Duhet të kalonte edhe ca kohë përpara se të fillonte të ziente kazani i gjellës presidenciale, pasi kemi aq shumë punë të tjera për të bërë: mazhoranca për të qeverisur vendin, opozita për t’u riformuar, por edhe për të qeverisur qytetet kryesore, mediat për të analizuar tërë atë histori që kemi prodhuar gjatë këtij viti. Mirëpo mënyra më e mirë për t'u ikur punëve duket se është të merremi me çështje të tilla si ajo e zgjedhjes së presidentit të ardhshëm pasi ajo ka lidhje me punën e punëve kuzhinës së politikës sonë: pushtetin. Prandaj nuk ka ditë që të mos i fryhet zjarrit të kazanit ku po gatuhet presidenti ynë i ardhshëmm, i cili, po zjen e do të rrijë në gjendje vlimi deri në korrik mesa duket. Kështu që do të na duhet t’i hedhim disa herë ujë që ai të mos avullojë krejt e presidenti të mos na dalë, kështu, i djegur e zhuritur fare.
Në kontributin e hedhjes ujë kazanit, le të jap edhe unë një gjykim për presidentin. Sipas meje, problemi i presidentit të ardhëshëm, tek e fundit, është nëse do të mund të zgjidhet ndonjë president që të bëjë punën e presidentit dhe jo të partive? Por çdo të thotë president që të bëjë punë e presidenti dhe jo të partive kur këtë, me një fjalë presidentin, e zgjedhin partitë, madje kërkohet të jetë edhe konsensual? Ja paradoksi i parë që kërkon një shpjegimi jo të vogël dhe që na fut në thelbin e çështjes. Në fakt, cila është apo duhet të jetë puna e presidentit në një kontekst dhe konsensus si ky i yni? Sipas meje nuk është një punë e vogël. Le ta ilustroj me një shembull. Berishës i duhet një president që t'i thotë “ok” heqjes së kryeprokurorit Sollaku sepse kështu mund t’ua mbyllë gojën e t’i bëjë rrup sup tërë ata opozitarë që i ngrefosen sot dhe i kërcënojnë pushtetin. Opozitës, përkundrazi, i duhet një president që të mos e lejojë mazhorancën që nëpërmjet një prokurori tjetër nga Sollaku ta verë atë nën presion, apo t’i nxjerrë të palarat, në mos ta shkatërrojë fare. Dhe për këtë ka armën më të mirë: zgjedhja e presidentit nuk sigurohet dot pa konsensusin e të dyja këtyre palëve. Atëhere logjikisht e mira e të mirave është që ai të jetë një president që të funksionojë ndaj këtyre dy partive siç funksionon vetë Sollaku. Sepse, që të mos ia hamë hakun, Sollaku, vërtet nuk ka hapur dosjet e vjedhjeve të socialistëve, por, ama, nuk është se ka hapur ndonjë dosje nga ato që kanë çuar socialistët kundër Berishës. Edhe presidenti i sotëm, Moisiu, me thënë të drejtën, duke mos prekur Sollakun, ka preferuar të mos godasë asnjërën palë më mirë sesa të godasë vetëm njërën.
Atëhere është e zgjidhur çështja e presidentit: më mirë këta që kemi. Pse t’i ndryshojmë? Konsensusi tek e fundit nuk qendron tek personi i presidentit, por tek zgjedhja e një njeriu që nuk do t'i bjerë në qafë as njërës dhe as tjetrës palë, paçka se sa për sy e faqe ky do të quhet një president i ndershëm që respekton kushtetutën. Mirëpo edhe puna e një presidenti të tillë super i dobët do një farë force sepse, po qe se njëra palë bëhet e fortë tamam, atëhere ekziston rreziku se ajo palë ta kapë presidentin e për pasojë edhe prokurorin. Ky mund të jetë Berisha sot, por mund të bëhet edhe Edi Rama nesër. Dhe këtu lind problemi, sepse Berisha i konsideron këta vegla të socialistëve dhe nuk ka besim, aq më tepër po të kesh parasysh se pa mbrojtjen e opozitës këta do ta kishin patur keq punën. Atëhere zgjidhja më e mirë është që asnjëra palë të mos bëhet e fortë tamam që presidenti dhe prokurorët të mos lëvizin dot kundër asnjërës palë. Mirëpo në këtë rast kemi rrezikun që dy palët të mos reshtin së luftuari deri ditën kur të ndjehen të sigurtë se janë të fortë tamam sa për ta zgjedhur vetë presidentin dhe për ta përdorur sipas oreksit. Pra më një anë kemi rrezikun e luftës premanente për të zgjedhur president me një numër infinit zgjedhjesh kurse më anën tjetër rrezikun që njëra palë të vendosë sundimin mbi të gjithë. Midis Sillës dhe Karridbës i thonë kësaj po të përdorim një metaforë nga mitologjia. Por Silla dhe Karidba mund të kalohen fare lehtë nëse të dy palët do të bijen dakort se nuk do të prekin njëra tjetrën dhe do ta alternojnë pushtetin në një mënyrë një çikë më të rreguluar. A nuk do dhe populli paqe dhe qetësi? A nuk duan edhe ndërkombëtarët konsensus dhe bashkëpunim?
