TRITOLI; LIDHJA E POLITIKËS ME KRIMIN; NEVOJA PËR NJË DEBAT TË MADH PUBLIK

Intervistë gazetës Dita (7 shkurt 2014)

Zoti Lubonja të mërkurën  ka pasur një tjetër aksion të INUK në Tiranë dhe një tjetër godinë është demoluar me lëndë shpërthyese. Në një kuptim këto aksione që raportohen “live” nga televizionet duket sikur po kthehen në njëfarë spektakli, në një sport popullor dhe ndiqen nga mijëra teleshikues. Ju si e shikoni këtë efekt, ndikon në dhënien e një sinjali të fortë të shtetit kundër paligjshmërisë, apo paralelisht dhe po i bëhet marketing tritolit, pra nëse ekziston rreziku që ne të familjarizohemi me tritolin, ta ndjellim atë, si pasojë e këtyre aksioneve të shoqëruara me “show” mediatik?

Sikurse mund ta dini unë e kam mbështetur shembjen e pallatit në Vlorë dhe, që të jem i sinqertë, kur shoh masakrën që është bërë në Shqipëri me ndërtimet me leje të palejueshme dhe pa leje, shpesh mendoj se është i nevojshëm një projekt i madh i pastrimit dhe rifitimit të territorit dhe peizazhit tonë urban të masakruar. Thënë kjo, gjykoj se shembje të tilla kurrsesi nuk duhen kthyer në show mediatik. Ato s’duhen ndjekur kurrsesi thjesht me kënaqësinë e ndëshkimit që po i bëhet një abuzuesi që e meriton – që në një farë mënyre është i ligjshëm tek ata njerëz që vetë respektojnë ligjin - dhe aq më pak me gëzimin (infantil) për hakmarrjen që po merr kundërshtari politik. Nëse mund të përdor një krahasim shembje të tilla unë i mendoj se duhen parë si operacione të rënda që duhet të na bëjnë të mendojmë shumë për atë se çfarë nuk kemi bërë për të ndaluar përhapjen e metastazave të tumorit në trupin tonë dhe po ashtu për pasojat dhe efektet sekondare që do të ketë ky operacion në trupin e operuar. Do të duhet të mendonim seriozisht sepse ne jemi të vetmit që shpenzojmë kaq para dhe energji për të shkatërruar territorin e përbashkët dhe pastaj të tjera energji e para për të ri-shkatërruar ato shkatërrime (e të kalkulojmë se ç’mund të kishim bërë pozitive me këto) . Po ashtu do të duhej të mendonim seriozisht për atë se këto shembje janë tregues i mungesës së shtetit të së drejtës e të zëvendësimit të tij me një lloj vetëgjyqësie të një qeverie revolucionare, ku tritoli zëvendëson vendime e drejta që do të duhet të ishin ndërmarrë në kohën e duhur në institucione të tilla si bashkitë, hipotekat, policia ndërtimore e deri në gjyqësorin tonë.
Një problem tjetër që ngrenë këto shembje është edhe ai se cilët janë kriteret, kush vendos për shembjen e këtij dhe jo të atij pallati. Veçanërisht kur rezulton se ato bëhen vetëm mbi ato pallate që i kanë ndërtuar apo lejuar kundërshtarët politikë. Ju kujtoj se një nga pallatet më të diskutuar për tu shembur në Tiranë ka qenë ai i ngritur në oborrin e Fakultetit të Ekonomisë. U çuan në masë studentët për shembjen e tij. A nuk kanë të drejtë këta të mendojnë sot se kjo shembje nuk po ndodh pasi lejen e atij pallati e ka dhënë Rama? Pra, sipas mendimit tim, nëse është e nevojshme të bëhen shembje, përcaktimi i tyre duhet të bëhet mundësisht duke u hartuar më së pari një projekt nga ekspertë të paanshëm qoftë në fushën e urbanistikës, qoftë në atë të legjislacionit e për të cilin të kihet mundësisht edhe konsensusi i opozitës. Ju kujtoj se një konsensus i tillë u arrit kur u vendos të prishen kioskat në Tiranë. Në këtë projekt mund të përcaktohet se cilat ndërtime me leje të palejueshme apo pa leje duhen shembur dhe cilët mund të mos shemben, por u duhet vendosur masa e sekuestrimit apo gjoba sipas rastit. E di që ju do të më thoni se strategjia e opozitës është lufta për interesin e vet dhe jo konsensusi për interesin e publikut, por pikërisht për këtë do të duhej që, në rast shembjesh, të kishte një projekt që të mos kishte selektivitet politik. Kjo do t’ia bënte opozitës shumë të vështirë kundërshtimin. Përndryshe shembjet apo kërcënimet për to shumë lehtë mund të interpretohen ose si sulm për të dëmtuar kundërshtarin ose si kërcënim që ai të kalojë në barrikadën tjetër apo edhe që t’ia shesë pallatin një klienti të maxhorancës - siç ka ndodhur rëndom më parë, duke i lënë shëmtirat dhe tmerret në këmbë edhe në shumë vende ku prania e tyre ulëret për shkelje të ligjit, uzurpim të hapësirës publike apo shkatërrim të natyrës dhe territorit.
Sigurisht këto shpërthime spaktakolare nuk janë pa impakt edhe në stimulimin e klimës së tritolit në vend. Një nga argumentet kundër dënimit me vdekje është se shteti, duke ushtruar vetë dhunë, stimulon dhunën. Edhe tritoli i përdorur nga shteti në mënyrë spektakolare duke anashkaluar vendimet e drejtësisë stimulon vetëgjyqësitë me tritol dhe, po ashtu, në një kuptim më të gjerë, zgjidhjen me dhunë dhe arbitraritet të problemeve.

