Si ta lexojmë deklaratën e Metës

Lufta politike në vend, ndërtuar së fundi mbi Reformën në Drejtësi, pati një pikë kulmore deklaratën e së dielës së Ilir Metës i cili propozoi të aprovohet me konsensus Reforma dhe pastaj të ikë ky Kryeministër dhe kjo Qeveri (ku edhe ai bën pjesë) për t’u zëvendësuar me një qeveri teknike që do të përgatisë vendin për zgjedhje të ardhshme.

Si ta lexojmë këtë deklaratë që disa e quajtën  “bombë”?

Sipas meje, në thelbin e vet, deklarata e Metës, që në fakt nuk erdhi e papritur, qe një provë më tepër se Shqipëria është një vend të cilit tashmë i rri ngushtë kostumi i autokracisë, i partisë së vetme shtet të udhëhequr nga një lider që bën edhe ligjin edhe Maliqin, por që, i rri gjerë, duke iu lëvarur madje, edhe kostumi i demokracisë dhe i shtetit ligjor.

Gjatë fjalës së tij Meta përmendi shpesh fjalën papërgjegjshmëri dhe kuptohej qartë, midis rreshtave, se e kishte fjalën jo aq për papërgjegjshmërinë e politikës, por për atë të Ramës që, për të realizuar qëllimet e tij të eliminimit të kundërshtarëve, duke përfshirë edhe Metën, s’ka lënë intrigë pa bërë, së fundi duke tentuar të shtijë në dorë Drejtësinë nëpërmjet përdorimit të ndërkombëtarëve, e duke krijuar, kështu, një situatë konfliktuale me rreziqe për stabilitetin e vendit. Meta nënkuptoi se ai nuk pranon të kërcënohet apo dhe të shkojë në mënyrë selektive në burg nga njeriu që ai vetë e solli në pushtet pasi i shkoi tre vjet më parë në Gjirin e Lalëzit dhe  i lëpiu tërë pështymën që kishte hedhur mbi të. O të gjithë, o asnjëri dhe mos u fshi pas ndërkombëtarëve, se ata edhe mund ta hanë, por jo ne që të njohim dhëmbë e dhëmballë – ishte nënkuptimi i fjalës së Metës.

Dhe deri këtu ka të drejtë sepse ky njeriu, për të realizuar qëllimet e tij, nuk njeh jo vetëm moralin e ligjin, por as kodet e nderit të mafies. Por ama i duhet vënë në dukje Metës se ka lëvizur vetëm kur pa bythën e tij në rrezik dhe jo teksa shihte se arroganca dhe psikopatia e Ramës po dëmtonin padrejtësisht të tjerët; se brenda tre vjetësh ai ka hedhur hapa të paimagjinueshme për të realizuar ëndrrën e gjithpushtetshmërisë duke filluar që nga lidhja me kriminelët e trafikantët, e blerja e një fotoje me Obamën 80 000 $  (duke shkelur ligjet shqiptare dhe amerikane), për të vazhduar pastaj me trajtimin e godinave të institucionit ku hyri si shtëpia e tij private, me korruptimin e medieve ish-kundërshtare ose mbylljen me akte të dhunshme të atyre që nuk i korruptonte dot, tek dhënia e tenderëve dhe koncesioneve njerëzve të tij në mënyrat më  arbitrare e selektive të mundshme, me përgjime të paligjshme etj., etj..

Gjithsesi duhet thënë se interesat e Metës me interesat e një Shqipërie që kërkon të ndërtojë demokraci dhe jo pushtetin e një autokrati përputhen. Siç janë përputhur kur ai u shkëput nga Berisha më 2013 kur ky po i tejkalonte limitet që pranojnë shqiptarët për pushtet absolut të një personi/parti duke i hequr mundësinë që të zgjidhej për herë të tretë.

Për ata që do të më përmendin përsëri mbështetjen e amerikanëve për Reformën do të them se vështirë se, me gjithë të dhënat që kanë për Ramën, të mos e kenë kuptuar rrezikun që paraqet për demokracinë, prandaj dyshoj shumë se (në rastin më të mirë) duan të eksperimentojnë në Shqipëri modelin e pastrimit të korrupsionit duke ia vënë drejtësinë një dore autoritare sipas disa modeleve që thuhet se kanë funksionuar me sukses në disa vende aziatike. Por Shqipëria, me gjithë problemet që ka, tregoi edhe një herë se ky lloj kostumi asaj i rri ngushtë. Ndoshta ngaqë vijmë nga një sistem që e ka bërë të urryer udhëheqësin absolut, edhe pse modeli i tij vazhdon të tërheqë jo pak psikopatë.

