Para disa kohësh, kur ende qenë socialistët në pushtet, kam shkruar një shkrim për Prokurorinë thelbi i të cilit ishte se organi kyç i sëmurë që kemi ne, si të thuash mëlçia, që do të duhej të pastronte trupin nga helmimet e ndryshme, dhe nuk e bën këtë, është Pokuroria. Këtë e mbështesja edhe mbi justifikimet që kam dëgjuar nga pjesë të tjera të sistemit tonë imunitar: nga gazetarë që të thonë: ne aq punë për të zbuluar krime e abuzime ku Prokuroria të mund të kapej e kemi bërë, qoftë edhe për shkak të rivalitetit të interesave të pronarëve tanë; nga funksionarë të Kontrollit të Lartë të Shtetit që të thonë se nuk janë të pakta dosjet që kanë shkuar në Prokurori; nga gjyqtarë të thonë se sado që Gjyqsori ynë nuk është ashtu dhe aq i pastër nuk është ai përgjegjës për atë që nuk është dënuar qoftë edhe një politikan për korrupsion sepse, sikur Prokuroria të bënte punën e vet e ta çonte një politikan në gjyq, qoftë edhe për shkak të bërjes së çështjes publike, gjyqtarët nuk do ta kishin lehtë të jepnin vendim të padrejtë; madje edhe nga funksionarë të lartë të SHISH-it që thonë se nuk janë të pakta informacionet që i kanë shkuar Prokurorisë për abuzime dhe shkelje që kanë mbetur po aty ku i ka lënë SHISH-i. Nga ana tjetër kam dëgjuar Sollakun të justifikohet duke thënë se nuk është përgjegjësia e tij sepse disa hallka të tjera nuk i kanë çuar materialin e mjaftueshëm për të hapur çështjet dhe kështu, në një rreth vicioz, ay e ka kaluar topin e korrupsionit tjetërkund duke bërë që ne të vazhdojmë të jetojmë në mbretërinë e pandëshkueshmërisë ose thënë ndryshe të fajësisë pa fajtorë.
Sado që përpiqet Sollaku të na bindë se ka hallka të tjera që e kanë penguar veprimin e tij ligjor, opinioni publik e ka vështirë të besojë se ay nuk ka vepruar thjeshtë dhe vetëm për shkak të respektit ndaj ligjit. Psh. zor të mendosh se Sollakut i duheshim edhe prova të tjera nga ato që i ka dëgjuar tërë opinioni për të hapur proces për disa nga bëmat e Nanos duke filluar nga më evidentja: Shkallnueri.
Më e saktë është të themi se Prokurori nuk ka vepruar sepse ay dhe institucioni i tij nuk ndjehen ndarë dhe madje përmbi ekzekutivin, por nën ekzekutivin, madje shumë të nënshtruar ndaj tij. Dhe kjo për njëmijë arësye që lidhen sa me mungesën e traditës së një prokurorie të pavarur ndaj pushtetit, që ka në krye individë me personalitet dhe profesionalizëm të padyshimtë, e deri tek infektimi i mundshëm i këtij organi në afera korruptive.
Problemi që ngrihet sot është se zorr se do të ndodhë mrekullia dhe ne, sa hap e mbyll sytë, të shohim Sollakun të bëhet tjetër njeri, apo Berishën të gjejë një prokuror apo grup prokurorësh që nuk pyesin as për Berishën e as për kundërshtarët e tij, por vetëm për ligjin. Në kushtet reale ku ndodhemi Prokurori Sollaku ose do t’i nënshtrohet presionit të Berishës e do të fillojë të veprojë duke u akuzuar për vënie në shërbim të Berishës, ose do të zëvendësohet ose do të rezistojë me shpresë se sistemi i korrupsionit do të zbrapsë hovin fillestar të Berishës dhe pastaj do të fillojë të infektojë edhe ekipin e këtij duke ua mpakur kësisoj fuqinë morale. Ndërkaq, qoftë presioni i opinionit të brendshëm qoftë ay i opinionit të jashtëm kërkon që më në fund në Shqipëri të fillojë të funksionojë drejtësia ndaj të korruptuarve. Është kjo situatë kontradiktore dhe kjo kërkesë që e ka bërë Prokurorinë të shëmbëllejë me një nyje gordiane vështirësisht e zgjidhshme pa një veprim të fortë. Të pretendosh të dalësh nga kjo nevojë duke predikuar, sikurse predikojnë disa, se korrupsioni mund të luftohet pa bërë drejtësi, pra, pa vënë përpara bangos së të akuzuarit përgjegjësit kryesorë të tij, por thjeshtë duke përmirësuar ekonominë është njëlloj sikur të pretendosh të shërosh një sëmundje të rëndë që kërkon operim, madje urgjent, duke i dhënë të sëmurit ushqim të mirë. Aq më tepër kur të akuzuarit për korrupsion mbeten në krye të politikës shqiptare