Këto godina janë ndërtuar si pasojë e një procesi problematik. Në kuptimin që ato shpesh janë legalizuar, kanë marrë leje ndërtimi madje dhe janë blinduar në procedurë me vendime gjykate në disa raste. Mendoni se të merresh me kaq pompozitet me godinën, pra me pasojën, ekziston rreziku për të lënë në hije shkakun, që janë zyrtarët shtetërorë që i kanë hapur rrugë këtyre objekteve të konsideruara të paligjshme?

Pikërisht për të vazhduar ato që them më sipër këto shembje janë pasojë e paaftësisë sonë për të parandaluar dhe jo vetëm kaq, por shpesh janë pasojë e përfshirjes së shumë hallkave të pushteti dhe të gjyqësorit në prodhimin e këtyre tumoreve. Në këtë kontekst unë do të preferoja disa masa të tjera që besoj se janë edhe më efikase për të rivendosur autoritetin e shtetit ligjor. Po të marrim rastin e pallatit që u shemb në Vlorë, nga sa jam konsultuar edhe me njerëz që e njohin shumë nga afër tërë procesin e ndërtimit, që nga marrja e lejes e deri tek shitja e apartamenteve, shkeljet ligjore atje janë bërë hallkë pas hallke duke filluar që nga specialistët e bashkisë e të hipotekës deri tek noteri që rezulton se u ka bërë klientëve kontrata blerjeje të ajrit sepse pallati, përveç të tjerave, kishte edhe kate më tepër sesa projekti. E pra të gjithë këta që janë përgjegjës, ku duhet të hyjnë edhe shefat e INUK-ut që duhet të kishin ndërhyrë që në krye të punimeve, duhet të çohen përpara gjyqit. Atyre u duhen kontrolluar edhe pasuritë që kanë dhe edhe tu sekuestrohen këto pasuri sepse këto shkelje nuk është se i kanë bërë ashtu për qejf.  Në shumicën e rasteve këto janë të lidhura me praktikat e korrupsionit. Sepse, veç të tjerave, nuk është e drejtë që shpenzimet për këto shembje t’i paguajnë qytetarët. Ato duhet të paguhen me të hollat e këtyre sekuestrimeve ose të gjobave të rënda që duhet të paguajnë fajtorët. Kështu bëhem punët në një shtet të  së drejtës. Përndryshe mbetemi tek praktikat e aksioneve me goditje të përqendruar të diktaturës.

Ju keni trajtuar gjerësisht në shkrimet tuaja edhe atentatet intensive të periudhës Dhjetor-Janar të bëra me lëndë shpërthyese. Dhe keni marrë në shqyrtim dhe deklaratat e Berishës që akuzonte pa prova qeverinë si autore të bombës së vendosur në mjetin e Prefektit Dervishi. Në qëndrimin tuaj keni thënë se ose Berisha ka të drejtë dhe Edi Rama duhet të shkojë në burg, ose Berisha mashtron mbi një vepër të rëndë dhe është ai që duhet të përgjigjet përpara drejtësisë. Mendoni se është ky qëndrim i juaji ai që e bëri Berishën të shpërthente aq fort ndaj jush? Mos i keni dekonspiruar në kohë linjën politike të “ndjelljes” së tritolit?

Arroganca dhe papërgjegjshmëria e atij qëndrimi të opozitës me në kryer Berishën është kriminal për mendimin tim, duke pasur parasysh rëndësinë e aktit. Ajo reflekton frymën e atyre që janë të gatshëm të përdorin çdo lloj mjeti në luftën për pushtet e për para. Vini re, nëse ju kujtohet, folën për “burime të sigurta të PD-së ” se bomba është vënë nga vetë Dervishi dhe njerëzit e qeverisë. Dhe sot jo që nuk ndjejnë përgjegjësi ligjore, por as përgjegjësi morale përpara publikut për të thënë se kemi gabuar. Me këtë frymë arrogance dhe papërgjegjshmërie e kanë trajtuar opinionin publik pasi u duket vetja të paprekshëm ngase sundojnë edhe mbi drejtësinë sepse po të kishte pasur drejtësi në këtë vend, do të ishin vënë, me kohë, përpara bankës së të akuzuarit.
Gjithsesi nuk mund të them se opozita ka dorë direkte në atentatet që po ndodhin e se “zbulimi” i kësaj ka shkaktuar mllefin e Berishës ndaj meje. Aq më tepër po të kesh parasysh se ata të Vlorës tregojnë se protagonistët kanë lidhje me PS. Por them se duket sheshit se një destabilizim i vendit nuk e shqetëson aspak një opozitë si kjo,  përkundrazi ajo e pret me gëzim këtë sepse kështu mendon se mund të rikthehet në pushtet dhe, pa dyshim, militantë të saj, duke parë këtë qëndrim, mund të mos hezitojnë t’i japin një dorë me bomba dhe tritol destabilizimit.

