaljes faktin se, sipas vete socialisteve, vendi vazhdon te ndodhet ne nje anormalitet dhe rrezik te plote. Ne kete kontekst rreziku Berisha nuk eshte gje tjeter vecse nje reflektim ne pasqyre i rrezikut Nano, i rrezikut Rama etj. qe po i jetojme perdite si rreziqe ne akt, jo ne potence, te personave qe personalizojne institucionet, anashkalojne ligjet, lidhen me krimin dhe abuzojne me pushtetin. "Rreziku Berisha" ekziston, por ngulmoj se duke u transferuar ne '97-ten ai eshte nxjerre qellimisht jashte kontekstit. Ne kontekstin aktual, sipas meje, zorr se mund te abuzohet me teper se kaq sa c'po abuzojne socialistet me pushtetin.
Rreziku Berisha dhe rreziqe te tjera
Ne kontekstin e trajtimit te rrezikut Berisha si deshtim i socialisteve nuk mund te mos vihet ky rrezik perballe atyre qe mund te quhen rreziqet e tjera qe po kalon vendi. Nuk pretendoj te rendis ketu tere ata qe mund te quhen rreziqe te tjera. Ky shkrim, sic e thashe, me shume pretendon te nxise nje debat sesa ta shteroje ate.
Por nuk mund te mos kemi parasysh se perballe rrezikut te nje Berishe autoritar, duhet te veme ne krahun tjeter te peshores rrezikun qe paraqet sot lidhja e politikes me krimin ne formen e asaj qe tashme te gjithe e quajne "shteti i kapur nga mafia", cka nenkupton jo thjesht korrupsionin e individeve ne pushtet, por ndertimin e nje sistemi te lidhjes se krimit ekonomik me politiken. Pyetja qe mund te shtrohet eshte: a mund te jete i rrezikshem Berisha
nderkohe qe ka perballe nje mafie ekonomike qe ka kapur shtetin, por edhe shumicen e mediave, e qe sot per sot eshte kundershtare me te, apo mos ndoshta ai rrezikon te behet i rrezikshem pikerisht sepse mund te shtjere ne dore kupolen e kesaj mafieje e ta vere ate ne sherbim te pushteti te tij? Apo, mos valle ne vend te kesaj mafieje do te tentoje te vendose ne krye te krimit ekonomik te lidhur me politiken njerezit e tij? Ne te tre rastet nuk mund te mos kemi te bejme perseri me treguesit e nje deshtimi te socialisteve. E ketu fjalet e Nanos e Rames mbi rrezikun Berisha mund t'i perkthejme ndryshe si rreziqe per mafien e tyre dhe parine rrotull tyre me shume sesa si rreziqe per vendin.
Ne fakt, ekziston edhe nje rrezik tjeter per te gjithe ne. Nese vertet Berisha do te synoje, ashtu sic premton, te eliminoje kete mafie, do te duhet te marre parasysh rrezikun qe paraqet ndeshja me te; sepse ne momentet kur do te kerkoje te forcoje shtetin ligjor dhe te coje ne dyert e drejtesise kriminelet e lidhur me politiken dhe politikanet e lidhur me krimin, atehere mafia do te filloje te behet shume me virulente e mund te marre edhe jete njerezish, sikurse ka ndodhur edhe gjetke- e perseri ketu nuk kemi te bejme vecse me pergjegjesi socialiste qe na ka cuar deri ne kete gjendje. Nje elementi i rendesishem i kesaj pergjegjesie eshte edhe fakti se socialistet ne vend qe te benin drejtesi per krimet qe pretendojne sot me te madhe se ka kryer Berisha ne '97-ten e '98-ten filluan ta mbajne e tundin rrezikun Berisha si dordolec me njeren dore per t'i hapur rrugen dores tjeter te kryeje abuzime skandaloze me pushtetin ne krye te mafies se vjeter e te re. Kjo strategji, pas tete vjetesh, ka instaluar sistemin e pandeshkueshmerise qe po behet gjithnje e me i rrezikshem per tu thyer.