Po ashtu, më duket se në gjendjen ku ndodhemi të mbrosh institucionin e Prokurorit me pretendimin se, përndryshe, po e mori në dorë atë Sali Berisha, do të na vihen në rrezik të drejtat tona të njeriut do të thotë në rastin më të mirë të mos njohësh realitetin kurse në rastin më të keq të jesh bashkëpunëtor i sistemit të korrupsionit. Them “mosnjohje e realitetit” apo “bashkëpunim” të paktën për dy arësye: së pari, sepse sot gjithkush që nuk e ka mizën nën kësulë nuk po përjeton rrezikun e Berishës autoritar, por pafuqinë e Berishës për të goditur sistemin e korrupsionit; së dyti, pasi të drejtat e njeriut nuk janë thjesht të drejtat e ndoca gazetarëve e politikanëve (të cilëve edhe atyre u dhunohet përditë këto jo nga Berisha, por bash nga sistemi i korrupsionit) por të drejtat e të gjithë qytetarëve. Në fakt sot për sot shkelësi më i madh i të drejtave të njeriut është bash sistemi i korupsionit i cili shkel pëditë në mënyrë masive dhe barbare do të thoja, të drejta të tilla elementarie si e drejta e jetës, e shëndetit, e drejta e arsimimit, e drejta e barazisë përpara ligjit, e drejta e fjalës etj. etj. (kam parasysh gjendjen katastrofike për shkak të korrupsionit të sistemit shendetsor, arsimor, gjyqsor, urban, mediatik etj.) Dhe nuk ka asnjë dyshim se Prokuroria nuk ndjen peshën e përgjegjësisë për këtë gjendje dhe ndjenjën e detyrës që të luftojë për evitimimin e këtyre shkeljeve të të drejtave të njeriut. Shtoju këtyre faktin se opinioni publik është lodhur duke dëgjuar politikanë që bëjnë prej vitesh politikë vetëm duke akuzuar të tjerët se kanë vjedhur pa parë të ndodhë asgjë kundër të akuzuarve, çka e ka degraduar edhe politikën edhe krejt shoqërinë. Në këtë kontekst nuk ka asnjë lloj kredibiliteti një opozitë e cila sot sheh konflikt interesash në përpjekjet e ekzekutivit për të vënë në lëvizje prokurorinë dhe nuk sheh se ka një konflikt më të madh interesash në mbrojtjen që i bën ajo prokurorisë sepse, në fakt, kërkon të mbrojë vetveten nga akuzat për korrupsion.
Nuk ka dyshim se ekziston rreziku që antikorrupsioni të përdoret si instrument pushteti dhe po ashtu që duke e patur në dorë këtë institucion mazhoranca aktuale të bëjë luftë selektive, pra duke ushtruar trysni vetëm mbi kundërshtarët. Por ndërkohë që ky rrezik për momentin është në horizont dramën dhe rrezikun e madh e kemi brenda.
Në këto kushte, për ata që janë jashtë lojës politike ka rëndësi që dikush të ndëshkohet e të bëhet shembull për të tjerët që kjo histori të fillojë të mbarojë. Dhe ndoshta ka një rrugëdalje racionale nga kjo situatë vërtet jo shumë e lehtë. Pikë së pari të mos harrojmë se nuk është Prokuroria organi dënues, por Gjyqsori. Pra fare mirë mund të gjindet zgjidhja që meqënëse vështirë se organi i Prokurorisë mund të krijojë sa hap e mbyll sytë staturën e një organi vërtet të pavarur dhe aktiv të bëhet prokuroria pjesë e ekzekutivit, si në SHBA, dhe të kërkohen fort dy gjëra: së pari forcimi i pavarësisë së Gjyqsorit së dyti gjyqe të hapuara publike ku opinioni të ketë prova të qarta për fajësinë ose jo të të akuzuarve. Në rast se do të funksiononin këto dy hallka të forta si dhe organizmi i votës së lirë, mazhoranca nuk do ta kishte të lehtë të hapte me prokurorinë e saj gjyqe të padrejta që do të ktheheshin në bumerang për të pasi do të diskreditohej.
Një rrugë tjetër do të ishte vënia në veprim e mekanizmave ligjore që të kërkonin dënimin edhe të vetë prokurorit për krimin e mosverprimit nëse përsëri jepen prova bindëse ligjore se ay ka pasur në dorë prova të mjaftueshme për të vepruar dhe nuk ka vepruar.