Në një nga shkrimet e fundit jeni marrë me arrestimet e fundit konkretisht në artikullin tuaj “Ujqërit i kemi prapa derës”. Duket se ky artikull ka bërë që kreu i Bashkisë së Vlorës, Shpëtim Gjika, të ndihej i cenuar padrejtësisht prej jush. Ai pretendon se insinuata e ngritur ndaj tij në shkrimin tuaj e ka kaluar cakun. Ju si e shikoni këtë reagim të zotit Gjika, a ka të drejtë ai të ndihet i paragjykuar padrejtësisht nga shqyrtimi që kishit bërë ju në artikull?

Sikurse e thashë edhe më sipër politikanët tanë, duke qenë se mendojnë se pandëshkueshmëria e tyre është si ajo e drejta hyjnore e mbretërve të dikurshëm për të sunduar pa i dhënë llogari kurrkujt, i lejojnë vetes jo vetëm të mos përgjigjen për bëmat e tyre, por edhe të bëjnë çdo lloj akuze e çdo lloj shpifjeje ndaj kujtdo. Këtë psikologji reflekton edhe Gjika në atë hapësirën e vet të pushtetit. Në fakt unë them se ai duhet të japë llogari morale, politike ndoshta edhe ligjore për lidhjet e politikës me krimin në Vlorë. Dhe këtu nuk kam kaluar ndonjë cak, përkundrazi. Nuk se kam thënë se porositësi i bombës është Gjika, sikurse e kanë përkthyer shkrimin tim disa. Sepse, që të thuash këtë, duhet të kesh prova. Por, duke parë se bombë-vënësi ka qenë punonjës i Bashkisë së Gjikës, duke parë se megjithëse kishte një parkim pa leje ky nuk i është prishur sa kohë që Gjika ishte i plotfuqishëm në Vlorë, a nuk kam unë të drejtë të mendoj se ky është i klanit të Gjikës sikurse ka thënë edhe Prefekti, që me siguri i di më mirë se unë punët në Vlorë? Dhe, po ashtu, nisur nga ky rast, por jo vetëm, a nuk kam të drejtë të mendoj se ndërrimi i pushteteve dhe aksionet e qeverisë kanë prishur ekuilibrat e vendosura midis botës së krimit dhe botës së politikës në Vlorë (e jo vetëm) dhe se këto bomba janë reflektimi i prishjes së këtij ekuilibri (duke shprehur njëherësh frikën se mos kemi të bëjmë thjesht me luftën për të vendosur ekuilibra të reja kriminale).A nuk ngrenë edhe krimet në Durrës kësi dyshimesh?Përse biznesmeni Karçini, që duket se është më afër PS-së,  priti ndërrimin e pushteteve për të porositur bombë kundër biznesmenit  tjetër që është afër PD-së. A nuk kemi të drejtë të dyshojmë se e bëri tani pasi ndjehej më i fortë, pasi kishte në policinë e Durrësit njerëzit e vet,  ashtu siç ndjehej ai tjetri më i fortë për t’i bërë luftë këtij kur në pushtet kishte të tijtë? (Lexoni për këtë edhe shkrimin e Mentor Kikisë “Në një shtet të korruptuar Juliani zëvendëson drejtësinë”). Dhe e gjithë kjo luftë për interesa kriminale ekonomike e lidhur direkt apo indirekt me politikën, që na sugjeron veç tjerash të hetojmë edhe për burimet financiare të partive tona, (se mos këta biznesmenë janë edhe sponsorizuesit e tyre) a nuk është e frikshme? Unë besoj se me ato që kam shkruar kam shprehur si gazetar shqetësimin e një opinioni të tërë dhe kam ngulmuar se ky është debati i madh që duhet hapur sot mbi krimet që po ndodhin. Mund të kem shkruar edhe pasaktësira, por Gjika le të japë argumente se unë gaboj, jo thjesht të fyejë apo të më thotë: shko në Prokurori. Aq më tepër duke pasur parasysh se kjo është përgjigja më e zakonshme që japin pushtetarët tanë duke pasur sigurinë e paprekshmërisë së tyre nga Drejtësia. I kujtoj me këtë rast se çka thënë për Drejtësinë tonë,me rastin e proceseve të tilla si ai i Bashës apo i Metës, vetë kryetari i tij i partisë, kur ishte në opozitë.

Intervistoi: Habjon Hasani