E pra, nëse do të bëjmë një sitezë të analizës që bëmë deri tani na del se kemi tre variante për zgjedhjen e presidentit. Njëri variant është të kemi një president që frenon e kontrollon në emër të ligjit shkeljet dhe abuzimet e të dy palëve. Varianti i dytë është që të kemi një president që frenon e kontrollon shkeljet e njërës palë – ndoshta po në emër të ligjit – e mbyll sytë ndaj atyre të palës që e ka zgjedhur. Varianti i tretë është që të kemi një president që mbyll sytë ndaj shkeljeve të të dy palëve. Kuptohet se varianti i parë përjashtohet pa u menduar fare për të. Një president që t’i luftojë të këqijat e të dy palëve do të thotë de facto një president që i lufton të dy palët dhe këto do ta hanin të gjallë një president të tillë. Atëhere dilema mbetet midis zgjedhjet së një presidenti që lufton të këqijat e njërës palë (çka më konkretisht, sot për sot, do të thotë një president që shkarkon Sollakun dhe hap dosjet e opozitarëve të sotëm, por jo të mazhorancës) dhe një presidenti që lejon të këqijat e të dy palëve. Kjo është zgjedhja. Me një president të njëanshëm kemi rezikun të mbetemi pa opozitë dhe mazhoranca të abuzojë sa të mundë, kurse me një president që pranon të këqijat e të dy palëve mbetemi në kënetën ku kemi qenë duke legjitimuar deri në përjetësi një klasë politike të korruptuar.
Por cila është e keqja më e vogël? Një mendje të thotë se është më mirë që njëra palë të fillojë të presë disa degë sepse kjo do të krijojë mundësi që të pastrohet edhe tjetra pastaj. Personalisht kam qenë para do kohësh i një mendimi të tillë por duke besuar se pala tjetër nuk do të fillonte të abuzonte. Por sa më shumë kalon koha aq më shumë nuk do të guxoja të bëja një zgjedhje të tillë duke patur frikë se mos është më mirë një opozitë e korruptuar sesa të jemi pa opozitë fre përpara një force që nuk jep shenja se ka një peshë cdhe një peshore për të gjithë. Prandaj e mira e të mirave është të mos rekomandosh asgjë për presidentin.
Siç e shihni nuk bëra gjë tjetër veçse i hodha pak ujë kazanit për ta ftohur në mënyrë që të vazhdojë zjerja e gjellës së presidentit deri në korrik. (Korrieri, 24 mars 2007)
Në kontributin e hedhjes ujë kazanit, le të jap edhe unë një gjykim për presidentin. Sipas meje, problemi i presidentit të ardhëshëm, tek e fundit, është nëse do të mund të zgjidhet ndonjë president që të bëjë punën e presidentit dhe jo të partive? Por çdo të thotë president që të bëjë punë e presidenti dhe jo të partive kur këtë, me një fjalë presidentin, e zgjedhin partitë, madje kërkohet të jetë edhe konsensual? Ja paradoksi i parë që kërkon një shpjegimi jo të vogël dhe që na fut në thelbin e çështjes. Në fakt, cila është apo duhet të jetë puna e presidentit në një kontekst dhe konsensus si ky i yni? Sipas meje nuk është një punë e vogël. Le ta ilustroj me një shembull. Berishës i duhet një president që t'i thotë “ok” heqjes së kryeprokurorit Sollaku sepse kështu mund t’ua mbyllë gojën e t’i bëjë rrup sup tërë ata opozitarë që i ngrefosen sot dhe i kërcënojnë pushtetin. Opozitës, përkundrazi, i duhet një president që të mos e lejojë mazhorancën që nëpërmjet një prokurori tjetër nga Sollaku ta verë atë nën presion, apo t’i nxjerrë të palarat, në mos ta shkatërrojë fare. Dhe për këtë ka armën më të mirë: zgjedhja e presidentit nuk sigurohet dot pa konsensusin e të dyja këtyre palëve. Atëhere logjikisht e mira e të mirave është që ai të jetë një president që të funksionojë ndaj këtyre dy partive siç funksionon vetë Sollaku. Sepse, që të mos ia hamë hakun, Sollaku, vërtet nuk ka hapur dosjet e vjedhjeve të socialistëve, por, ama, nuk është se ka hapur ndonjë dosje nga ato që kanë çuar socialistët kundër Berishës. Edhe presidenti i sotëm, Moisiu, me thënë të drejtën, duke mos prekur Sollakun, ka preferuar të mos godasë asnjërën palë më mirë sesa të godasë vetëm njërën.