Gjithsesi ruajta e një Prokurorie si kjo që kemi deri më sot, do të thotë vazhdim i mbretërimit të sistemit të pandëshkueshmërisë çka do të thotë mbretërim i sistemit të korrupsionit dhe jo i demokracisë. Një vend politikanët e të cilit nuk japin llogari për abuzimet me pushtetin nuk mund të quhet demokraci. Ka kohë që ndjehet nevoja që më në fund aktorët politikë të japin llogari për abuzimimet me pushtetin si nevojë e hedhjes së një hapi më tej demokratik. Shqipëria ende nuk e ka hedhur këtë hap drejt demokracisë. Ndoshta mund të konsiderohet një nga hapat më gjigande për të sepse nuk është hedhur deri më sot asnjëherë në historinë e shtetit shqiptar. A e ka prokurori Sollaku vizionin dhe aspiratën për tu bërë ay protagonisti i hedhjes së këtij hapi. Duket se jo, por nga ana tjetër pjekja demokratike e vendit sëbashku me nevojën për integrim evropian po e bën hedhjen e këtij hapi impereativ të kohës do apo nuk do Sollaku. (Korrieri, 23 tetor 2005)
Sado që përpiqet Sollaku të na bindë se ka hallka të tjera që e kanë penguar veprimin e tij ligjor, opinioni publik e ka vështirë të besojë se ay nuk ka vepruar thjeshtë dhe vetëm për shkak të respektit ndaj ligjit. Psh. zor të mendosh se Sollakut i duheshim edhe prova të tjera nga ato që i ka dëgjuar tërë opinioni për të hapur proces për disa nga bëmat e Nanos duke filluar nga më evidentja: Shkallnueri.
Më e saktë është të themi se Prokurori nuk ka vepruar sepse ay dhe institucioni i tij nuk ndjehen ndarë dhe madje përmbi ekzekutivin, por nën ekzekutivin, madje shumë të nënshtruar ndaj tij. Dhe kjo për njëmijë arësye që lidhen sa me mungesën e traditës së një prokurorie të pavarur ndaj pushtetit, që ka në krye individë me personalitet dhe profesionalizëm të padyshimtë, e deri tek infektimi i mundshëm i këtij organi në afera korruptive.
Problemi që ngrihet sot është se zorr se do të ndodhë mrekullia dhe ne, sa hap e mbyll sytë, të shohim Sollakun të bëhet tjetër njeri, apo Berishën të gjejë një prokuror apo grup prokurorësh që nuk pyesin as për Berishën e as për kundërshtarët e tij, por vetëm për ligjin. Në kushtet reale ku ndodhemi Prokurori Sollaku ose do t’i nënshtrohet presionit të Berishës e do të fillojë të veprojë duke u akuzuar për vënie në shërbim të Berishës, ose do të zëvendësohet ose do të rezistojë me shpresë se sistemi i korrupsionit do të zbrapsë hovin fillestar të Berishës dhe pastaj do të fillojë të infektojë edhe ekipin e këtij duke ua mpakur kësisoj fuqinë morale. Ndërkaq, qoftë presioni i opinionit të brendshëm qoftë ay i opinionit të jashtëm kërkon që më në fund në Shqipëri të fillojë të funksionojë drejtësia ndaj të korruptuarve. Është kjo situatë kontradiktore dhe kjo kërkesë që e ka bërë Prokurorinë të shëmbëllejë me një nyje gordiane vështirësisht e zgjidhshme pa një veprim të fortë. Të pretendosh të dalësh nga kjo nevojë duke predikuar, sikurse predikojnë disa, se korrupsioni mund të luftohet pa bërë drejtësi, pra, pa vënë përpara bangos së të akuzuarit përgjegjësit kryesorë të tij, por thjeshtë duke përmirësuar ekonominë është njëlloj sikur të pretendosh të shërosh një sëmundje të rëndë që kërkon operim, madje urgjent, duke i dhënë të sëmurit ushqim të mirë. Aq më tepër kur të akuzuarit për korrupsion mbeten në krye të politikës shqiptare
Po ashtu, më duket se në gjendjen ku ndodhemi të mbrosh institucionin e Prokurorit me pretendimin se, përndryshe, po e mori në dorë atë Sali Berisha, do të na vihen në rrezik të drejtat tona të njeriut do të thotë në rastin më të mirë të mos njohësh realitetin kurse në rastin më të keq të jesh bashkëpunëtor i sistemit të korrupsionit. Them “mosnjohje e realitetit” apo “bashkëpunim” të paktën për dy arësye: së pari, sepse sot gjithkush që nuk e ka mizën nën kësulë nuk po përjeton rrezikun e Berishës autoritar, por pafuqinë e Berishës për të goditur sistemin e korrupsionit; së dyti, pasi të drejtat e njeriut nuk janë thjesht të drejtat e