Rreziku Berisha si mosrrezik per te keqen
Personalisht ajo qe me tremb me shume ne kontekstin aktual nuk eshte autoritarizmi i Berishes, por nese Berisha do te kete, po te vije ne pushtet, autoritetin dhe forcen e duhur per te mos u bere vegel e sistemit qe kane ngritur e sofistikuar socialistet ne keto tete vjet. E ketu vijme tek ajo qe do ta quaja "rreziku Berisha si paradoks" qe lidhet me paradoksin se nderkohe qe Berisha paraqitet si djalli mbi toke, ky dhe ne sondazhet e manipuluara nga socialistet paraqitet si pretendenti kryesor per te marre pushtetin- cka flet vete se sa poshte kane rene
socialistet.
Ne fakt nje nga paradokset me te frikshme qe kemi jetuar ne keta katermbedhjete vjet eshte fakti se per te shpetuar nga nje e keqe qe na ka pllakosur ne i jemi drejtuar nje te keqeje qe kemi menduar se e kemi hequr qafe. Askush nuk e ka menduar ne vitet 1991- 1992 se Partia e Punes e kthyer ne Partia Socialiste do te shnderrohej aq shpejt nga nje parti e kriminalizuar ne partine ku do te mbeshtetej shumica per tu mbrojtur nga regjimi autoritar qe ndertoi Berisha. Aresyeja kryesore pse u mbeshtetem ne ate parti ishte se Shqiperia nuk kishte forca intelektuale dhe njerezore, te ndryshme ne thelb nga ish-komunistet qe udhehiqnin Partine Socialiste, per te ndertuar parti alternative. Dhe fakti qe shoqeria u mbeshtet kryesisht tek ajo parti dhe nuk krijoi dot dicka tjeter nuk qe pa pasoja. Imoraliteti i thelle i futur ne frymen e asaj partie e ne individet rrotull saj ne periudhen komuniste nuk mbeti pa i nxjerre kryet. Te degjosh sot ish-studentin Pandeli Majko qe me 1991 mori pjese ne greven e urise per heqjen e emrit te Enver Hoxhes Universiteti te Tiranes, te na glorifikoje, ne petkun e ministrit socialist te mbrojtjes, Enver Hoxhen, kjo eshte prove se e keqja, si mungese moraliteti, ne Shqiperi nuk eshte shkulur rrenjesh, perkundrazi po jeton nje proces degradimi. Sipas meje nje nga shkaqet kryesore qe vendi ndodhet sot perpara kesaj krize te rende te vlerave qe eshte edhe ne rrenjen e krizes ekonomike qendron pikerisht ne faktin se nuk pati mundesi ta gjeje shpetimin me 1997 nga dicka qe te mos ishte nje ish e keqe.
Ne kete kontekst historia duket se kerkon te perseritet. Nuk eshte e para here qe ne luften tone politike te periudhes postkomuniste nje e keqe kerkon te mbroje pushtetin duke folur me te madhe per rrezikun e kthimit te se keqes tjeter. Te njejten gje e ka perdorur edhe Berisha kur e identifikonte kthimin e socialisteve ne pushtet me 1996 me kthimin e rrezikut komunist. Madje kjo ka patur mjaft sukses edhe tek te huajt, sic ka rrezik te kete edhe tani. Ky "rrezik" ka qene nje nga faktoret qe Perendimi i pranoi zgjedhjet e 1996-tes, ndonese ato ishin manipulimi vete. Prandaj, per ironi te fatit, ashtu sikurse ne shume gjera te tjera, edhe ketu Berisha paguan sot modelet qe ka krijuar vete para disa vjetesh. Mirepo keto modele dhe imitimi i tyre, po t'i veshtrosh me thelle, jane tregues te paaftesise sone per te dale nga qerthulli vicioz i thirrjes se te keqes per te na shpetuar nga nje e keqe me e madhe, pasi dy gjysmat, po t'i veshtrosh nga pak me larg, nuk jane tjeter vecse pjelle e nje te tere: pasoje e pesedhjete vjeteve degradim moral e intelektual te shoqerise.
Per keto paradokse e rreziqe mendoj se duhet folur me racionalisht e me kontekstualisht kur flitet per "rrezikun Berisha" ne prag te ketyre zgjedhjeve. Kurse keshtu si po flasin ata qe pretendojne te na shpetojnenga rreziku, nuk bejne gje tjeter vecse vertetojne sejane rreziku vete.
No comments:
Post a Comment