Atëhere është e zgjidhur çështja e presidentit: më mirë këta që kemi. Pse t’i ndryshojmë? Konsensusi tek e fundit nuk qendron tek personi i presidentit, por tek zgjedhja e një njeriu që nuk do t'i bjerë në qafë as njërës dhe as tjetrës palë, paçka se sa për sy e faqe ky do të quhet një president i ndershëm që respekton kushtetutën. Mirëpo edhe puna e një presidenti të tillë super i dobët do një farë force sepse, po qe se njëra palë bëhet e fortë tamam, atëhere ekziston rreziku se ajo palë ta kapë presidentin e për pasojë edhe prokurorin. Ky mund të jetë Berisha sot, por mund të bëhet edhe Edi Rama nesër. Dhe këtu lind problemi, sepse Berisha i konsideron këta vegla të socialistëve dhe nuk ka besim, aq më tepër po të kesh parasysh se pa mbrojtjen e opozitës këta do ta kishin patur keq punën. Atëhere zgjidhja më e mirë është që asnjëra palë të mos bëhet e fortë tamam që presidenti dhe prokurorët të mos lëvizin dot kundër asnjërës palë. Mirëpo në këtë rast kemi rrezikun që dy palët të mos reshtin së luftuari deri ditën kur të ndjehen të sigurtë se janë të fortë tamam sa për ta zgjedhur vetë presidentin dhe për ta përdorur sipas oreksit. Pra më një anë kemi rrezikun e luftës premanente për të zgjedhur president me një numër infinit zgjedhjesh kurse më anën tjetër rrezikun që njëra palë të vendosë sundimin mbi të gjithë. Midis Sillës dhe Karridbës i thonë kësaj po të përdorim një metaforë nga mitologjia. Por Silla dhe Karidba mund të kalohen fare lehtë nëse të dy palët do të bijen dakort se nuk do të prekin njëra tjetrën dhe do ta alternojnë pushtetin në një mënyrë një çikë më të rreguluar. A nuk do dhe populli paqe dhe qetësi? A nuk duan edhe ndërkombëtarët konsensus dhe bashkëpunim?
E pra, nëse do të bëjmë një sitezë të analizës që bëmë deri tani na del se kemi tre variante për zgjedhjen e presidentit. Njëri variant është të kemi një president që frenon e kontrollon në emër të ligjit shkeljet dhe abuzimet e të dy palëve. Varianti i dytë është që të kemi një president që frenon e kontrollon shkeljet e njërës palë – ndoshta po në emër të ligjit – e mbyll sytë ndaj atyre të palës që e ka zgjedhur. Varianti i tretë është që të kemi një president që mbyll sytë ndaj shkeljeve të të dy palëve. Kuptohet se varianti i parë përjashtohet pa u menduar fare për të. Një president që t’i luftojë të këqijat e të dy palëve do të thotë de facto një president që i lufton të dy palët dhe këto do ta hanin të gjallë një president të tillë. Atëhere dilema mbetet midis zgjedhjet së një presidenti që lufton të këqijat e njërës palë (çka më konkretisht, sot për sot, do të thotë një president që shkarkon Sollakun dhe hap dosjet e opozitarëve të sotëm, por jo të mazhorancës) dhe një presidenti që lejon të këqijat e të dy palëve. Kjo është zgjedhja. Me një president të njëanshëm kemi rezikun të mbetemi pa opozitë dhe mazhoranca të abuzojë sa të mundë, kurse me një president që pranon të këqijat e të dy palëve mbetemi në kënetën ku kemi qenë duke legjitimuar deri në përjetësi një klasë politike të korruptuar.
Por cila është e keqja më e vogël? Një mendje të thotë se është më mirë që njëra palë të fillojë të presë disa degë sepse kjo do të krijojë mundësi që të pastrohet edhe tjetra pastaj. Personalisht kam qenë para do kohësh i një mendimi të tillë por duke besuar se pala tjetër nuk do të fillonte të abuzonte. Por sa më shumë kalon koha aq më shumë nuk do të guxoja të bëja një zgjedhje të tillë duke patur frikë se mos është më mirë një opozitë e korruptuar sesa të jemi pa opozitë fre përpara një force që nuk jep shenja se ka një peshë cdhe një peshore për të gjithë. Prandaj e mira e të mirave është të mos rekomandosh asgjë për presidentin.
Siç e shihni nuk bëra gjë tjetër veçse i hodha pak ujë kazanit për ta ftohur në mënyrë që të vazhdojë zjerja e gjellës së presidentit deri në korrik. (Korrieri, 24 mars 2007)
No comments:
Post a Comment