ndoca gazetarëve e politikanëve (të cilëve edhe atyre u dhunohet përditë këto jo nga Berisha, por bash nga sistemi i korrupsionit) por të drejtat e të gjithë qytetarëve. Në fakt sot për sot shkelësi më i madh i të drejtave të njeriut është bash sistemi i korupsionit i cili shkel pëditë në mënyrë masive dhe barbare do të thoja, të drejta të tilla elementarie si e drejta e jetës, e shëndetit, e drejta e arsimimit, e drejta e barazisë përpara ligjit, e drejta e fjalës etj. etj. (kam parasysh gjendjen katastrofike për shkak të korrupsionit të sistemit shendetsor, arsimor, gjyqsor, urban, mediatik etj.) Dhe nuk ka asnjë dyshim se Prokuroria nuk ndjen peshën e përgjegjësisë për këtë gjendje dhe ndjenjën e detyrës që të luftojë për evitimimin e këtyre shkeljeve të të drejtave të njeriut. Shtoju këtyre faktin se opinioni publik është lodhur duke dëgjuar politikanë që bëjnë prej vitesh politikë vetëm duke akuzuar të tjerët se kanë vjedhur pa parë të ndodhë asgjë kundër të akuzuarve, çka e ka degraduar edhe politikën edhe krejt shoqërinë. Në këtë kontekst nuk ka asnjë lloj kredibiliteti një opozitë e cila sot sheh konflikt interesash në përpjekjet e ekzekutivit për të vënë në lëvizje prokurorinë dhe nuk sheh se ka një konflikt më të madh interesash në mbrojtjen që i bën ajo prokurorisë sepse, në fakt, kërkon të mbrojë vetveten nga akuzat për korrupsion.
Nuk ka dyshim se ekziston rreziku që antikorrupsioni të përdoret si instrument pushteti dhe po ashtu që duke e patur në dorë këtë institucion mazhoranca aktuale të bëjë luftë selektive, pra duke ushtruar trysni vetëm mbi kundërshtarët. Por ndërkohë që ky rrezik për momentin është në horizont dramën dhe rrezikun e madh e kemi brenda.
Në këto kushte, për ata që janë jashtë lojës politike ka rëndësi që dikush të ndëshkohet e të bëhet shembull për të tjerët që kjo histori të fillojë të mbarojë. Dhe ndoshta ka një rrugëdalje racionale nga kjo situatë vërtet jo shumë e lehtë. Pikë së pari të mos harrojmë se nuk është Prokuroria organi dënues, por Gjyqsori. Pra fare mirë mund të gjindet zgjidhja që meqënëse vështirë se organi i Prokurorisë mund të krijojë sa hap e mbyll sytë staturën e një organi vërtet të pavarur dhe aktiv të bëhet prokuroria pjesë e ekzekutivit, si në SHBA, dhe të kërkohen fort dy gjëra: së pari forcimi i pavarësisë së Gjyqsorit së dyti gjyqe të hapuara publike ku opinioni të ketë prova të qarta për fajësinë ose jo të të akuzuarve. Në rast se do të funksiononin këto dy hallka të forta si dhe organizmi i votës së lirë, mazhoranca nuk do ta kishte të lehtë të hapte me prokurorinë e saj gjyqe të padrejta që do të ktheheshin në bumerang për të pasi do të diskreditohej.
Një rrugë tjetër do të ishte vënia në veprim e mekanizmave ligjore që të kërkonin dënimin edhe të vetë prokurorit për krimin e mosverprimit nëse përsëri jepen prova bindëse ligjore se ay ka pasur në dorë prova të mjaftueshme për të vepruar dhe nuk ka vepruar.
Gjithsesi ruajta e një Prokurorie si kjo që kemi deri më sot, do të thotë vazhdim i mbretërimit të sistemit të pandëshkueshmërisë çka do të thotë mbretërim i sistemit të korrupsionit dhe jo i demokracisë. Një vend politikanët e të cilit nuk japin llogari për abuzimet me pushtetin nuk mund të quhet demokraci. Ka kohë që ndjehet nevoja që më në fund aktorët politikë të japin llogari për abuzimimet me pushtetin si nevojë e hedhjes së një hapi më tej demokratik. Shqipëria ende nuk e ka hedhur këtë hap drejt demokracisë. Ndoshta mund të konsiderohet një nga hapat më gjigande për të sepse nuk është hedhur deri më sot asnjëherë në historinë e shtetit shqiptar. A e ka prokurori Sollaku vizionin dhe aspiratën për tu bërë ay protagonisti i hedhjes së këtij hapi. Duket se jo, por nga ana tjetër pjekja demokratike e vendit sëbashku me nevojën për integrim evropian po e bën hedhjen e këtij hapi impereativ të kohës do apo nuk do Sollaku. (Korrieri, 23 tetor 2005)
No comments:
Post a Comment