Në fakt, edhe sikur Rama të ishte bërë kryeministër i dalë nga një lëvizje antikastë me premtimin e pastrimit të të gjithë politikës së korruptuar shqiptare, edhe sikur të mos bënte çdo ditë nga një shkelje të ligjit siç bën, por të qeveriste me duar të pastra, prapë do të duhej të tregohej shumë kujdes për t’i dhënë atij të gjitha pushtetet, edhe atë të drejtësisë, e jo më kur ke parasysh se është në krye të një partie që ka një të kaluar të zezë para viteve 90, dhe, po ashtu, që gjatë viteve 90 ka ndërtuar sistemin e kastës së korruptuar dhe për më tepër ka ardhur në pushtet pikërisht me Ilir Metën.

***

Këtu vjen problemi i dytë që ngre deklarata e Metës: ajo që ka të bëjë me vështirësinë e dhënies trupit të Shqipërisë një trajtë të cilit t’i qëndrojë kostumi i shtetit ligjor dhe demokracisë. Ashtu siç e paraqiti Meta në disa momente të deklaratës së tij dukej shumë e thjeshtë puna e rrobaqepësit. Sikur mjafton të aprovojnë së bashku Reformën në Drejtësi, të bëjnë dekriminalizimin dhe pastaj të shkojnë në zgjedhje nga ku të nxjerrin një Parlament të pastër që do nxjerrë një drejtësi të shëndoshë për 30 vjet. Për mua kjo ishte një retorikë e përdorur për të kaluar momentin. Të ndërrosh për një ditë trajtën që ka marrë trupi i Shqipërisë është e pamundur. Pati një pjesë të deklaratës, megjithatë, ku Meta tregoi se e di se ç’duhet bërë. Kur foli për “sakrifikim”, “heqje”, apo “dhënie” të pushtetit të tij dhe kolegëve pushteteve të tjera, ku ai i drejtësisë kuptohet se është ndër më të rëndësishmit.

Në fakt Meta të dielën tregoi se sot për sot jemi në  situatën kur nuk pranojmë pushtetin e një personi të vetëm, por kemi pushtetin e disa personave: me çka kuptoj edhe Ilir Metën e të tijtë edhe Ramën e të tijtë edhe Bashën e Berishën e të tyret. Sigurisht është më mirë të kemi pushtetin e disa personave (i kam quajtur shpesh partitë e tyre edhe banda) sesa pushtetin e një personi/bande, siç synon Rama. Deri këtu biem dakord me Metën, por për çfarë duhet bërë për të kaluar në dorëzimin e pushtetit nga duart e tyre në “duart” e ligjit, Meta nuk na dha ndonjë formulë të qartë dhe bindëse.
Edhe pse foli për pakësim pushteti të tyre nuk m’u duk se ka menduar gjatë dhe seriozisht për këto as më parë dhe as në netët që tha se ka ndenjur  pa gjumë përpara se të jepte deklaratën e fortë. Më së shumti deklarata e tij ishte një mbrojtje e pushtetit të tij nga rreziku Rama. Por nga kjo mund të dalë diçka pozitive për të gjithë edhe pse s’duhet përjashtuar rreziku që paraqet vakuumi i pushteti që mund të krijohet sikur këta vërtet të heqin dorë menjëherë nga çdo pushtet e përgjegjësi.

Shpresojmë që Meta të mendojë më seriozisht për këtë çështje në ditët në vazhdim. Por duhet të mendojnë edhe shqiptarët duke u nisur nga parimi se demokracia dhe drejtësia nuk dhurohen për 30 vjet, por fitohen dhe mbrohen ditë për ditë nga pak dhe duke u ndërgjegjësuar se edhe kjo lufta që po bëhet për një drejtësi vërtet të pavarur dhe jo në duart e partive është pjesë e këtij procesi. (Panorama, 19 korrik 2016)